آگاه: با افزایش مهاجرت‌ها و گسترش شهرنشینی، سفر و گردشگری تعریف جدیدی یافته است. بااین‌حال همچنان مقاصدی در کشور وجود دارند که مورد توجه گردشگران داخلی قرار دارند. از طرفی محدودیت‌ها و شرایط حاکم بر مناسبات جهانی کشور را از تعاریف مرسوم گردشگری و استانداردهای بین‌المللی در این حوزه دور نگه داشته است. به‌طوری‌که فاصله ما با همسایگان در این زمینه زیاد شده است و دیگر همسایگان را دنبال نمی‌کنیم، چون امکان رسیدن به آنها وجود ندارد. رضا صالحی امیری، وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی کمتر از یک‌ماه پیش ضمن تایید این مطلب اعلام کرد در چند دهه گذشته گردشگری هیچ‌وقت اولویت کشور نبوده است. در کشوری که تمرکز اقتصاد بر نفت، معدن و پتروشیمی است، به گردشگری توجه نمی‌شود. گفته‌های این مقام مسئول سال‌ها انحراف صنعت گردشگری را نشان می‌دهد؛ به بیان دیگر، گردشگری در کشور ما تابع مولفه‌های منحصربه‌فردی است که چندان روی مناسبات اقتصادی کشور نقش تعیین‌کننده‌ای ندارند. بااین‌حال نمی‌توان از نقش توسعه‌ای آن در شهرها و روستاها چشم پوشید. درحال‌حاضر ۹۰درصد ظرفیت حوزه گردشگری ما در استان‌ها قرار دارد و ما در حوزه میراث فرهنگی دچار فرسودگی هستیم. شرایط در این زمینه به اندازه‌ای حاد است که حتی مسئولان مستقیم رتق و فتق این امر هم آن را گردن نمی‌گیرند و درنهایت به ابراز نگرانی در این زمینه اکتفا می‌کنند. مضاف بر اینکه بی‌برنامگی در این زمینه آتش فرسودگی چرخ‌های این صنعت را باد می‌زند. طبق آمار کشور ما یک‌میلیون اثر فرهنگی دارد که در نوع خود در دنیا بی‌نظیر هستند و هیچ کشوری در دنیا به اندازه ایران ظرفیت میراث فرهنگی ندارد. نسل جوان این میراث را باید بشناسد. صالحی‌امیری این کار را وظیفه آموزش‌وپرورش می‌داند و بر این باور است که جوانان و مردم کشورمان باید احساس کنند در متمدن‌ترین کشور دنیا زندگی می‌کنند. براساس این گزارش، در جذابیت گردشگری، هر استان ظرفیت بالقوه دارد و نمی‌توان یک استان را به دیگری ترجیح داد. به گفته مسئولان به یک برنامه پنج‌ساله در این زمینه نیاز است. همچنین نیازمند توزیع عادلانه گردشگر در همه استان‌ها هستیم و برای جذب ۱۵میلیون گردشگر به یک‌میلیون تخت اقامتی نیاز داریم. تمام اینها در حالی اتفاق می‌افتد که ۲۷۰۰پروژه زیرساختی در کشور فعال است. تکمیل این پروژه‌ها به افزایش تسهیلات نیاز دارند. اما کف هزینه‌های یک سفر زیارتی- سیاحتی سه‌روزه به مشهد مقدس برای یک خانواده چهارنفره ۱۵میلیون تومان است و کسی به فکر ایجاد تناسب و تعادل میان درآمد خانوار و صنعت گردشگری نیست. از طرفی، بعد از گذشت نزدیک چهارماه از تشکیل فراکسیون گردشگری در مجلس هنوز فقط سیاستگذاری در این رابطه منحصر به دولت است و مجلس منفعل عمل کرده است. به‌هررو اکنون و در آستانه تعطیلات نوروز، سفر یکی از نقاط عطف گردشگری در کشور ماست. مسئولان و سیاست‌گذاران برنامه خاصی درمورد افزایش سفرهای درون‌سرزمینی که تنها گزینه پیش روی این صنعت است، ندارند.
در این میان و در شرایطی که گردشگری داخلی تنها گزینه پیش روی چرخیدن چرخ‌های گردشگری است انوشیروان محسنی بندپی، معاون گردشگری کشور سه روز پیش گفت: سفرهای ارزان‌قیمت برای تمامی اقشار جامعه در دستورکار وزارت میراث‌فرهنگی قرار دارد.
وی گفت: مذاکراتی با جامعه هتل‌داران، سازمان تامین اجتماعی، بهزیستی و سایر سازمان‌های مربوطه انجام دادیم تا در مقطعی از سال شرایط را برای سفر همه اقشار جامعه فراهم کنیم. معاون گردشگری کشور درباره فراهم کردن شرایط سفر برای تمامی اقشار جامعه گفت: مذاکراتی با جامعه هتل‌داران، سازمان تامین اجتماعی، بهزیستی و سایر سازمان‌های مربوطه انجام دادیم تا در مقطعی از سال شرایط را برای سفر همه اقشار جامعه فراهم کنیم.
محسنی بندپی درباره وضعیت حمل‌ونقل برای توسعه گردشگری اظهار کرد: حمل‌ونقل جاده‌ای کفاف سفرها را نخواهد داد، تلاش می‌کنیم با استفاده از حمل‌ونقل ریلی شرایط را برای سفرها آماده کنیم. همچنین درحال بررسی هستیم که حوادث ترافیکی امسال کاهش پیدا کند.
این در حالی است که امروز هیچ کشوری بدون صنعت گردشگری نمی‌تواند رشد و توسعه پیدا کند و این شاخصه اصلی است، حتی کشورهایی که در این صنعت بسیار ضعیف عمل کرده‌اند با این صنعت می‌توانند گشایش اقتصادی، فرهنگی و سیاسی داشته باشند؛ بنابراین گردشگری جزو ضرورت‌های توسعه هر کشوری است که برای آن برنامه‌ریزی می‌کنند.
ازآنجاکه گردشگری پنهان شهروندان به سمت‌وسوی طبیعت و گرایش به اقامت در روستاها و خانه‌های بوم‌گردی زیاد شده است، باید برنامه‌ریزی پایدار برای حفاظت از محیط‌زیست، حمایت از گردشگری کشاورزی، اهمیت به معماری اقلیمی روستاها و جلوگیری از تغییرات آن و بوم‌گردی افزایش یابد و در این راستا، حمایت‌های مردمی در قالب انجمن‌ها و نهادهایی که خودشان عهده‌دار فعالیت‌های گردشگری باشند می‌تواند سیاست‌های جدیدی برای از حفاظت از میراث طبیعی کشور ایجاد کند. ازآنجاکه سیاست‌های دولت‌ها کوتاه‌مدت، مُسکّن و موقتی بوده، بهتر است در حوزه‌های مختلف، همچون کاروانسراها، ایجاد زیرساخت، مرمت، بازسازی، احداث بازار سنتی و... به‌صورت بلندمدت برنامه‌ریزی شود. کشور نیازمند ارائه یک برنامه‌ریزی سیستماتیک برای گردشگری پایدار است که با پدید آمدن مشکلاتی همچون بیماری کرونا و... متوقف نشود.
کارشناسان بر این باورند اگر بناست سرزمین ایران به‌عنوان یکی از مقاصد مهم گردشگری در جهان معرفی شود، مسئولان و متولیان برنامه‌ریزی در کشور باید با برگزاری نشست‌ها و کارگاه‌های تخصصی به مقوله چشم‌انداز گردشگری در جمهوری اسلامی ایران با ملاحظه قوانین فرادستی و اصول جهانی توسعه گردشگری بپردازند و امکان تولید و نشر داده‌های علمی و کاربردی گردشگری را که در این نشست‌ها مطرح می‌شود، در قالب‌های متفاوت فراهم کنند.
مردم ایران سفر نمی‌روند
پژوهش میدانی ازسوی دانشگاه علامه طباطبایی نشان می‌دهد ۴۰درصد جمعیت ایران سفر نمی‌روند. ۳۰درصد از کارکنان دولت نیز هرگز سفر نمی‌کنند و ۷۰درصد بقیه هم به ضرورت سفر می‌روند. راهبرد توسعه گردشگری و استفاده کردن یا نکردن از ظرفیت گردشگری در میان حکمرانان کشورها متفاوت است و در کشور ما نیز دو دیدگاه کلی در پس از انقلاب اسلامی درخصوص گردشگری مطرح بوده است؛ نخست موافقان گردشگری با دلایل اقتصادی و توجیه منافع اقتصادی که برای کشور دارد و از آن دفاع می‌کردند و گروه دوم با دلایل فرهنگی و آسیب‌هایی که ممکن بود گردشگری و به‌ویژه حضور گردشگران خارجی به فرهنگ‌های بومی و محلی و ارزش‌های دینی وارد کند، با گردشگری مخالفت می‌کردند؛ البته گروه سومی هم این میان بود که به ترویج گردشگری کنترل‌شده معتقد بودند که هم مسائل فرهنگی رعایت شود و هم منافع اقتصادی در نظر گرفته شود.
یک محاسبه ساده
هزینه‌های سفر سه‌روزه از تهران به مشهد برای یک خانواده چهارنفره: قیمت بلیت اتوبوس هر نفر رفت و برگشت یک‌میلیون و ۳۰۰هزار تومان است که برای چهار نفر پنج‌میلیون و ۲۰۰هزار تومان می‌شود. هزینه اقامت در متوسط‌ترین اقامتگاه شبی ۸۵۰هزار تومان برای چهارنفر است که برای سه شب حدود چهارمیلیون می‌شود. ازطرفی هزینه رفت‌وآمد و خورد و خوراک به ازای هر روز روی هم دست کم یک‌میلیون تومان می‌شود که برای سه روز سه‌میلیون تومان می‌شود. مجموع این رقم حدود ۱۲ونیم میلیون تومان می‌شود. یعنی کل حقوق یک‌ماه یک کارگر صرف یک سفر حداقلی سه‌روزه می‌شود.
نظر شما