حوادث را وارونه روایت کردند!

سید مرتضی مفیدنژاد ـ روزنامه‌نگار
۱۶ آبان ۱۴۰۳ - ۲۲:۵۶

یک جمله در یک تقریظ کتاب بسترساز آن شد که دوباره دغدغه‌مندان حوزه روایت و روایتگری به خودشان بیایند و بنا بر دغدغه‌های سابق این پرسش را از خودشان بپرسند که ما در کدام نقطه ایستاده‌ایم و تاکنون چه مسیری را طی کرده‌ایم؟ در تقریظی که مقام رهبری بر کتاب «ایستگاه خیابان روزولت» نوشتند یک جمله بیش از بقیه هشداردهنده و قابل‌توجه بود: «این کتاب پُرکننده‌ یکی از خلأهای رسانه‌ای و تبلیغاتی ماست. ما به جنگ روایت‌ها در پیکارهای جهانی توجه لازم را نکرده‌ایم و دشمنان و بدخواهان ما از غفلت ما بهره برده و بسیاری از حوادث را وارونه نشان داده‌اند.»

آگاه: البته این مقوله یعنی توجه به تولید روایت درست از حوادث مختلف تاریخی و سیاسی در مقابله با تحریف‌ها و شخصیت‌پردازی‌های دروغین قبلا هم ازسوی ایشان مورد توجه قرار گرفته بود، لکن این جمله مجددا نهیبی بود برای همه کسانی که در عرصه‌های مختلف جامعه به تولید روایت مشغول‌اند.
از هر منظر و زاویه‌ای که بخواهیم به موضوع نگاه کنیم بر هیچ‌کس پوشیده نیست که در مواجهه با حوادث و رخدادهای مختلف یکی از مهم‌ترین اقدامات، تولید روایت هم‌وزن و هم‌سطح با آن است و این تولید طبعا باید با فرمول، قواعد و زمانبندی خاص خودش بایستی صورت بگیرد. هنگامی که ما با یک اتفاق بزرگ روبه‌رو می‌شویم به‌طور طبیعی روایتگرانی سعی می‌کنند با صدور روایت‌های خودشان که ناقص یا مسئله‌دار است جهت موضوع را به نفع خودشان عوض کنند و در این بستر به‌طور کامل حقیقت شکل متفاوتی پیدا می‌کند. 
جمهوری اسلامی ایران از ابتدای شکل‌گیری‌اش با تراکم اتفاقات رو‎به‌رو بوده است. از خود حادثه شکل‌گیری انقلاب اسلامی و نهضت امام(ره) بگیرید تا جریانات بعد از آن مثل تسخیر لانه جاسوسی، مجلس خبرگان قانون اساسی، رأی به قانون اساسی و بعد از همه این اتفاقات آغاز جنگ تحمیلی و مسیر هشت‌ساله‌ای که به‌تنهایی یک جریان روایی متفاوت می‌طلبد. پس از قطعنامه ۵۹۸ هم ماجرای رحلت امام خمینی(ره) و آغاز رهبری رهبر انقلاب است که کشور با یک فضای بین‌المللی متفاوتی روبه‌رو می‌شود و بلوک شرق و شوروی سابق از هم فرومی‌پاشد و آمریکایی‌ها با سیاست جدیدی به نقش‌آفرینی می‌پردازند. ده‌ها رویداد و مسئله دیگر نیز هست که اشاره به آنها از حوصله این متن خارج است.
با همه این تفاسیر، مهم‌ترین سوال این است که امروز کجای این ماجرا ایستاده‌ایم؟ در این جنگ نابرابر با حجم بالای فعالیت دشمن وضعیت جبهه خودی چیست؟ چقدر در تولید روایت دسته اول و متقن موفق بوده‌ایم؟ خرده‌روایت‌ها کجا هستند؟ تهیه برآوردی از آنچه هستیم و آنچه باید باشیم در وهله ‌اول و در گام نخست بر هر کاری اولویت دارد. باید به یک عکس هوایی واضح و روشن از تعداد روایتگران، موسسات مرتبط، افراد ذی‌نفوذ، آیین‌نامه‌ها، برنامه‌ها و... برسیم تا با درنظرگرفتن کاستی‌ها و نقاط ضعف به سیاستگذاری درست دست بزنیم.