آگاه: برای برخی از مردم سفر رفتن و نرفتن به یک اندازه با جنجال همراه است. این بار شیرینی تعطیلات نوروز که می‌رفت با پویش «نه به تصادف» ماندگارتر شود یا در شرایطی که نهادهای آموزش فرهنگ عمومی هنوز درگیر رهاکردن زباله در طبیعت و یادگاری نوشتن روی آثار باستانی و سازه‌های تاریخی و آلوده‌کردن آب‌های ساحلی رودها و دریاها هستند، در رسم یادگاری‌برداشتن و سوغاتی‌بردن از مقصد گردشگری در میان مسافران ایرانی، کار به جایی رسید که تعدادی از مسافران تصمیم گرفتند نشانه جاهایی که در تعطیلات عید رفتند را از ریشه حذف کنند.
به‌طور کلی فصل رونق سفرها که می‌شود، تن‌وبدن دلسوزان محیط‌زیست می‌لرزد. همه به حالت آماده‌باش در می‌آیند. از یکی دو ماه قبل هشدارهاست که به نقل از مسئولان و دلسوزان این حوزه از سروکول رسانه‌ها بالا می‌روند. مثل «در جاده سمنان آرام برانید» یا «زباله‌هایتان را در طبیعت رها نکنید»، تا قبل از این باید به گردشگران یاد می‌دادند یک کیسه‌زباله همراه خود داشته باشند و زباله‌هایشان را درون آن بریزند و در طبیعت رها نکنند. حالا باید به گردشگران یاد بدهند همان زباله‌هایی که زحمت کشیدند و درون کیسه زباله ریختند، را با خود بیاورند و به نزدیک‌ترین سطل زباله بیندازند و در دل جنگل و کویر به‌امید ماشین زباله‌جمع‌کن شهرداری نمانند. این دلسوزان همچنین گردشگران را از نوشتن یادگاری روی در و دیوار آثار و اماکن باستانی نهی می‌کنند و خلاصه انگار برای یک حمله ضدتمدنی آماده می‌شوند.
هرمز، هدف حمله ضدتمدنی
این بار هم هدف به سمت سواحل جنوبی بود و مردم خاک زیبای جزیره‌هرمز که بخشی از اکوسیستم آن است را به توبره کشیدند. به‌طوری که فیلم و تصاویر آن در فضای مجازی وایرال شد. به‌دنبال آن که کار به جایی رسید که دانشمندان اکولوژیست نسبت به بقای صورت این جزیره ابراز نگرانی کردند. در نهایت اداره‌کل محیط‌زیست استان هرمزگان یک‌هفته قبل درخصوص همراهی با کمپین‌های مردمی بازگشت خاک نقره‌ای به جزیره‌هرمز، اطلاعیه‌ای صادر کرد و از مسافران هرمز خواست تا خاک‌هرمز را پست کنند تا به این جزیره بازگردد.
در اطلاعیه محیط‌زیست هرمزگان درباره کمپین بازگرداندن خاک‌هرمز آمده است: «در پی شکل‌گیری کمپین‌های خودجوش مردمی با هدف بازگرداندن خاک‌های جزیره‌هرمز، اداره‌کل حفاظت محیط‌زیست استان هرمزگان ضمن ارج‌نهادن به این حرکت ارزشمند مردمی، آمادگی خود را برای دریافت خاک‌های اهدایی و انتقال آنها به جزیره‌هرمز اعلام می‌دارد. از تمامی شهروندان، گردشگران، هنرمندان و فعالان محیط‌زیست که در گذشته از جزیره‌هرمز خاک همراه خود برده‌اند و اکنون تمایل دارند در راستای این حرکت نمادین، آن را بازگردانند، دعوت می‌شود خاک‌ها را به این اداره کل تحویل دهند.» در ادامه این اطلاعیه آمده است: «خاک‌های جمع‌آوری‌شده را می‌توانید از طریق پست یا مراجعه حضوری به نشانی زیر ارسال نمایید: «بندرعباس، روبه‌روی ساختمان استانداری هرمزگان، اداره‌کل حفاظت محیط‌زیست استان هرمزگان» و لطفاً بر روی بسته قید شود: بازگشت خاک نقره‌ای به جزیره هرمز. اداره‌کل حفاظت محیط‌زیست استان هرمزگان متعهد می‌شود پس از جمع‌آوری خاک‌ها، آنها را با هماهنگی و نظارت کارشناس محیط‌زیست، به جزیره‌هرمز منتقل نماید. همراهی شما گامی مهم در حفاظت از میراث طبیعی‌وفرهنگی جزیره‌هرمز است.
پستچی‌ها به خط
به دنبال انتشار این اطلاعیه شرکت پست جمهوری‌اسلامی و برخی شرکت‌های پستی خصوصی اعلام آمادگی کردند که به‌صورت رایگان خاک‌های برداشته شده از سوی مسافران را به استان هرمزگان و جزیره هرمز بازپس بفرستند.
بعد از یک هفته از رسانه‌ای‌شدن سازوکار بازگرداندن خاک جزیره‌هرمز، «آگاه» روند اجرای کارزار و میزان استقبال مردم از آن را بررسی کرد. مهدی رستمی، مدیر حفاظت محیط‌زیست جزیره‌هرمز به آگاه می‌گوید: «از آنجا که مقصد خاک‌های بازپس فرستاده‌شده، اداره محیط‌زیست استان هرمزگان است، با وجودی که شنیده‌ها حاکی از رسیدن چندین بسته خاک به اداره استان است، اما هنوز این بسته‌ها به‌دست ما نرسیده؛ اما به‌محض اینکه به‌دست ما برسد، خاک‌های بازپس فرستاده‌شده را از روی ویژگی‌های ظاهری و آزمایشگاهی بررسی می‌کنیم و سپس به جایی که از آن برداشته شده‌اند، منتقل می‌شوند.»
داوود مروی‌زاده، مدیر روابط عمومی اداره محیط‌زیست استان هرمزگان هم در رابطه با حجم خاک بازگشتی به «آگاه» می‌گوید: «تا امروز و بعد از گذشت یک هفته از شروع کارزار بازگرداندن خاک جزیره‌هرمز، به‌جز بسته‌های کوچک و بطری‌های آب معدنی حاوی ماسه نقره‌ای و خاک رنگی جزیره، چهار بسته قابل‌توجه هم از طریق تیپاکس به‌دست ما رسیده است.» وی ادامه می‌دهد: «بیشتر از حجم و میزان خاک برگشتی، جنبه فرهنگسازی و جلوگیری از تکرار این وقایع در برپایی این پویش مدنظر ما بود.»
مروی‌زاده در پاسخ به این سؤال که به‌جز این فرهنگسازی تمهیدات دیگری هم برای جلوگیری از تکرار به یغمابردن خاک هرمزاندیشه شده است یا خیر ادامه می‌دهد: «بله! اهالی بومی منطقه آموزش دیده‌اند که چطور موارد مشکوک را گزارش کنند و در مسیر تردد دریایی که تنها مسیر رفت‌وآمد به این جزیره است. بازرسی غیررسمی از بار مسافرین انجام شود و اگر هرگونه خاکی در دست مسافرین دیده شود، ضبط و به مبدا آن منتقل شود. از آنجا که سیستم حمل‌ونقل و پذیرایی از گردشگران از سوی بومیان هرمز انجام می‌شود، این آموزش‌ها به بومیان داده شده است.»
مدیر روابط‌عمومی اداره محیط‌زیست استان هرمزگان با اشاره به آغاز خاک فروشی از سوی بومیان منطقه به عنوان سوغاتی به گردشگران، تاکید می‌کند: «خاک‌هایی که به‌عنوان سوغاتی از سوی بومیان هرمز به گردشگران فروخته می‌شود، تفاله‌های معدنی است و اصل خاک نیست. به بیان دیگر آنها می‌دانند از کجا خاکی بردارند که به چرخه تولید و تکامل مواد معدنی آسیب نزند.»
یغمای سوغاتی؛ اغمای جزیره
به هر رو گزارش‌های منتشر شده در هفته‌های گذشته نشان می‌دهد وضعیت نگران‌کننده ساحل جزیره‌هرمز باعث شد مردم و فعالان محیط‌زیست کارزار احیای جزیره و بازگرداندن خاک هرمز را به راه بیندازند. در عین‌حال که انتشار تصاویر سال‌های گذشته ساحل جزیره‌هرمز و مقایسه آن با وضعیت فعلی این ساحل از سوی فعالین محیط‌زیستی استان هرمزگان، باعث نگرانی بسیاری از مردم درباره به‌مخاطره‌افتادن محیط‌زیست و جاذبه‌های طبیعی این جزیره شده بود و به‌همین‌خاطر کارزاری در فضای مجازی و میان فعالان محیط‌زیست، هنرمندان و مردم محلی جزیره‌هرمز به راه افتاده که هدف آن، بازگرداندن خاک به جزیره است. این کارزار با هشتگ‌هایی چون #خاک_هرمز_را_برگردان و #نجات_هرمز در شبکه‌های اجتماعی دیده می‌شود و به سرعت توجه افکار عمومی را به‌خود جلب کرده است.
پس از به‌راه‌افتادن کارزار بازگرداندن خاک هرمز، اداره کل محیط‌زیست هرمزگان نیز آمادگی خود را برای دریافت خاک‌های اهدایی و انتقال آن به جزیره اعلام کرد. ادامه کل محیط‌زیست هرمزگان در اطلاعیه‌ای از مردم دعوت کرد که خاک‌ها را از طریق پست رایگان به این اداره کل تحویل دهند.
رنگ هرمز پریده است
بررسی‌های علمی زمین‌شناسی گویای این نکته است که خاک تخریب‌شده برای بازسازی بین ۵۰۰ تا ۸۰۰ سال زمان می‌برد. اما موضوع در جزیره هرمز باتوجه به دانه‌بندی خاک هرمز یعنی اندازه سایز و کیفیت خاک جزیره در دوره زمانی کوتاه‌مدت هم قابلیت بازسازی دارد. به شرطی که از همین امروز جلوی ورود و خروج بی‌ضابطه مسافران به جزیره‌هرمز گرفته شود. خاک هرمز با آرایشی شبیه گذشته که رنگ‌بندی‌ها مبتنی بر اندازه و مواد تشکیل‌دهنده خاک شکل گرفته‌اند، نیازمند دانه‌بندی است که این کار زمان کمتری نیاز دارد. زمانی که ورود مسافران به جزیره‌هرمز بیش از توان اکولوژیک منطقه است، ممکن است زمان بیشتری برای بازگشتن خاک به آرایش اولیه نیاز باشد.
میلیون‌ها سال قبل، زمانی که آتشفشانی زیر آب‌های خلیج‌فارس فوران کرد و جزیره‌هرمز را به‌وجود آورد، مقداری از سنگ‌های آذرین، میکا و آتشفشانی را که درون خود سیلیس یا آمینوسیلیکات داشتند به سطح زمین آورد. این سنگ‌ها در طول سالیان متمادی به‌دلیل فرسایش با آب و باد، پودر و با خاک مخلوط شدند. این خاک به‌دلیل‌داشتن آهن در خود، مغناطیس دارد اما به هیچ‌وجه زمخت و تیز نیست.
هرمز در هرمز زیباست
جزیره‌هرمز، یکی از جزایر خلیج فارس، در دهانه تنگه هرمز و در فاصله حدود هشت کیلومتری از بندرعباس، مرکز استان هرمزگان، قرار دارد. این جزیره بیضی‌شکل با مساحتی حدود ۴۲ کیلومترمربع به‌دلیل موقعیت راهبردی آن در یکی از مهم‌ترین آبراهه‌های بین‌المللی، از دیرباز موردتوجه قدرت‌های دریایی جهان بوده است.
هرمز از نظر زمین‌شناسی جزیره‌ای آتشفشانی است که ساختار زمین آن از لایه‌های متنوع نمک، کانی‌ها و خاک‌های رنگارنگ تشکیل شده است. آب‌وهوای جزیره گرم و مرطوب است و تابستان‌های بسیار گرمی دارد، در حالی که زمستان‌های آن معتدل‌تر و مناسب گردشگری است. هرمز با سواحل شگفت‌انگیز، کوه‌های رنگی و مناظری «فرازمینی» یکی از زیباترین جلوه‌های طبیعت ایران محسوب می‌شود و خاک رنگین‌کمانی آن در دنیا شهرت دارد. این خاک نه‌تنها زیبایی منحصربه‌فردی به جزیره بخشیده است، بلکه در صنایع مختلفی مانند رنگ‌سازی، لوازم آرایشی، داروسازی، آشپزی و سرامیک‌سازی هم استفاده می‌شود.
نظر شما