به بهانه تولد محمدرضا شفیعی‌کدکنی

استادی که کلاس‌هایش جای سوزن انداختن نداشت

محمدرضا شفیعی‌کدکنی روز گذشته ۸۶ ساله شد. او متولد ۱۹ مهر سال ۱۳۱۸ در روستای کدکن نیشابور است و کودکی‌اش در میان خاک و خورشید خراسان گذشت؛ جایی که شعر از نفس خاک برمی‌خاست. در نوجوانی به مشهد رفت، علوم سنتی آموخت و سپس در دانشگاه مشهد و بعد دانشگاه تهران، مسیر پژوهش در ادبیات فارسی را ادامه داد.

به بهانه روز حافظ

«چرا حافظ را دوست داریم؟» به روایت شفیعی‌کدکنی

بیستم مهرماه در تقویم ملی کشورمان به نام «روز حافظ» نامگذاری شده است. به همین مناسبت در ادامه یادداشتی می‌خوانید که توسط دکتر محمدرضا شفیعی‌کدکنی، استاد دانشگاه تهران در مورد دلیل دوست‌داشتنی بودن حافظ نگاشته شده است.

زندگی چهار فرمانده جنگی کتاب شد

انتشارات سوره مهر، چهار کتاب جدید «غریب غرب»، «حالا وقت رفتن به خانه نیست»، «فرمانده سایه‌ها» و «ققنوس» را که به شهیدان سیدمحمدسعید جعفری، محمود کاوه، سیدحمید تقوی‌فر و علی فارسی می‌پردازند، در بازار کتاب کشور عرضه کرد.

نگاهی به عملکرد فرهنگستان زبان و ادب فارسی درخصوص واژه‌گزینی

چرا واژگان مصوب فرهنگستان استفاده نمی‌شوند؟

اگر از پرسه‌زنان فضای مجازی باشید احتمالاً هرچند وقت یک‌بار می‌بینید که جریان جوک و شوخی با واژه‌هایی که فرهنگستان زبان و ادب فارسی می‌گزیند راه می‌افتد و واژه‌های انتخاب شده به جای اینکه راه خود را به ادبیات روزمره مردم باز کنند، راهی شوخی‌های مجازی و واقعی می‌شوند و گاهی همین شوخی‌ها عملکرد فرهنگستان زبان و ادب فارسی را هم زیر سوال می‌برد.

پزشکیان اول مهر برای دومین بار به نیویورک می‌رود

پیام ایران به جهان در مجمع عمومی سازمان‌ملل متحد

مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور ایران، روز سه‌شنبه اول مهر ۱۴۰۴، پس از نواختن زنگ آغاز سال تحصیلی جدید، عازم نیویورک می‌شود تا برای دومین بار در مجمع عمومی سازمان ملل متحد حضور یابد. این سفر که صبح چهارشنبه به وقت محلی (عصر به وقت تهران) با سخنرانی او در صحن این نهاد بین‌المللی همراه خواهد بود، فرصتی بی‌نظیر برای تبیین مواضع ایران در برابر دیدگان جهانیان است.

ساخت دستگاه کولر شخصی با قابلیت اتصال به پاوربانک

پژوهشگران دانشکده مهندسی مکانیک دانشگاه تهران برای مدیریت مصرف انرژی، کولر شخصی هوشمند، با قابلیت‌های منحصر به‌فرد طراحی و تجاری‌سازی کرده‌اند.

روایت زندگی و میراث پربار عبدالحسین زرین‌کوب، ادیب و تاریخ‌نگار

آن که یافت می‌نشود، آنم آرزوست

زهرا بذرافکن- خبرنگار گروه فرهنگ: ۲۴ شهریورماه، سالروز درگذشت یکی از برجسته‌ترین چهره‌های فرهنگ معاصر ایران، دکتر عبدالحسین زرین‌کوب، فرصتی برای مرور زندگی و آثار مردی است که با قلم خود، پلی میان گذشته و حال ایرانیان بنا نهاد. او ادیب، تاریخ‌نگار، منتقد ادبی، نویسنده و مترجمی برجسته و همچنین شاعری بااحساس بود که آثارش به‌عنوان یک مرجع مهم در مطالعات تاریخ ایران و اسلام و نیز در حوزه‌های تصوف و مولوی‌شناسی شناخته می‌شود. زرین‌کوب با بیانی ادبی و حماسی، تاریخ را از صفحات خشک کتابخانه‌ها به میان مردم آورد و نوشته‌هایش را به آثار پرفروش و پرمخاطب تبدیل کرد.

هوش مصنوعی چگونه زندگی ما را متحول کرد

از رویای تورینگ تا میدان جنگ

مجتبی مشهدی محمد، دبیر گروه فرهنگ : هوش مصنوعی Artificial Intelligence یا AI، یکی از تاثیرگذارترین فناوری‌های قرن بیست و یکم، مانند شمشیری دو لبه است: ابزاری برای پیشرفت‌های خیره‌کننده در علم و زندگی روزمره اما درعین‌حال، نیرویی که در صورت استفاده نادرست، می‌تواند پیامدهای فاجعه‌بار به همراه داشته باشد. این فناوری که ریشه‌هایش به دهه‌های اولیه قرن بیستم بازمی‌گردد، امروز در همه‌جا حضور دارد؛ از گوشی‌های هوشمند در جیب‌هایمان تا آزمایشگاه‌های علمی پیشرفته و حتی میدان‌های نبرد مدرن، اما هوش مصنوعی چیست؟ چگونه به وجود آمد؟ چگونه در زندگی روزمره و علم به کار می‌رود؟ چرا استفاده آن در جنگ، به‌ویژه در درگیری‌های اسرائیل علیه غزه و ایران، بحث‌های اخلاقی گسترده‌ای را برانگیخته است؟

تالیفات او بعد از ۱۰۰ سال هنوز هم اعتبار دارد

استاد بدیع‌الزمان فروزانفر، ستاره‌ای درخشان و بی‌بدیل در آسمان زبان و ادبیات فارسی است.

نگاهی به زندگی و میراث ابوریحان بیرونی به‌مناسبت سالگرد بزرگداشت او

بیرون از زمانه

زهرا بذرافکن - خبرنگار گروه فرهنگ: مجتبی مینوی، ادیب، نویسنده، مصحح، مورخ و مترجم از ابوریحان در کتاب «الهند» نقل می‌کند: «از برای من بسیار دشوار بود داخل‌شدن در این رشته علم و بذل جهد کردن در تحقیق این امر، هر چند که شوق و شعف من به دانستن آن بسیار بود و می‌توانم گفت که در این تمایل شدید من، در این عصر یگانه هستم و هر چند که در راه جمع‌آوری کتاب‌های سنسکریت، از هیچ جدوجهد و خرج‌کردن وجه نقد دریغ نورزیدم و به هر جا که گمان می‌کنم محتمل است آن قبیل کتب در آن یافت شود، روی می‌آورم و به هر نقطه‌ای ولو اینکه دورترین نقاط باشد، اگر احتمال بدهم عالمی آنجا بتوان یافت که مرا در فهمیدن موضوعی و حل مشکلی یاری کند، سفر می‌کنم یا ایشان را نزد خود می‌آورم.» مینوی این جنبه از مجاهدت علمی ابوریحان را برجسته دیده و آن را به رخ می‌کشد.

نظام باورهای متسلّب یک جریان خاص!

در روابط بین‌الملل، اعتماد معنایی ندارد

دکتر روح‌الامین سعیدی، دکترای روابط بین‌الملل از دانشگاه تهران و عضو هیئت علمی گروه روابط بین‌الملل دانشگاه امام صادق (ع) است. وی مولف کتاب‌های فرانظریه اسلامی سیاست جهانی، بازگشت خدا از تبعید، منطق‌ستیز با استکبار، دیپلماسی عمومی جمهوری اسلامی ایران و... است. از وی ده‌ها مقاله پژوهشی در حوزه‌های مربوط به سیاست خارجی و روابط بین‌الملل نیز به انتشار رسیده است.

گفت‌وگوی «آگاه» با مدیر و مرمت‌گر خانه اردیبهشت عودلاجان

خانه‌هایی که برایت حرف می‌زنند

زهرا بذرافکن - خبرنگار گروه فرهنگ: وقتی نام «موزه» می‌آید، ناخودآگاه فضایی باشکوه و گاهی غریب در ذهنمان شکل می‌گیرد. موزه‌های بزرگ جهانی مانند لوور در پاریس یا موزه بریتانیا در لندن باعظمت بی‌نظیر خود، یادآور تمدن‌های کهن و دستاوردهای بزرگ بشری هستند. آنها با فاصله‌ای محترمانه، تاریخ را در قالب اشیای ارزشمند به نمایش می‌گذارند و بازدیدکننده را به تحسین وادار می‌کنند اما در اغلب موارد، این حس شکوه با فاصله‌ای روان‌شناختی همراه است.

مسئله‌ رهاشدگی اجتماعی

تصمیم‌ها و راهبردهای جدی دولتی کمتر اتخاذ شده است

دکتر محمدرضا اخضریان کاشانی، استاد و عضو هیات علمی دانشگاه تهران معتقد است تصمیم‌ها و راهبردهای جدی در حوزه فرهنگ و اجتماع  توسط دولت کمتر اتخاذ شده و بیشتر شاهد نوعی احتیاط و نگرانی نسبت به تبعات اقدامات احتمالی بوده‌ایم. نتیجه آنکه در این مدت، برنامه‌ای روشن و مدون برای تحول در عرصه فرهنگی - اجتماعی تدوین و عملیاتی نشده است.

راز بقای ۵۰ میلیون‌ساله جنگل‌های هیرکانی چیست؟

کشف منبع آب پنهان در جنگل‌های هیرکانی

بر اساس یک پژوهش بین‌المللی به رهبری دانشگاه تهران، پدیده مه‌بارش سالانه بیش از ۱۲۰ میلیون مترمکعب آب پنهان برای جنگل‌های هیرکانی تامین می‌کند. این جنگل‌های کهن با ۵۰ میلیون سال قدمت، حیات و پایداری خود را تا حد زیادی مدیون این منبع آبی پنهان هستند. این مطالعه که با همکاری پژوهشگرانی از ایران، چین، آلمان، کانادا و آمریکا انجام شد، نشان می‌دهد مه‌بارش نه‌تنها آب ورودی به جنگل را افزایش می‌دهد، بلکه به تقویت مقاومت این اکوسیستم‌های ارزشمند در برابر بحران‌های آبی مانند خشکسالی نیز کمک شایانی می‌کند.

هویت و تمدن ایرانی؛ از ریشه‌های تاریخی تا راهبردهای آینده

ایران با پیشینه‌ای هزاران‌ساله و تنوعی بی‌بدیل در فرهنگ، زبان، دین و آداب همواره توانسته است در برابر تلاطم‌های تاریخی و با جذب، هضم و بازآفرینی عناصر بیگانه، هویت منحصربه‌فرد خود را حفظ کند. این هویت که پیوندی عمیق با سرزمین، میراث فرهنگی و ارزش‌های معنوی دارد، در عین برخورداری از ریشه‌های کهن، نیازمند روزآمدسازی، بازنمایی و بازسازی زیبایی‌شناختی است تا بتواند در جهان معاصر الهام‌بخش و پویایی‌بخش باشد. چالش‌هایی چون دوگانه‌سازی‌های کاذب میان مولفه‌های هویتی، غلبه نگاه‌های افراطی یا تفریطی، ضعف در زیرساخت‌های اقتصادی و فقدان مرجعیت فکری منسجم، خطراتی جدی برای انسجام ملی و ظرفیت تمدنی ایران به شمار می‌روند.

توهمات دوست فرانچسکو

محمدجواد ظریف اخیرا درمقاله‌ای در یک نشریه آمریکایی، مطالبی مطرح کرده که با استراتژی دفاع ملی و دکترین امنیتی ایران به‌ویژه پس از جنگ تحمیلی ۱۲ روزه کاملا در تضاد است.

دولت‌ها، هشدار تغییر حکمرانی آب را نادیده گرفتند

امروز دیگر زمان را برای عبور از «چالش آب در ایران» از دست داده‌ایم و نه‌تنها پایتخت کشور با کم‌آبی روبه‌رو شده، بلکه تنش‌های آبی که در دیگر استان‌ها وجود دارد نیز در آینده نه‌چندان دور به چالشی بزرگ‌تر تبدیل خواهد شد.

۴۰ سال مجاهدت سرلشکر رشید

سردار غلامعلی رشید، با بیش از چهار دهه خدمت در نیروهای مسلح ایران، نقش مهمی در تقویت توان دفاعی و بازدارندگی کشور ایفا کرد.

به مناسبت روز خبرنگار

قلم به دستانی که شهید رفتند

از سال ۱۳۷۷، ۱۷ مردادماه در تقویم ملی کشورمان «روز خبرنگار» نام گرفته است. بهانه این نامگذاری هم شهادت محمود صارمی خبرنگار با سابقه کشورمان در جریان جنگ افغانستان است. خبرنگاری که با جان و دل و بدون بیم و هراس حقیقت را روایت می‌کرد و سرانجام هم در راه حقیقت جان باخت؛ صارمی اولین خبرنگاری نبود که در مسیر حق شهید شد، همانطور که آخری هم نبود.

اختلاف معنادار هزینه یک بیماری در دو مرکز درمانی یا مطب

بیمار یا مشتری؟

سرگردانی میان درمان‌های پرهزینه، اضطراب از آینده و ترس از درد و بیماری، قصه‌ای است که این روزها برای بسیاری تبدیل به واقعیت تلخی شده است. شاید شما هم کسانی را دیده‌اید که در کوچه‌پس‌کوچه‌های شهر، بین مطب‌های مختلف و داروخانه‌ها، سرگردان و خسته‌اند؛ بیمارانی که نه فقط با درد جسمی، بلکه با نگرانی از هزینه‌های سنگین درمان دست‌وپنجه نرم می‌کنند. خانواده‌هایی که به امید یک تشخیص درست و درمان قطعی، از این مرکز به آن مرکز می‌روند، اما هر بار با فاکتورهای مالی بالاتر و نسخه‌های متعدد و گاه بی‌فایده روبه‌رو می‌شوند.

معرفی دبیران جشنواره‌های ملی و جهانی فجر

رئیس سازمان سینمایی با صدور احکامی منوچهر شاهسواری را به‌عنوان دبیر جشنواره ملی فیلم فجر و روح الله حسینی را به‌عنوان دبیر جشنواره جهانی فیلم فجر منصوب کرد.

به بهانه سالروز درگذشت حمید سمندریان

تئاتر، زندگی را زندگی‏‌تر می‏‌کند

۲۲ تیرماه سیزدهمین سالروز درگذشت حمید سمندریان، کارگردان بنام کشورمان است. کسی که تحصیل‌کرده آلمان بود و پس از اتمام تحصیلات خود به توصیه استادان فرنگی خود گوش نداد و به میهن بازگشت؛ با اینکه می‌دانست شرایط کار در ایران قابل مقایسه با اروپا نیست و معلوم نبود چه چشم‌اندازی پیش روی خود بیابد.

نگاهی به شعر و ادبیات عاشورایی

بی‌توجهی به درخت تنومند ادبیات آیینی

شعر و داستان عاشورایی در دسته‌‏بندی ادبیات آیینی قرار می‌گیرند و در مقایسه با سینما، تئاتر و موسیقی آیینی وضعیت کشور ما در این حوزه، از بقیه حوزه‌‏های هنری بهتر است. با این توصیف که در این حوزه تولیدات بسیار و باکیفیت هستند اما خیلی برروی معرفی آنها کار نشده و همین موضوع باعث می‏‌شود که این تولیدات تبدیل به محصول نشوند و تا وقتی یک تولید، تبدیل به محصول نشود دیده و شناخته نمی‏‌شود. به عنوان مثال شعر «باز این چه شورش است...» محتشم کاشانی تا وقتی که توسط افراد و گروه‌‎های مختلف خوانده نشد، شناخته نشد.

خاطرات یک فعال حقوق زنان کتاب شد

کتاب «تا آن ستاره» خاطرات زهرا شجاعی، سیاست‌مدار اصلاح‌طلب و فعال حقوق زنان است که به قلم طیبه پازوکی از سوی انتشارات سوره مهر منتشر شده است.

فرصت تربیتی پساجنگ

 علی امینیان - کارشناس تربیتی :  استاد بزرگوار ما در دانشگاه تهران، خانم دکتری بود؛ می‌گفت: «بچه‌تر که بودم پدربزرگم خاطراتی از دوران جنگ‌های ایران و روس را که او نیز از پدرانش شنیده بود، برای ما نقل می‌کرد؛ هنوز هم وقتی آن خاطرات را که روایت قحطی و وحشت و غارت و تعرض سربازان روس در منطقه قفقاز و برخی شهرها مانند گنجه و ایروان و انزلی و... است، به یاد می‌آوردم تن و بدنم می‌لرزد و گهگاه خواب‌های آشفته می‌بینم.»

پیشنهاد استاد دانشگاه تهران برای تاب‌آوری در شرایط جنگی

یک فعال تئاتر و استاد دانشگاه، با تاکید بر نقش مهم هنر کاربردی در افزایش تاب‌آوری افراد در بحران‌ها، خاطرنشان می‌کند که این شاخه از هنر در کشور ما باید جدی گرفته شود.

فرمانده خیبرشکن که بود؟

رشیدِ ایران

شهید سردار غلامعلی رشید، فرمانده‌ای که از نبرد در سنگرهای جبهه تا تدوین راهبردهای ملی در ستاد کل، همزمان صاحب سلاح و قلم بود. او که سال‌ها مسئولیت‌های سنگین را بر دوش کشید، سرانجام با شهادت، مُهر ماندگاری بر نام خود زد.

راهپیمایی جمعه خشم و نصر با حضور شجاعانه مردم در سراسر کشور برگزار شد

ایستاده برای وطن

همزمان با دومین جمعه حمله اسرائیل به ایران، مردم متدین و خداجوی استان‌های مختلف کشور در محکومیت جنایت‌های رژیم غاصب صهیونیستی، تظاهرات ضد اسرائیلی برپا کردند. مردم تهران در واکنش به جنایات و تجاوزات رژیم صهیونیستی بعد از اقامه نماز جمعه تهران به راهپیمایی پرداختند. البته همزمان با تهران در همه شهرها و روستاهای ایران راهپیمایی همدلی در جریان بود.

این جنگ، شوریدن وحشی‌گری علیه تمدن است

مهدی فدایی مهربانی، دانشیار علوم سیاسی دانشگاه تهران :  به عنوان یک عضو هیئت علمی گروه علوم سیاسی دانشگاه تهران، حمله اخیر اسرائیل به خاک وطنم ایران را به‌شدت محکوم می‌کنم و خواستار پاسخ قاطع به این جنایات هستم.

به بهانه سالروز درگذشت علی‌اصغر بهاری؛ نوازنده زبردست کمانچه

احیاگر نغمه‌های فراموش‌شده و ازدست‌رفته

سه‌شنبه بیستم خردادماه مصادف است با سی‌امین سالروز درگذشت علی‌اصغر بهاری از نوازندگان پیشگام و معتبر عرصه نوازندگی موسیقی کلاسیک ایرانی به‌ویژه نوازندگی کمانچه که بی‌شک تاثیر شگرفی روی مانایی و ماندگاری این‌گونه موسیقایی داشته است.