آگاه: به بیان دیگر، ازبین‌بردن سادگی در برگزاری مناسک و آداب ماه مبارک رمضان، معنویت آن را دستخوش تغییر و تقلیل می‌کند. به‌طوری‌که پیامبر گرامی اسلام(ص) می‌فرمایند: «ای مردم! هر کس از شما مومن روزه‌داری را در این ماه افطاری دهد، برای اوست در مقابل این عمل، ثواب آزادکردن بنده و آمرزش گناهان گذشته‌اش»؛ درحقیقت هدف اسلام این بوده که به سبب افطاری دادن اتحاد و اتفاق بین مسلمانان بیشتر شود. درحال‌حاضر و با آغاز ماه مبارک رمضان در گوشه‌وکنار شهر سفره‌های افطاری برای اطعام روزه‌داران پهن می‌شود اما برخی اوقات می‌بینیم و می‌شنویم که برای برخی افطاری‌ها چند ده میلیون تومان خرج شده و در مسیر تشریفات پیش رفته‌اند، درحالی‌که اسلام بر سادگی و ساده‌زیستی تاکید دارد. همچنین طبق نظر کارشناسان دینی، فلسفه تشریع دین از طرف پروردگار بدین جهت است که انسان را در بهترین مسیر به حرکت درآورد و به مقصد برساند؛ مسیری که از هرگونه کجی و اعوجاج به دور و بر صراط مستقیم و سهل و آسان هموار شده است؛ به‌طوری‌که در هر حالی اصل و حقیقت مقصد و نیازش را از دست ندهد.
این یک دستور همگانی است که اگر نصب‌العین جوامع انسانی قرار گیرد روزبه‌روز بر اثر تبعیت از خدا و دستورات وی، خود را به مقصد و مطلوب حقیقی نزدیک‌تر می‌بینند و راه بندگی و عبودیت را با ادراک لذت طی می‌کنند و از طرفی این دین‌گریزی‌ها و دلسردی‌ها و دلزدگی‌های امروزی دیگر به‌وجود نمی‌آید.
تکریم و تکلف مهمان بر سر سفره‌های افطار
یکی از مواضعی که معمولا افراد را درگیر می‌کند و چه بسا از اصل آن توفیق صرف‌نظر کنند، مسئله صله‌رحم و ضیافت و مجالس میهمانی و سخت گرفتن‌هایی است که به‌خصوص در ماه مبارک رمضان در دادن افطاری‌ها صورت می‌گیرد.
البته تکریم مهمان واجب است ولی این تکریم نباید انسان را در نیت و عمل از هدف اصلی دور کند. اگرچه نیت‌ها خیر است و همه مسلمانان و مومنان به‌خصوص ایرانیان بیش از هر ملتی، خوی پسندیده تکریم مهمان را در سر دارند ولی در بسیاری از موارد این تکریم جایش را به سخت‌گرفتن، به‌تنگ‌آمدن و تکلف و حتی اسراف می‌دهد و همین امر اولا ممکن است آن نیت را برگرداند و نفسانی کند که دیگر آثار نورانی و ملکوتی بر عمل ما بار نیست و ثانیا انسان را از مقصد دور می‌کند؛ به‌طوری‌که بعد از مدتی که به این امر عادت کرد و در مقابل توقعی هم در دل دیگران ایجاد شد، کم‌کم از خیر این توفیق می‌گذرد و خود را محروم از این همه مواهب آسمانی می‌گرداند.
در خطبه شعبانیه پیامبر اسلام (ص) همگان را به اطعام و دادن افطاری به روزه‌داران ترغیب کردند و فرمودند: هر کسی که در ماه رمضان به خاطر خدا روزه‌داری را افطاری بدهد، خداوند ثواب آزادکردن بنده‌ای را به او می‌دهد و گناهان او را نیز می‌بخشد. عرض کردند: یا رسول‌الله ما توانایی افطاری دادن نداریم، چگونه به این فیض برسیم؟ فرمود: از آتش جهنم خود را برهانید هر چند به‌اندازه یک خرما یا نیمی از آن افطاری بدهید.
بنابراین بسیار خوب است که برگزاری مجالس مهمانی به‌خصوص سفره‌های افطاری سبک و بی‌آلایش و بدون تکلف باشد. باید دانست که تکلف، بهره انسان را کم می‌کند و روزنه را برای نفوذ القائات شیطانیه باز می‌گذارد. شیطان رهزن است. از هر فرصتی برای خود روزنه‌ای می‌سازد، تا وارد شود و کار را خراب کند و این را هم باید دانست که اول هم از نیت وارد نفس می‌شود. در اصطلاح دینی از این امر و سخت گرفتن تعبیر به تکلف شده است؛ لذا به شخص وسواس که مورد وسوسه شیطان است متکلف گفته می‌شود چون بر خود سخت می‌گیرد. پس ببینید در دل لغت و اصطلاح دینی این مسئله، شیطان خوابیده است. یکی از چیزهایی که در دین اسلام و ارتباطات اجتماعی نهی شده است، مسئله تعارف‌های رایج است که یکی از مصادیق دروغ به حساب می‌آید و نتیجه‌ای جز سخت‌گیری و تکلف در پی ندارد.
یک‌بار یکی از دوستان امام صادق(ع) در مسجد نزد حضرت آمد و به وی و فرزند ایشان جناب اسماعیل که همراه حضرت بود سلام داد و نشست و چون آن حضرت (گویا از مسجد) برگشت آن مرد هم با آن حضرت برگشت وقتی حضرت به در منزل رسیدند، وارد شدند ولی به آن شخص همراه برای ورود، تعارف نکردند.
جناب اسماعیل عرض کرد: پدر جان به او تعارف نکردی که وارد شود؟ فرمود: الان در شرایطی نبودم که از وی دعوت کنم و فرمود: پسر جانم من بد دارم خدا مرا از زمره تعارفیها بنویسد. (المحاسن، ص ۴۱۷)
راجع به پیامبر (ص) نقل شده که: نهی عن التکلّف للضیف (الجامع الصغیر، ج ۲، ص ۶۸۸) (خودت را برای مهمان به سختی نینداز) دو نفر از دوستان سلمان به خانه او رفتند. او برای پذیرایی، مقداری نان و نمک بر سفره گذاشت و گفت: اگر نبود دستور پیامبر که از تکلف و خود را به زحمت افکندن برای مهمان نهی کرده است، برای شما غذای بهتری تهیه می‌کردم.
سلمان، یکی از وسایل زندگی‌خود را گرو گذاشت و مقداری سبزی خرید. پس از صرف غذا، آن مهمان در مقام شکر خدا، گفت: خدا را حمد می‌کنم که ما را به آنچه داده، قانع گردانیده است. سلمان گفت: اگر قانع بودی وسیله‌ام به گرو نمی‌رفت. (شرح ابن ابی‌الحدید، ج۳، ص۱۵۵) شخصی امیرالمومنین (ع) را به مهمانی دعوت کرد. حضرت فرمود: دعوت تو را می‌پذیرم اما به سه شرط؛ عرض کرد: آن سه شرط چیست؟ فرمود: خارج از منزل چیزی برایم نیاوری، چیزی که در منزل هست از من مضایقه نکنی (هر چه هست از آن پذیرایی کنی) خانواده‌ات را هم به زحمت مینداز. میزبان شرایط را قبول کرد و حضرت نیز دعوت او را پذیرفت. چون شروع کردند به خوردن آن قطعه نان، حارث با نشان دادن چند درهم که در گوشه لباسش پنهان کرده بود، گفت: اگر به من اجازه دهید با این پولی که دارم چیزی غیر نان برای شما تهیه کنم. امام فرمود: این نان چیزی است که در خانه‌ات موجود بود [و آوردنش دردسری نداشت]؛ اما چیز دیگر مایه تکلف است و من به شرط عدم تکلف دعوتت را پذیرفتم. (بحارالانوار، ج ۷۵، ص ۴۵۵)
در این رابطه حجت‌الاسلام محمد محبی، عضو شورای حوزه علمیه قزوین می‌گوید: «پیامبر اسلام(ص)، ائمه اطهار(ع) و بزرگان دین در ساده‌زیستی شهره عام و خاص بودند و برای اینکه با پیروی از آنها بتوانیم از ثواب افطاری بهره‌مند شویم می‌طلبد که ساده افطاری دهیم.» وی می‌افزاید: «اصولا اسلام، دین تشریفاتی نیست و نباید هیچ ضیافتی در جامعه اسلامی با تشریفات برپا شود، چرا که این تشریفات، اختلافات طبقاتی که منفور جامعه است را به همراه می‌آورد.»
حجت‌الاسلام محبی با بیان اینکه رعایت سادگی و دوری از تجملات در مهمانی‌ها موجب می‌شود که میزبان هزینه زیادی را متحمل نشود و همچنین کینه‌ای به جهت اشرافی‌گری در دل نیازمندان رخنه نکند، عنوان می‌کند: «پیامبراسلام(ص)، ائمه اطهار(ع) و بزرگان دین در ساده‌زیستی شهره عام و خاص بودند و برای اینکه با پیروی از آنها بتوانیم از ثواب افطاری بهره‌مند شویم می‌طلبد که ساده افطاری دهیم.»
عضو شورای حوزه علمیه قزوین ادامه می‌دهد: «اسلام دین تجملات نیست و سخت‌گیری‌ها و کج‌فهمی‌های برخی‌ها از نحوه پذیرایی و مهمانداری موجب شده که سفره‌ها به‌سمت تجمل‌گرایی بروند.»
استاد حوزه علمیه قزوین تصریح می‌کند: «باتوجه‌به اینکه روزه‌داری در ماه مبارک رمضان یکی از واجباتی است که به مومنین سفارش شده، ازاین‌رو افطاری دادن به روزه‌دار نیز یکی از سنت‌های اسلامی است که رسول خدا(ص) و ائمه معصومان(ع) بر آن تاکید ویژه دارند.»
حجت‌الاسلام محبی اظهار می‌کند: «همه ما مسلمانان بر این باور معتقدیم که حضرت علی (ع) که در شب‌های قدر برای مظلومیت آن امام همام بر سر و سینه می‌زنیم بدون تجملات با نمک و شیر افطار می‌کردند اما باز هم بر پهن‌کردن سفره‌های تجملاتی اصرار می‌ورزیم.»
نظر شما