آگاه: امام خمینی (ره) در جایی گفته بودند معلم واقعی آیت‌الله مطهری است و همین موضوع اصلیترین دلیل برای نامگذاری روز معلم به یاد معلم انقلاب است اما نکته مهمیکه شاید کمتر کسی درباره آن بداند این است که نامگذاری روز معلم، پیش از ترور شهید مطهری هم رخ داده بود اما رسمی نشده بود.
تصور عمومی و غالب این است که ۱۲ اردیبهشت، تنها به خاطر شهادت استاد مرتضی مطهری در شامگاه ۱۱ اردیبهشت ۱۳۵۸ و اعلام آن در روز بعد به‌عنوان «روز معلم» نامگذاری شده و قبل از آن چنین مناسبتی وجود نداشته است؛ حال آن که در ۱۲اردیبهشت سال ۱۳۴۰ خورشیدی، در تجمع اعتراضی معلمان در میدان بهارستان دبیر یکی از دبیرستان‌های تهران به نام ابوالحسن خانعلی به قتل رسید و از آن پس معلمین این روز را به‌عنوان روز معلم گرامی می‌داشتند؛ اگر چه رسمیت نداشت.
بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، معلمان درصدد برآمدند این مناسبت را به صورت رسمی احیا کنند؛ اما اعلام ترور آیت‌الله مطهری سبب شد روز معلم با این واقعه رسمیت یابد. در عمل روز معلم به تقویم رسمی آمد منتها نه به یاد معلمی که در ۱۲ اردیبهشت ۱۳۴۰ به قتل رسیده بود، بلکه به یاد استاد دانشکده الهیات و البته در همین روز. جالب این که ابوالحسن خانعلی، دانشجوی دوره دکترای دانشکده الهیات بود و آیت‌الله مرتضی مطهری هم هنگام شهادت، استاد همین دانشکده.
معلمی همواره جزو مشاغلی بوده که مورد توجه و اهمیت رهبر انقلاب بوده است. ایشان در یکی از سخنرانی‌های خود در سال ۱۳۹۱ در مورد مقام معلم فرمودند: اگر معلم خوب عمل کند، صحیح عمل کند، با تدبیر عمل کند، با دلسوزی عمل کند، به نظر ما همه مشکلات جامعه حل می‌شود. با توجه به سخنان رهبر انقلاب و آشنایی که اکثر دست‌اندرکاران آموزش و پرورش روی این موضوع دارند می‌دانیم که روش معلم و مربی در رابطه با دانش‌آموز با هم فرق دارد. معلم آگاه می‌تواند با کشف خلق و خوی آنها، بعضی را از راه عاطفی و بعضی دیگر را از راه‌عملی و اکتسابی زبان‌شان را بفهمد و به آنها آموزش و تعلیم دهد و درباره آنها تصمیم بگیرد. این معلم است که می‌داند چگونه عمل کند و فرد تحت تعلیم را خوب تربیت کند. البته نقش خانواده، محیط، جامعه و همسالان را هم نمی‌توان بدون تاثیر گذاشت. شهید مطهری در جایی گفته بود: معلمی شور و عشق و هنر است و حقیقتا که اگر معلم این سه خصلت را نداشته باشد، نمی‌تواند در کلاس درس تاثیرگذار باشد.
نقش کلیدی معلم در تربیت فرهنگی
نخست باید درک کنیم که آموزش فقط انتقال مفاهیم علمی نیست، بلکه بخش بزرگی از آموزش، تربیت فرهنگی و اجتماعی است. معلم با رفتار، گفتار و نگرش خود می‌تواند الگویی برای دانش‌آموزان باشد. کودکان و نوجوانان، به ویژه در سنین مدرسه، از معلمان خود الگو می‌گیرند. وقتی معلم با احترام، انصاف، وجدان کاری و عدالت رفتار می‌کند، این ارزشها را بهطور ناخودآگاه به دانش‌آموزان منتقل می‌کند. از سوی دیگر، اگر در جامعه‌ای ارزش‌هایی نادرست مانند دروغگویی، بی‌احترامی، مصرف‌گرایی افراطی یا تبعیض وجود داشته باشد، معلم می‌تواند با آگاهی دادن، نقد صحیح و ارائه الگوهای مناسب، نقش مهمی در تغییر نگرش نسل آینده نسبت به این موارد ایفا کند.
معلم، عامل اصلاح فرهنگ مصرف‌گرایی
یکی از کردهای فرهنگ نادرست که در بسیاری از جوامع امروزی به چشم می‌خورد، فرهنگ مصرف‌گرایی افراطی است. دانش‌آموزان اغلب تحت تاثیر تبلیغات و شبکههای اجتماعی قرار می‌گیرند و تمایل دارند به‌جای توجه به نیازهای واقعی، به ظاهر، برند و دارایی توجه بیش‌ازحد نشان دهند. معلم می‌تواند با آموزش مدیریت مالی، اهمیت قناعت و پرهیز از اسراف، به ایجاد تعادل در نگرش آنها نسبت به مصرف کمک کند. این موضوع نه‌فقط در کلاس‌های اقتصاد یا مطالعات اجتماعی، بلکه در رفتار و نوع زندگی خود معلم نیز می‌تواند کرد پیدا کند.
مبارزه با بی‌اخلاقی و بی‌احترامی اجتماعی
یکی دیگر از کردهای فرهنگ نادرست، ترویج بی‌اخلاقی یا بی‌احترامی در تعاملات اجتماعی است. توهین، تمسخر، خشونت کلامی و بی‌توجهی به حقوق دیگران، ازجمله رفتارهایی هستند که در جامعه پیامدهای مخربی به همراه دارند. معلم می‌تواند از طریق آموزش مهارت‌های زندگی، ترویج گفتوگوی سالم، احترام به تفاوت‌ها و تمرین همدلی، دانش‌آموزان را با شیوه‌های صحیح ارتباط و همزیستی آشنا کند. اگر دانش‌آموزان از سنین پایین یاد بگیرند که احترام گذاشتن نشانه ضعف نیست، بلکه نشان‌دهنده شخصیت و بلوغ فکری است، می‌توان امیدوار بود که در آینده جامعه‌ای سالم‌تر داشته باشیم.
یکی دیگر از بخش‌های مهم فرهنگ نادرست، کلیشهها و تعصبات فرهنگی و جنسیتی است. تصوراتی مانند اینکه برخی شغل‌ها فقط مخصوص مردان است یا زنان نباید در برخی حوزه‌ها وارد شوند، می‌تواند مانع رشد استعدادها و کاهش مشارکت اجتماعی شود. معلم با ارائه نمونه‌های مثبت و نقد هوشمندانه این باورها می‌تواند دیدگاه دانش‌آموزان را نسبت به جایگاه انسان‌ها در جامعه تغییر دهد.
نقش معلم در آموزش تفکر انتقادی
یکی از ابزارهای مهم برای مقابله با فرهنگ نادرست، آموزش تفکر انتقادی است. اگر دانش‌آموزان فقط اطلاعات را حفظ کنند ولی نتوانند تحلیل کنند، تفاوت درست و نادرست را تشخیص نخواهند داد. معلم می‌تواند با تشویق به پرسشگری، بررسی منابع مختلف و ارزیابی منطقی نظرات، ذهن دانش‌آموزان را به تفکر انتقادی عادت دهد. این توانایی باعث می‌شود که نسل جدید در برابر شایعات، خرافات، تبلیغات غلط و اطلاعات جعلی واکنش آگاهانه داشته باشند.
خلاصه اینکه فرهنگ، ستون فقرات یک جامعه است و اگر این ستون دچار آسیب شود، همه‌چیز تحت تاثیر قرار می‌گیرد. معلم به‌عنوان یکی از تاثیرگذارترین اعضای جامعه، می‌تواند در اصلاح فرهنگ‌های نادرست و ترویج ارزش‌های انسانی و اجتماعی نقش به سزایی ایفا کند. این نقش فقط در کلاس درس نیست، بلکه در هر رفتار، تصمیم و تعامل روزمره او تجلی پیدا می‌کند. برای رسیدن به جامعه‌ای سالم، باید آموزش و پرورش را جدی گرفت، به معلمان اعتماد کرد و جایگاه واقعی آنها را بازشناخت.
برای معلم، برای ایران
ستاد بزرگداشت مقام معلم، روزشمار هفته معلم ۱۴۰۴ را با شعار «برای معلم، برای ایران» منتشر کرد. این هفته که در تاریخ ۱۲ تا ۱۸ اردیبهشت ۱۴۰۴ برگزار می‌شود، به یادبود و تکریم معلمان و فرهنگیان اختصاص دارد و براساس اسناد بالادستی آموزش و پرورش، بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی و شعار سال «سرمایه‌گذاری برای تولید» تدوین شده است.
عناوین روزهای هفته معلم به شرح زیر است:
جمعه ۱۲ اردیبهشت ۱۴۰۴: معلم، سرشار از اندیشه مطهر
شنبه ۱۳ اردیبهشت ۱۴۰۴: معلم، نقطه طلوع مهر و دانایی
یک‌شنبه ۱۴ اردیبهشت ۱۴۰۴: معلم، محور وفاق و همدلی
دوشنبه ۱۵ اردیبهشت ۱۴۰۴: معلم، نماد فرهنگ و هویت
سه‌شنبه ۱۶ اردیبهشت ۱۴۰۴: معلم، محرک خلاقیت و نوآوری
چهارشنبه ۱۷ اردیبهشت ۱۴۰۴: معلم، معمار تمدن آینده
پنج‌شنبه ۱۸ اردیبهشت ۱۴۰۴: معلم، راوی عشق و ایثار است
نظر شما