آگاه: خودروهای غیراستاندارد در ایران نه‌تنها یک بحران اقتصادی-زیست‌محیطی، بلکه یک تهدید امنیت ملی محسوب می‌شوند. حل این مشکل نیازمند اراده سیاسی، مبارزه با فساد و همکاری بین‌المللی برای دسترسی به فناوری‌های پاک است. یکی از مهم‌ترین راهکارها برای بهبود وضعیت ایمنی خودروهای داخلی، ایجاد مرکز آزمون تصادف مستقل و استاندارد است. چنین مرکزی می‌تواند به بررسی دقیق عملکرد خودروهای داخلی در شرایط واقعی تصادف کمک و تولیدکنندگان را ملزم به رعایت استانداردهای ایمنی جهانی کند.

خودروهای داخلی ایران (مانند پراید) به‌دلیل ضعف در طراحی سازه، فقدان کیسه هوا و سیستم‌های ترمز ناکارآمد، جزو ناامن‌ترین خودروهای جهان شناخته می‌شوند. براساس آمار پزشکی قانونی، سالانه حدود ۱۶ تا ۲۰هزار نفر در ایران در سوانح رانندگی جان خود را از دست می‌دهند که بخشی از این تلفات ناشی از استانداردهای پایین خودروهاست.
پلیس راهور کشور تاکید بسیاری بر ضرورت راه‌اندازی مرکز آزمون تصادف دارد. این مرکز می‌تواند با ارزیابی دقیق و علمی خودروهای داخلی، به پیشگیری از بروز حوادث جاده‌ای و کاهش تعداد کشته‌ها و مجروحان ناشی از تصادفات کمک کند. درحال‌حاضر، این مرکز هنوز به بهره‌برداری نرسیده و پلیس راهور خواستار نظارت جدی‌تر وزارت صنعت، معدن و تجارت (صمت) و سازمان ملی استاندارد بر ایمنی خودروهای تولید داخلی است.
در سال‌های اخیر، بسیاری از خودروسازان جهانی با استفاده از فناوری‌های پیشرفته مانند سیستم‌های کمک‌راننده (ADAS)، ترمز اضطراری خودکار و هشدار خروج از خط، ایمنی خودروهای خود را افزایش داده‌اند. اما در ایران، به‌دلیل تحریم‌ها و عدم سرمایه‌گذاری کافی، این فناوری‌ها هنوز در خودروهای داخلی به‌طور گسترده پیاده‌سازی نشده‌اند.
راه‌اندازی مرکز آزمون تصادف، خودروسازان داخلی را مجبور می‌کند استانداردهای جهانی ایمنی را رعایت کنند. با انجام آزمایش‌های دقیق و انتشار نتایج آن، شرکت‌های خودروسازی تحت‌فشار قرار خواهند گرفت تا کیفیت تولیدات خود را بهبود بخشند. 
این موضوع نه‌تنها باعث ارتقای سطح ایمنی خودروها می‌شود، بلکه به افزایش کیفیت کلی تولیدات داخلی نیز کمک خواهد کرد.
مرکز آزمون تصادف چیست؟
مرکز آزمون تصادف، مرکزی که خودروها را تحت آزمایش‌های مختلفی برای ارزیابی ایمنی آنها قرار می‌دهد. این مرکز با استفاده از فناوری‌های پیشرفته، خودروها را در شرایط مختلف تصادف، مانند تصادف‌های جانبی، جلویی، چپ‌گرد و... موردبررسی قرار می‌دهد. هدف اصلی این مرکز شبیه‌سازی شرایط تصادف و سنجش میزان آسیب‌پذیری خودروها و سرنشینان در هنگام بروز حوادث است.
آزمون‌های تصادف، که به‌طور معمول شامل آزمایش‌های استانداردی مانند برخورد با دیوار، برخورد با خودروهای دیگر یا مانع، آزمایش‌های سیستم ترمز و دیگر ارزیابی‌های ایمنی هستند، به خودروسازان این امکان را می‌دهند تا نقاط ضعف و قوت خودروهای خود را شناسایی کنند و در طراحی آنها اصلاحات لازم را انجام دهند. همچنین، نتایج این آزمایش‌ها می‌توانند به نهادهای نظارتی کمک کنند تا نظارت دقیق‌تری بر استانداردهای ایمنی خودروها داشته باشند.

کاهش تصادفات و هزینه‌های اجتماعی
براساس آمار سازمان پزشکی قانونی، ایران یکی از بالاترین نرخ‌های مرگ‌ومیر ناشی از تصادفات رانندگی را در جهان دارد. یکی از دلایل اصلی این آمار بالا، کیفیت پایین خودروهای داخلی از نظر ایمنی است. تصادفات علاوه‌بر خسارات جانی، هزینه‌های اقتصادی هنگفتی نیز به کشور تحمیل می‌کنند. هزینه‌های درمانی مصدومان، خسارات بیمه‌ای و هزینه‌های مرتبط با ازکارافتادگی افراد، بار مالی زیادی بر دوش اقتصاد کشور می‌گذارد.
از سوی دیگر، نارضایتی مردم از کیفیت و ایمنی خودروهای داخلی به کاهش اعتماد عمومی نسبت‌به خودروسازان داخلی منجر شده است. بسیاری از مصرف‌کنندگان ترجیح می‌دهند باوجود قیمت بالاتر، خودروهای خارجی با استانداردهای ایمنی بهتر را خریداری کنند اما نکته اینجاست که خودروهایی که تست‌های ایمنی را به‌طور کامل پشت سر گذاشته‌اند، در شرایط بحرانی عملکرد بهتری دارند و می‌توانند از جان سرنشینان محافظت کنند. راه‌اندازی مرکز آزمون تصادف می‌تواند نقش موثری در شناسایی این نقاط ضعف ایفا کند. با ارزیابی دقیق خودروها، می‌توان از ورود خودروهای فاقد ایمنی به بازار جلوگیری کرد و تولیدکنندگان را به رعایت استانداردهای ایمنی فراخواند. در این صورت، خودروهای تولیدی قادر خواهند بود در شرایط واقعی تصادفات جاده‌ای از سرنشینان خود محافظت کنند.

حمایت از حقوق مصرف‌کنندگان
مصرف‌کنندگان باید به اطلاعات شفافی درباره ایمنی خودروهایی که قصد خرید آنها را دارند، دسترسی داشته باشند. ایجاد مرکز آزمون تصادف مستقل می‌تواند این اطلاعات را در اختیار مردم قرار دهد تا بتوانند تصمیمات آگاهانه‌تری بگیرند. امروزه، در بسیاری از کشورها، مشتریان پیش از خرید خودرو به نتایج تست‌های ایمنی مانند یورو NCAP مراجعه می‌کنند. در ایران نیز ایجاد یک چنین سیستمی می‌تواند به افزایش آگاهی عمومی و مطالبه‌گری از خودروسازان کمک کند.
یکی از مشکلات صنعت خودروسازی ایران، نبود نظارت دقیق بر ایمنی خودروهای تولیدی است. یک مرکز آزمون تصادف می‌تواند به وزارت صمت، سازمان استاندارد و پلیس راهور کمک کند تا کنترل بهتری بر عملکرد خودروسازان داشته باشند. این نظارت می‌تواند از تخلفات احتمالی در تولید خودروهای بی‌کیفیت جلوگیری کند و شرکت‌های متخلف را مجبور به اصلاح محصولات خود کند.

موانع پیش روی راه‌اندازی مرکز آزمون تصادف
باوجود اهمیت بالای این مرکز، تاکنون پروژه‌ای در این زمینه به بهره‌برداری نرسیده است. برخی  خودروسازان ممکن است به‌دلیل احتمال کاهش فروش یا اعمال محدودیت‌های جدید در طراحی خودروها، از این اقدام استقبال نکنند. همچنین، برخی تولیدکنندگان به‌دلیل کاهش هزینه‌های تولید، تمایلی به استفاده از فناوری‌های ایمنی ندارند. این مسائل باعث شده که روند ایجاد این مرکز با کندی مواجه شود. راه‌اندازی مرکز آزمون تصادف و اعمال نظارت دقیق بر ایمنی خودروهای داخلی، یکی از الزامات حیاتی برای کاهش تصادفات و حفظ جان شهروندان است. این اقدام نه‌تنها موجب ارتقای کیفیت صنعت خودروسازی می‌شود، بلکه اعتماد عمومی را نیز افزایش می‌دهد. پلیس راهور و سایر نهادهای مسئول باید پیگیری جدی این موضوع را در دستورکار قرار دهند و از فناوری‌های پیشرفته برای اجرای استانداردهای ایمنی استفاده کنند. در نهایت، ایجاد این مرکز می‌تواند گامی مهم در راستای افزایش ایمنی جاده‌ها و کاهش تلفات رانندگی در کشور باشد.
طبق گزارش‌های منتشرشده ازسوی سازمان استاندارد و پلیس راهور، بسیاری از خودروهای داخلی در آزمون‌های ایمنی عملکرد مطلوبی ندارند. بررسی‌ها نشان می‌دهد برخی از خودروهای پرفروش بازار حتی استانداردهای اولیه ایمنی مانند ترمز ABS، کیسه هوا و استحکام بدنه را به‌طور کامل رعایت نمی‌کنند.

راه‌اندازی مرکز آزمون تصادف و کیفیت خودرو به‌زودی 
این در حالی است که رییس پلیس راهور فراجا با بیان اینکه باید برای استحکام بدنه خودروهای تولید داخل شاخص تعیین کنیم، از راه‌اندازی نخستین مرکز آزمون تصادف در آینده‌ای نزدیک خبر داد.
سردار سید تیمور حسینی، رییس پلیس راهور فراجا همچنین با قدردانی از تمامی مسئولانی که در تدوین سند راهبردی سوانح ترافیکی تلاش کرده‌اند، تصریح می‌کند: نقش وسیله نقلیه و تکیه بر الزامات این مولفه، چه با نگاه پیش رویدادی و چه با نگاه پسا رویدادی، بسیار تعیین‌کننده و کلیدی است. سردار حسینی تاکید کرد که باید برای استحکام بدنه خودروهای تولید داخل شاخص تعیین کرد. 
رییس پلیس راهور فراجا می‌گوید: نخستین مرکز آزمون تصادف به‌زودی راه‌اندازی می‌شود و با راه‌اندازی این مرکز، دیگر نیازی برای ارسال خودرو به خارج از کشور نخواهد بود و با فعال‌شدن خط‌تولید این مرکز، نمونه‌ای از خودرو هنگام تولید در این مرکز تست و بعد از قبولی تولید می‌شود.
رییس اداره استاندارد کشور نیز با تاکید بر افزایش ایمنی خودروها می‌تواند از میزان تصادفات بکاهد بر این باور است که ایجاد مرکز آزمون تصادف می‌تواند تا حدود زیادی از خسارت‌های ناشی از تصادفات چه جانی و چه مالی بکاهد.

خودروها استاندارد می‌خواهند 

مسئله خودروهای غیراستاندارد در ایران یکی از چالش‌های جدی زیست‌محیطی، اقتصادی و اجتماعی است که سالانه خسارت‌های گسترده‌ای به کشور وارد می‌کند. این خودروها عموما به‌دلیل فناوری قدیمی، عدم رعایت استانداردهای ایمنی و آلودگی بالای زیست‌محیطی مورد انتقاد کارشناسان قرار دارند. عماد جعفری، کارشناس خودرو در گفت‌وگو با «آگاه» وضعیت استاندارد خودروهای داخلی را تشریح می‌کند. 

به نظر شما، وضعیت ایمنی خودروهای داخلی در مقایسه با استانداردهای جهانی چگونه است؟
متاسفانه بسیاری از خودروهای داخلی از نظر ایمنی در سطح پایینی قرار دارند. اگر تست‌های تصادف استاندارد روی برخی از این خودروها انجام شود، مشخص می‌شود که در برخوردهای شدید، مقاومت کافی برای حفظ جان سرنشینان ندارند. درحالی‌که در بسیاری از کشورها، خودروها قبل از ورود به بازار باید تست‌های سختگیرانه‌ای را پشت سر بگذارند، در ایران هنوز چنین رویکردی به‌طور کامل اجرایی نشده است.

به نظر شما، دلیل اصلی پایین بودن ایمنی خودروهای داخلی چیست؟
چند عامل در این موضوع نقش دارد؛ اول، فقدان رقابت واقعی در صنعت خودروسازی داخلی است. وقتی تولیدکنندگان مجبور به رقابت با برندهای خارجی نباشند، انگیزه‌ای برای بهبود کیفیت و ایمنی محصولات خود ندارند. دوم، کمبود نظارت دقیق و استانداردهای سختگیرانه است. اگر یک خودرو نتواند تست‌های ایمنی را با موفقیت پشت سر بگذارد، نباید مجوز تولید بگیرد اما در ایران این استانداردها هنوز به‌شدت کشورهای پیشرفته نیست. سوم، محدودیت‌های تکنولوژیکی و تحریم‌ها که باعث شده خودروسازان داخلی نتوانند به فناوری‌های ایمنی روز دنیا دسترسی داشته باشند.

 تصادفات جاده‌ای در ایران یکی از دلایل اصلی مرگ‌ومیر است. چقدر از این حوادث به ضعف ایمنی خودروها مربوط می‌شود؟
قطعا بخش بزرگی از تصادفات منجر به فوت و جراحات شدید، به‌دلیل کیفیت پایین ایمنی خودروهای داخلی رخ می‌دهد. بسیاری از خودروهای داخلی در برخوردهای شدید، به‌جای جذب ضربه، نیروی تصادف را مستقیما به سرنشینان منتقل می‌کنند. نبود سیستم‌های ایمنی پیشرفته مانند ESP (سیستم کنترل پایداری الکترونیکی)، AEB (ترمز اضطراری خودکار) و تعداد ناکافی کیسه‌های هوا باعث می‌شود که احتمال زنده ماندن سرنشینان در تصادفات کاهش یابد.

 آیا راه‌اندازی مرکز آزمون تصادف مستقل می‌تواند به بهبود این وضعیت کمک کند؟
قطعا. اگر مرکزی مستقل برای آزمون‌های تصادف و بررسی ایمنی خودروهای داخلی ایجاد شود، خودروسازان مجبور خواهند شد کیفیت محصولات خود را ارتقا دهند. نتایج این تست‌ها باید به‌صورت عمومی منتشر شود تا خریداران بتوانند با اطلاعات دقیق تصمیم بگیرند. در بسیاری از کشورها، موسسات معتبری مانند یورو NCAP یا IIHS مسئول بررسی ایمنی خودروها هستند. در ایران هم اگر چنین مرکزی ایجاد شود و نتایج آن به مصرف‌کنندگان اعلام شود، خودروسازان دیگر نمی‌توانند از زیر بار مسئولیت فرار کنند.

 چه اقداماتی می‌توان برای افزایش ایمنی خودروهای داخلی انجام داد؟
چند راهکار کلیدی وجود دارد. تشدید نظارت بر خودروسازان یکی از این راه‌هاست؛ دولت باید خودروسازان را ملزم کند که استانداردهای سختگیرانه‌تری را رعایت کنند.
راه‌اندازی مرکز آزمون تصادف مستقل نیز می‌تواند در این بخش تاثیرگذار باشد. تست‌های تصادف باید ازسوی یک نهاد مستقل انجام و نتایج آن منتشر شود. افزایش آگاهی مصرف‌کنندگان نیز بسیار مهم است. مردم باید از حقوق خود آگاه باشند و هنگام خرید، ایمنی خودرو را به‌عنوان یکی از اولویت‌های اصلی درنظر بگیرند.
سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه نیز راهکار دیگری است که در این بخش بااهمیت است. خودروسازان داخلی باید در بخش R&D سرمایه‌گذاری کنند تا به فناوری‌های ایمنی جدید دست پیدا کنند.
مسئولان باید بدانند که ایمنی خودرو یک مسئله حیاتی و غیرقابل چشم‌پوشی است. مردم حق دارند خودروهایی ایمن و استاندارد داشته باشند. اگر سیاست‌گذاری‌های درستی در این زمینه انجام نشود، همچنان شاهد تلفات سنگین در جاده‌ها خواهیم بود. خودروسازان نیز باید از تفکر سودمحورانه بدون توجه به ایمنی فاصله بگیرند و مسئولیت اجتماعی خود را در قبال جان مردم بپذیرند. اگر خودروهای ایمن‌تری تولید شود، هم اعتماد عمومی به صنعت خودروسازی افزایش خواهد یافت و هم از خسارات جانی و مالی جلوگیری می‌شود.