آگاه: ساکنان محله امیرآباد، پس از قتل امیرمحمد، جوان ۱۹ساله و دانشجوی دانشگاه تهران، به دست سارقان مسلح، خواستار مجازات شدید عاملان این جنایت و افزایش امنیت در منطقه شدند. حادثه حمله به این دانشجو در شامگاه ۲۴بهمن ۱۴۰۳ (ساعت ۲۱:۰۰) در کوچه جنت، نزدیک بزرگراه جلال آل‌احمد رخ داد. براساس گزارش‌ها، امیرمحمد که در حال بازگشت به خوابگاه بود، مورد حمله دو موتورسوار قرار گرفت. مهاجمان با استفاده از سلاح سرد، مجاری تنفسی او را مورد اصابت قرار دادند و پس از ربودن کوله‌پشتی‌اش، از محل فرار کردند. وی بلافاصله به بیمارستان شریعتی تهران منتقل شد اما بر اثر شدت جراحات، صبح روز پنج‌شنبه (ساعت ۷:۳۰) جان باخت. بررسی‌های اولیه نشان می‌دهد مهاجمان به‌طور وحشیانه از سلاح سرد استفاده کرده‌اند. پلیس با تایید این رویداد، از آغاز تحقیقات گسترده برای شناسایی و دستگیری متهمان خبر داد. شهروندان محله امیرآباد هم با تاکید بر لزوم تقویت نورپردازی معابر و حضور فعال‌تر نیروهای انتظامی، خواستار جلوگیری از تکرار چنین حوادثی شده‌اند.
یکی از کاربران فضای مجازی در صفحه‌ای اعلام کرد که بر در و دیوار کوچه نوشته شده که این محله ناامن است. احسان ناظم‌بکایی، روزنامه‌نگار نیز در صفحه اینستاگرامش نوشته که این قتل در نزدیکی خانه مادر همسرش رخ داده و در تشریح این ماجرا نوشته است: «کوی پروانه مدت‌هاست که ناامن است. مثلثی محصور میان سه معبر بزرگراه چمران، آل‌احمد و خیابان کارگر که تنها نشانه شهریت آن سوپری آقامصطفی در پشت پمپ‌بنزین چمران است. شب که می‌شود پرنده در پارک پر نمی‌زند و کوچه جنت، جهنم عابران می‌شود، بارها موبایل مهمانان اهالی این خیابان دزدیده شده است، حتی کار به جایی رسید که اهالی محل بر در و دیوار کاغذ چسباندند که مراقب موبایل و وسایل خود باشید. واقعا چه سخت است که فردی ناامنی محله‌اش را به دیوار زده و جار بزند.» او به این نکته اشاره کرده که «از این دست محله‌ها در تهران کم نیستند اما آنچه کوی پروانه را مجزا می‌کند این است که درهای غربی دانشکده‌های دانشگاه تهران به کوچه جنت باز می‌شود و نزدیک‌ترین مسیر برای دانشجویانی است که می‌خواهند خودشان را به متروی مدرس برسانند؛ میانبری سریع اما ناامن. برعکس سمت شرق دانشگاه که غرق هیاهوی خیابان امیرآباد شمالی است.»
اما ماجرای سرقت در اطراف کوی دانشگاه بار اول نبود و آخرین آن هم نخواهد بود. شاید تابه‌حال عمق فاجعه به این مرحله نرسیده بود اما آن‌قدر آمار سرقت لپ‌تاپ و گوشی در این محدوده بالا رفته بود که دانشجویان بارها نسبت‌به ناامنی در خیابان‌های اطراف کوی دانشگاه، به‌ویژه خیابان جنت، هشدار داده بودند. دانشجویان حتی چهارماه پیش درخواست نصب کیوسک پلیس و دوربین‌های امنیتی را داده بودند اما اقدام موثری تا زمان فاجعه غمبار مرگ امیرمحمد رخ نداد.
این در حالی است که سردار عباسعلی محمدیان، فرمانده انتظامی تهران بزرگ نیز پس از این حادثه وجود کیوسک را تایید کرده و می‌گوید: کیوسک پلیس در محل قتل دانشجوی دانشگاه تهران در سال۱۴۰۱ به درخواست خود دانشگاه برچیده شد. همچنین محل حادثه قتل دانشجوی دانشگاه تهران فاقد چراغ بوده که شناسایی مجرم را سخت می‌کند. حالا بعد از این اتفاق، پایین‌تر از در دانشگاه، کیوسک شهرداری درحال رنگ‌آمیزی است و شنیده‌ها حکایت از این دارد که قرار است به کیوسک پلیس تبدیل شود.
خیابانی که امن نیست
خیابان جنت که حالا بیشتر از آرامش، مردم ساکنش از چراغ‌های کم‌نور، کوچه‌های نیمه‌تاریک و سکوتی که نه از جنس آرامش که از جنس ترس است، هراس دارند.
علی، دانشجوی سال سوم رشته پیراپزشکی است که در کوی دانشگاه ساکن است. او می‌گوید: ما بارها به مسئولان گفتیم که این خیابان‌ها امن نیستند. حتی یک‌بار هم گوش ندادند. حالا یک دانشجوی بی‌گناه کشته شده و تازه دارند دوربین نصب‌می‌کنند.
یکی از دانشجویان دکترای دانشگاه تهران که از حدود ۶سال قبل تاکنون ساکن خوابگاه کوی دانشگاه است، می‌گوید: در این مدت، دانشجوها بیشتر از صدبار از مسئولان دانشگاه درخواست کردند که وضعیت خیابان پشت کوی دانشگاه را سروسامان بدهند، بارها اینجا (کوچه جنت) خفت‌گیری شده و در خیابان کارگر شمالی هم که در اصلی کوی قرار دارد، مرتب شاهد سرقت از خودروی دانشجویان هستیم که به‌اجبار در خیابان، پارک کرده‌اند، به‌خاطر اینکه دانشگاه، اجازه استفاده از پارکینگ پردیس شمالی و کوی را به دانشجویان نمی‌دهد.
به گفته این دانشجو، پیش‌تر بارها ازسوی تشکل‌ها و گروه‌های دانشجویی و دانشگاهی ازجمله تیم رسانه خوابگاه، بسیج دانشجویی خوابگاه‌های دانشگاه تهران، شورای صنفی کل دانشجویان دانشگاه تهران و شبکه اینترنتی دانشگاه تهران، بحث امنیت در پشتی کوی به مسئولان خوابگاه‌ها تذکر داده شد اما متاسفانه پاسخ قانع‌کننده یا اقدام عملی دیده نشده است.
«اولین حادثه سرقت نبود اما تلخ‌ترین آن بود.» این را آقامصطفی، بقال محله می‌گوید و دستش را لای موهای جوگندمی‌اش فرومی‌برد و می‌گوید: چه بگویم که مشکلات زیاد است؛ تاریکی و نبود نظارت باعث شده که سرقت‌ها زیاد شوند. این اولین‌بار نیست اما تلخ‌ترین بار بود.
مرد دیگری که در گوشه‌ای ایستاده، کلافه و نگران اضافه می‌کند: قبلا هم سرقت زیاد بود ولی حداقل با سلاح تهدید می‌کردند اما این یکی نامردی کرد، مستقیم چاقو را در سینه‌اش فروبرد. با این اتفاق برای پسر جوان دیگر اینجا کسی احساس امنیت نمی‌کند.
مردی هم که در کنار ورودی مغازه‌ای ایستاده، آهسته می‌گوید: ما خودمان هم می‌ترسیم در این محله راه برویم. شب‌ها وقتی به خانه برمی‌گردم، گوشی را در جورابم می‌گذارم، آستین لباس را روی ساعت می‌کشم که کسی نبیند. دیگر همه به جایی رسیده‌ایم که اگر چاقویی روی گردنمان بگذارند، تسلیم می‌شویم، فقط جانمان را حفظ کنیم و برویم.
ساکنان محل یک موضوع را بارها تکرار می‌کنند: «اینجا قبلا کیوسک پلیس داشت اما جمع شد. حالا که دیگر کار از کار گذشته، دارند دوباره کیوسک می‌گذارند. اما چه فایده؟»
فاطمه، ساکن محله امیرآباد نیز می‌گوید: این منطقه همیشه مشکل داشته ولی کسی کاری نکرده است. شب‌ها کسی جرأت ندارد از این خیابان‌ها عبور کند. امیدوارم این حادثه باعث شود مسئولان بحث امنیت این کوچه‌ها را جدی بگیرند.
خیابان‌ها را دریابید
معضل تاریکی معابر تهران به کوچه جنت در پشت کوی دانشگاه منتهی نمی‌شود. تهران، به‌عنوان پایتخت ایران، با چالش‌های متعددی در حوزه امنیت شهری مواجه است. تاریکی و ناامنی معضل تعداد زیادی از کوچه‌ها و معابری است که به محل مناسبی برای فعالیت سارقان و خلافکاران تبدیل شده‌اند. تاریکی این معابر نه‌تنها حس ناامنی را در میان شهروندان افزایش می‌دهد، بلکه زمینه را برای وقوع جرایمی مانند سرقت، زورگیری و حتی قتل فراهم می‌کند. از سوی دیگر، برخی کوچه‌ها و معابر تهران به‌دلیل عدم حضور نیروهای امنیتی و نبود دوربین‌های نظارتی، به مناطق بی‌دفاع تبدیل شده‌اند. این مناطق به‌ویژه در شب‌ها به محل تجمع معتادان و خلافکاران تبدیل می‌شوند. به گفته علیرضا نادعلی، سخنگوی شورای شهر تهران، این نقاط بی‌دفاع در سراسر شهر پراکنده‌اند و حتی در مناطق شمالی تهران نیز وجود دارند.
یکی از دلایل اصلی ناامنی در کوچه‌های تهران، کمبود روشنایی است. بسیاری از لامپ‌های معابر یا به سرقت رفته یا به‌دلیل کمبود بودجه تعویض نشده‌اند. این موضوع به‌ویژه در ماه‌های گرم سال که به‌دلیل کمبود برق، روشنایی معابر کاهش می‌یابد، تشدید می‌شود. مدیریت ناکارآمد و عدم هماهنگی بین نهادهای مسئول، از دیگر عوامل ناامنی است. بسیاری از شهرداران مناطق تهران شب‌ها در محل حضور ندارند و از وضعیت واقعی معابر بی‌اطلاع هستند. این موضوع باعث می‌شود مشکلات امنیتی به‌موقع شناسایی و حل نشوند. نبود دوربین‌های مداربسته و نیروهای امنیتی در مناطق پرخطر، به سارقان این فرصت را می‌دهد که بدون ترس از شناسایی، به فعالیت‌های خلافکارانه خود ادامه دهند.
علیرضا شریفی یزدی، جامعه‌شناس در گفت‌وگو با «آگاه» درخصوص راهکارهای افزایش امنیت در خیابان‌های ناامن می‌گوید: یکی از اصلی‌ترین راهکارها برای افزایش امنیت در خیابان‌های تاریک، بهبود سیستم روشنایی است. روشنایی مناسب نه‌تنها دید عابران و رانندگان را افزایش می‌دهد، بلکه به‌عنوان یک عامل بازدارنده در برابر فعالیت‌های مجرمانه عمل می‌کند. استفاده از چراغ‌های LED کم‌مصرف و هوشمند که شدت نور را براساس ترافیک و شرایط محیطی تنظیم می‌کنند، می‌تواند به کاهش جرایم و افزایش امنیت کمک کند.
او نصب دوربین‌های نظارتی را در این خیابان‌ها موثر دانسته و خاطرنشان می‌کند: نصب دوربین‌های مداربسته در نقاط حساس و تاریک خیابان‌ها، یکی از موثرترین راهکارها برای افزایش امنیت است. این دوربین‌ها نه‌تنها به‌عنوان ابزار نظارتی عمل می‌کنند، بلکه می‌توانند به‌عنوان شواهد قانونی در صورت وقوع جرایم مورد استفاده قرار گیرند. حضور دوربین‌ها همچنین باعث کاهش حس ناامنی در میان شهروندان می‌شود. به اعتقاد او، افزایش گشت‌های پلیس و نیروهای امنیتی نیز یکی دیگر از راه‌های افزایش امنیت در خیابان‌های خلوت تهران است.
این جامعه‌شناس شهری به طراحی شهری مناسب ازجمله ایجاد خیابان‌های پیاده‌محور، کاهش سرعت ترافیک و ایجاد فضاهای عمومی امن، اشاره می‌کند و معتقد است که این خیابان‌ها با تغییر فضای شهری می‌تواند امن شود. او تاکید می‌کند که خیابان‌هایی که برای همه کاربران (عابران پیاده، دوچرخه‌سواران و رانندگان) ایمن طراحی شده‌اند، احتمال وقوع جرایم را کاهش می‌دهند. همچنین، ایجاد فضاهای عمومی پرنور و پرتردد می‌تواند به کاهش خلوت منفی و افزایش امنیت کمک کند.
شریفی یزدی با بیان اینکه استفاده از فناوری‌هایی مانند اینترنت اشیا (IoT)، سنسورهای تشخیص حرکت و سیستم‌های هشدار اضطراری می‌تواند به افزایش امنیت در خیابان‌های تاریک کمک کند، خاطرنشان می‌کند: این فناوری‌ها می‌توانند به‌صورت خودکار در صورت شناسایی فعالیت‌های مشکوک، به نیروهای امنیتی هشدار دهند و زمان واکنش را کاهش دهند. او با اشاره به حادثه تلخی که برای دانشجوی دانشگاه تهران رخ داد آگاهی‌بخشی را جزء مهمی از افزایش ضریب امنیت در محله‌های پرخطر خوانده و اضافه می‌کند: آموزش و مشارکت شهروندان در افزایش امنیت محله‌ها نیز از اهمیت بالایی برخوردار است. ایجاد کمپین‌های آگاهی‌بخش درباره رفتارهای امنیتی، تشویق به گزارش فعالیت‌های مشکوک و همکاری با نهادهای امنیتی می‌تواند به کاهش جرایم کمک کند. همچنین، مشارکت محلی در نگهداری و روشنایی معابر (مانند نصب چراغ‌های خانگی) می‌تواند به بهبود امنیت کمک کند. این جامعه‌شناس بر این باور است که وقتی چنین اتفاقی رقم می‌خورد نباید بدون هیچ واکنشی از کنار آن عبور کرد. مسئولیت اجتماعی و وجدان جزء جدایی‌ناپذیر زندگی هر فرد به شمار می‌رود و باید در چنین مواردی تنها تماشاچی نباشیم.
نظر شما