آگاه: علیرضا رئیسی، معاون وزارت بهداشت و درمان و آموزش درخصوص خسارت‌های آلودگی هوا گفت: آلودگی هوا خیلی از مباحث را تحت‌تاثیر قرار داده است و ما نیز به‌عنوان متولی سلامت مردم، در این موضوع وظایف خودمان را انجام بدهیم. جناب رئیس‌جمهور بحث مازوت را مطرح کردند و باید مازوت‌سوزی قطع شود، زیرا اولویت سلامت مردم است. این اقدام از نظر ما در حوزه سلامت قابل تقدیر و قابل حمایت است. ما با تولید انرژی ازطریق سرکوب سلامت مردم مخالف هستیم. وی اذعان کرد: استاندارد آلاینده‌ها طبق آمار سازمان جهانی بهداشت برای آلاینده‌ها ۵میکروگرم بر مترمکعب به‌طور سالانه است و میانگین سالانه کشور ما بالای ۳۰ و ۶برابر حد مجاز است.

انتقاد از مازوت‌سوزی
رئیسی افزود: مازوت با سوختنش دی‌اکسید گوگرد و کربن سیاه تولید می‌کند و وارد ریه می‌شوند و اگر از حد مجاز بالاتر روند از عوارض آن سرطان است. در دنیا از مازوت استفاده می‌شود اما جایی استفاده می‌کنند که روی جمعیت اثر نمی‌گذارد و افراد زیادی در معرض نیستند. معاون وزارت بهداشت اظهار کرد: طبق آمار از سال۱۳۹۵ تا ۱۴۰۲ به‌طور میانگین ۱۵درصد از روزهای سال هوا در محدوده خوب یعنی هوای پاک بوده است‌. وی اذعان کرد: آمار مرگ‌ومیر در بحث آلودگی هوا منتسب است، یعنی شامل مرگ‌هایی است که عوامل متعددی دارد و بخشی از آن به آلودگی هوا مرتبط است. حدود ۳۰تا ۳۵هزار و در تهران حدود هفت‌هزار مرگ منتسب به‌طور سالانه گزارش شده است.

خسارت ۱۲ میلیارد دلاری آلودگی هوا
رئیسی ادامه داد: ۱۴درصد مرگ‌هایی که به‌علت بیماری سکته قلبی است مربوط‌به آلودگی هواست. یعنی از هر ۱۰۰مرگ ۱۵مرگ به‌علت آلودگی هواست. ۵۹۷همت یعنی ۱۲میلیارد دلار به‌طور سالانه شامل هزینه‌های کلی در مبحث آلودگی هوا در تمامی کشور است. وی اذعان کرد: آلودگی یک روز در تمام مناطق کشوری همزمان نیست، یعنی اگر تهران آلوده است حتما تمام کشور آلوده نخواهد بود، همچنین کشور درگیر یک آلودگی دیگر یعنی گردوغبار است که استان‌های جنوبی و غربی کشور دچار هستند. در روزهای آلوده اورژانس ۲۰درصد افزایش پیدا کرده است.
رئیسی افزود: آمار آلودگی هوا در اصفهان با میانگین غلظت ۳۵ بوده و دوهزار و ۲۹مرگ داشته است. هزینه بابت آلودگی هوا در اصفهان ۷۹۶میلیون دلار بوده است.
معاون وزارت بهداشت توصیه کرد: مصرف بهینه درمورد انرژی آلودگی را کاهش می‌دهد، خدمات را به‌صورت الکترونیک دریافت کنیم و کمتر بیرون حاضر شویم، افراد آسیب‌پذیر باید در خانه بمانند به‌ویژه مادران باردار اگر بیرون می‌خواهند باشند خیلی کم و حداقلی باشد، تمامی افراد باید عوامل خطر سلامتی را جدی بگیرند، افرادی که بیماری زمینه‌ای دارند و کسانی که در معرض آلودگی قرار بگیرند احتمال بیماری بیشتر است.
رئیسی گفت: ما در کشور پول اضافی برای خرید یک خودروی بی‌کیفیت داخلی می‌دهیم که هم به سلامتی خود آسیب می‌زنیم و هم هزینه زیاد پرداخت می‌کنیم. اگر دنبال هوای پاک برای تنفس می‌گردیم نباید مدارس را تعطیل کرد، باید اساس قضیه را حل کرد.
معاون وزارت بهداشت اذعان کرد: باید سالانه ۳۰درصد افزایش تقاضای برق کشور از انرژی‌های تجدیدپذیر تامین شود ولی فقط دو درصد آن در کشور تامین می‌شود. وی افزود: فقط ۱۰۰روز هوای ابری داریم، درحالی‌که در دنیا از انرژی خورشیدی استفاده می‌کنند و در تحقق هوای پاک تاثیرگذار است. رئیسی اظهار کرد: سازمان ملی استاندارد، وزارت کشور، بهداشت، نیرو، نفت، اقتصاد و دارایی، جهاد کشاورزی، صمت، سازمان برنامه و بودجه و سازمان محیط‌زیست در اجرای قانون هوای پاک نقش اساسی دارند و باید تکالیف اصلی را در این زمینه اجرا کنند. وی مطرح کرد: این دستگاه‌ها ۴۰درصد وظایف را در اجرای قانون هوای پاک اجرا نکردند.

فقط ۶هزار موتورسیکلت معاینه فنی دارند
وی ادامه داد: از مجموع ۱۲میلیون موتورسیکلت فقط ۶هزار دستگاه از آنها معاینه فنی دارند و حدود ۱۴میلیون خودرو نیز داریم که ۲.۵میلیون آن فرسوده هستند و مصرف سوخت بسیار بالا دارند و آلایندگی آنها نیز بالاتر است.
معاون وزارت بهداشت ادامه داد: در کشور چهارهزار و ۲۰۰جایگاه توزیع بنزین داریم که از این تعداد ۲۴۸جایگاه مغایر با حدود مجاز شغلی بوده و بخار بنزین از عوامل اصلی ایجاد سرطان‌هاست. وی خاطرنشان کرد: در سال گذشته، دوهزار و ۱۶۰جایگاه بنزین اخطار دریافت کردند و ۲۷۴پرونده قضایی ایجاد شده که از این تعداد ۳۰جایگاه پلمب شده‌اند.
رئیسی بیان کرد: وقتی در معرض آلودگی قرار می‌گیریم روی ریه اثر گذاشته، جذب خون شده و باعث بیماری‌ها شده و باعث ناتوانی و مرگ‌ومیر می‌شوند. رئیسی گفت: ۶۰درصد آلودگی هوا ناشی از سیستم حمل‌ونقل است، گفت: حدود ۱۳میلیون موتورسیکلت وجود دارد، از این تعداد بیش از ۱۱میلیون فرسوده است، درحالی‌که باید طبق قانون از رده خارج می‌شدند. وی اظهار کرد: ما در کشور پول اضافی برای خرید یک خودروی بی‌کیفیت داخلی می‌دهیم که هم به سلامتی خود آسیب می زنیم و هم هزینه زیاد پرداخت می‌کنیم.
معاون وزارت بهداشت خاطرنشان کرد: ۱۰سال پیش هشت‌هزار اتوبوس در کشور داشتیم، الان این تعداد دوهزار دستگاه شده و متاسفانه وسایل حمل‌ونقل عمومی کاهش یافته و از خودروهای شخصی زیاد استفاده شده که این امر منجر به کاهش هوای پاک می‌شود.
 

سهم هریک از آلاینده‌ها در آلودگی
هرچند گاهی اوقات آلودگی هوا با تاثیر غیرمستقیم انسان مثل گرد و غبارهای محلی، آتش‌سوزی جنگل‌ها و... رخ می‌دهد، اما سهم انسان‌ها در تولید آلاینده‌های هوا به مراتب بیشتر از سهم طبیعت است. همان‌طورکه پیش از این هم نوشتیم، سالانه بیش از ۷۸۰میلیون تن دی‌اکسید کربن حاصل از مصرف سوخت‌های فسیلی در کشور تولید می‌شود.

صنایع

نمی‌توان از سهم صنایع و کارخانه‌ها در آلودگی آب، هوا و دیگر عوامل زیست‌محیطی چشم‌پوشی کرد. طبق گزارش شورای شهر تهران حدود ۱۷درصد از آلودگی هوا مربوط به صنایع است.

منابع متحرک

خودروهای سبک و سنگین و موتورسیکلت‌ها سهم بزرگی در آلودگی هوا دارند، به‌طوری‌که طبق گزارش شورای شهر تهران سهم آنها طی سال حدود ۶۴درصد از آلودگی‌های هواست. 

نیروگاه‌های حرارتی

یکی دیگر از متهمان آلودگی هوا، نیروگاه‌های حرارتی هستند. هرچند طبق گزارش‌ها حدود ۱۲درصد از آلودگی هوا طی سال تقصیر نیروگاه‌هاست.

متهمان دیگر

پالایشگاه‌ها با حدود ۴.۵درصد، سوخت خانگی و تجاری حدود دو درصد، راه‌آهن و فرودگاه هم با حدود ۰.۲درصد متهمان بعدی آلودگی هوا هستند.

کدام شهرهای ایرانی بیشتر آلوده هستند؟

آمارهای اتحادیه جهانی مبارزه با بیماری‌های ریوی می‌گوید که ۲۷شهر ایران که بیشترین میزان آلودگی هوا را دارند؛ عبارت‌اند از: تهران، اهواز، مشهد، تبریز، شیراز، اصفهان، ایلام، سنندج، خرم‌آباد، اراک، کرج، کرمانشاه، آبادان، شهرکرد، یزد، ارومیه، کرمان، قزوین، بیرجند، قم، زابل، بجنورد، زنجان، بوشهر، اردبیل، زاهدان و دزفول که در برخی از این شهرها همزمان با آلودگی هوای ناشی از سوخت، پدیده ریزگردها نیز وجود دارد؛ البته با وجود هشدارهای فراوان آمار درستی در رابطه با مرگ ناشی از آلودگی هوا در کشور منتشر نشده است.

شرح وظایف در برابر  آلودگی هوا

طبق ماده۲ این قانون دستگاه‌ها موظف هستند مقررات را به‌صورت کامل رعایت و اجرا کنند اما پس از گذشت بیش از چهارسال هنوز گزارش و آمار شفافی از عملکرد دستگاه‌های مربوطه در کاهش آلودگی هوا وجود ندارد.

۱۶ تکلیف سازمان ملی استاندارد 

تکمیل اجرای طرح کهاب (کاهش، هدایت و انتشار بخارهای بنزین) در کشور شامل مخازن، تانکر و نازل جایگاه؛ تحت نظارت سازمان حفاظت محیط‌زیست؛ در مدت ۲۴ماه. کنترل آلودگی ناشی از سامانه‌های (سیستم‌های) گرمایشی و سرمایشی (خانگی و تجاری) و هوشمندسازی موتورخانه‌ها؛ با همکاری وزارت کشور، سازمان ملی استاندارد ایران و معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری؛ تحت نظارت سازمان حفاظت محیط‌زیست؛ در مدت ۶۰ ماه.

۹ تکلیف وزارت نیرو

طبق ماده۱۹ این قانون، وزارت نیرو مکلف است نسبت‌به توسعه، تولید و عرضه انرژی‌های تجدیدپذیر و پاک بهینه به نحوی اقدام کند که حداقل ۳۰درصد افزایش سالانه ظرفیت موردنیاز برق کشور از انرژی‌های تجدیدپذیر تامین شود.

۴ تکلیف وزارت بهداشت 

پایش بیماری‌ها و مرگ منتسب به آلودگی هوا به‌صورت سالانه؛ تحت نظارت سازمان حفاظت محیط‌زیست؛ در مدت ۱۲ماه. درج مباحث مرتبط با آلودگی هوا در محتوای درسی مقاطع تحصیلی مختلف با همکاری سازمان حفاظت محیط‌زیست؛ وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی؛ تحت نظارت سازمان حفاظت محیط‌زیست؛ در مدت ۶ماه.

۷ تکلیف راه و شهرسازی 

ارائه برنامه زمان‌بندی دسترسی به اهداف سهم حمل‌ونقل عمومی مطابق با قانون توسعه حمل‌ونقل عمومی و مدیریت مصرف سوخت، مصوب۱۳۸۶، با استفاده از ظرفیت بند«ق» تبصره«۲» قانون بودجه سال۱۳۹۳ کل کشور؛ وزارت نفت در مباحث درون‌شهری با همکاری وزارت راه‌وشهرسازی در مباحث برون‌شهری و همچنین وزارت کشور؛ تحت نظارت سازمان حفاظت محیط‌زیست؛ در مدت سه ماه.

۱۷ تکلیف محیط‌زیست 

این سازمان مسئولیت سیاستگذاری در حوزه محیط‌زیست و مشخصا مبارزه با آلودگی هوا دارد؛ لذا می‌باید با بررسی شرایط کشور  مطالعه وضعیت موجود، نظارت دقیقی بر اجرای قوانین و مصوبات مربوطه ازسوی دستگاه‌های مختلف انجام داده و همچنین صدور مجوزهای زیست‌محیطی در زمینه تولید خودرو و طرح‌های صنعتی را براساس قوانینی انجام دهد. همچنین در صورت نیاز، اقدام به تهیه و تدوین پیش‌نویس لوایح با مشارکت و هم‌اندیشی سایر دستگاه‌ها کند.

۷ تکلیف وزارت نفت

این وزارتخانه مکلف است در چارچوب قوانین و مقررات کشور در حوزه محیط‌زیست، تکالیف خود را انجام دهد. از آن جمله تامین و توزیع سوخت بنزین و گازوئیل با استاندارد یورو۴ و پایش مستمر سوخت دیزل از نظر محتوای گوگرد، اجرای طرح کهاب به‌ویژه در کلانشهرها جهت کنترل بخارات بنزین، نظارت بر عملکرد پالایشگاه‌ها به‌ویژه در مواردی که در محدوده شهرها منجر به آلودگی هوا می‌شوند. 

۳ تکلیف وزارت صمت 

این وزارتخانه مکلف است قوانین و مقررات مربوطه در حوزه آلودگی هوا را به صنایع زیرمجموعه خود ابلاغ و نظارت جدی بر اجرای آن داشته باشد. مواردی نظیر رعایت الزامات زیست‌محیطی در تولید وسایل نقلیه، اعطای مجوز واردات به وسایل نقلیه به‌صورت منطبق با حدود مجاز آلاینده‌های محیط‌زیست، نظارت بر عملکرد صنایع مختلف و... نمونه تکالیف این وزارتخانه است.

۸ تکلیف وزارت کشور و شهرداری

عمل به مصوبات و تکالیف موجود جهت مبارزه با آلودگی هوا که مانند سایر وزارتخانه‌ها می‌باید در دستورکار قرار ‌گیرد. مواردی نظیر تجهیز ناوگان دیزلی عمومی کلانشهرها به فیلتر جاذب دوده از طریق شهرداری‌ها، ساماندهی ناوگان بار درون‌شهری جهت اعمال حدود مجاز آلایندگی، اجرای حدود مجاز معاینه فنی در مراکز معاینه فنی سبک شهرها و اجرای طرح LEZ از آن جمله است.

۱۴ دستگاه   به‌صورت مستقیم در قانون هوای پاک نقش دارند
۱۹ دستگاه   به‌صورت غیرمستقیم وظیفه کاهش آلودگی هوا را برعهده دارند