آگاه: ماهواره ناهید۲ ایران، دیروز جمعه، سوم مرداد ۱۴۰۴ (۲۵ جولای ۲۰۲۵) با استفاده از پرتابگر سایوز روسی از پایگاه فضایی وستوچنی به فضا پرتاب شد. این پرتاب در ساعت ۰۹:۵۴ به وقت ایران انجام شد و شامل دو ماهواره اصلی به نام‌های «یونیسفر-ام» شماره ۳ و ۴ به‌همراه ۱۸ ماهواره کوچک دیگر ازجمله ناهید۲ بود.
این مأموریت فضایی بخشی از برنامه پرتاب‌های چندماهواره‌ای روسیه از پایگاه وستوچنی به‌شمار می‌رود و هدف آن استقرار مجموعه‌ای از ماهواره‌های علمی، تحقیقاتی و تجاری در مدار زمین است. فرآیند انتقال و نصب راکت سایوز روی سکوی پرتاب شماره ۱-سی در تاریخ ۳۱ تیر (۲۲ جولای) انجام شده بود. این گزارش با بررسی دقیق سیر زمانی توسعه ماهواره ناهید۲ از سال ۱۳۹۵ تا پرتاب موفق در سال ۱۴۰۴، جزئیات فنی، اهداف، چالش‌ها و اهمیت این پروژه را با استناد به منابع معتبر ارائه می‌دهد.
سال ۱۳۹۵: امضای قرارداد ساخت ناهید۲
سال ۱۳۹۵، قرارداد ساخت ماهواره ناهید۲ بین سازمان فضایی ایران و پژوهشگاه فضایی ایران امضا شد. این قرارداد نقطه عطفی در برنامه فضایی ایران بود و هدف آن توسعه یک ماهواره مخابراتی پیشرفته با قابلیت‌های جدید، ازجمله انجام مانورهای مداری و آزمایش فناوری‌های مخابراتی در باند Ku اعلام شد. ناهید۲ به‌عنوان ادامه‌ای بر پروژه ناهید۱ طراحی شد تا فناوری‌های مورد نیاز برای ماهواره‌های مخابراتی زمین‌آهنگ (GEO) و منظومه‌های مخابراتی در مدارهای پایین (LEO) را توسعه دهد. در این مرحله، تمرکز بر طراحی مفهومی و آزمایش‌های اولیه بود.
سال ۱۳۹۸: پیشرفت در طراحی و آمادگی برای تست‌های اولیه
در سال ۱۳۹۸، با وجود تأخیر در پرتاب ماهواره ناهید۱ به دلیل مشکلات فنی و هماهنگی‌های بین‌المللی، توسعه ناهید۲ با جدیت ادامه یافت. برای تکمیل عملکرد ماهواره ناهید۱، چهار ایستگاه در نقاط مختلف کشور ساخته شد. قرار بر این بود که ناهید۱ با ماهواره‌بر سفیر۱بی در مدار ۲۵۰ در ۳۷۵ کیلومتری مستقر شود و با عمر ۴۰ روز مأموریت خود را انجام دهد؛ در ابتدا قرار بر این بود تا در تابستان ۱۳۹۸ ناهید۱ با ماهواره بر سفیر۱ به مدار ارسال شود اما وقوع حادثه فنی پیش از پرتاب سفیر سبب لغو مأموریت شد.
ماهواره ناهید۲ یک ماهواره مکعبی‌شکل است که توان مورد نیاز خود را با استفاده از آرایه‌های خورشیدی روی بدنه تأمین می‌کند. این ماهواره با توجه به الزامات مأموریتی تعریف‌شده از یک زیرسیستم کنترل وضعیت سه‌محوره با دقت نشانه‌روی ۳ درجه RMS در هر راستا بهره می‌برد. ارتباطات مخابراتی ماهواره ناهید۲ در باندهای فرکانسی S و KU و UHF و VHF انجام می‌شود و برای کنترل حرارت زیرسیستم‌های بحرانی همچون پیش‌رانش از ترکیب کنترل حرارت فعال و غیرفعال در این ماهواره استفاده شده است.
آزمایش‌های نمونه مهندسی سامانه پیش‌رانش ماهواره مخابراتی ناهید۲ با موفقیت در پژوهشکده سامانه‌های حمل‌ونقل فضایی انجام شد. نمونه مهندسی پیش‌رانش ماهواره ناهید۲ شامل رانشگرهای تک‌مؤلفه‌ای پراکسید هیدروژن به سطح فناوری نمونه مهندسی رسید. در اواخر پاییز ۱۳۹۸ از اتمام ساخت مدل مهندسی ناهید۲ تا یک ماه آتی خبر داده شد و همزمان مدلی کیفی نیز در حال ساخت اعلام شد. با توجه به اینکه طبق نقشه راه فضایی کشور ماهواره‌های عملیاتی در مدار ۵۰۰کیلومتری تا سال ۱۴۰۰ باید تثبیت می‌شدند، در آن سال اعلام شد که ناهید۲ نهایتاً تا سال ۱۴۰۰ باید پرتاب شود!
سال ۱۴۰۱: آمادگی برای پرتاب و پیشرفت‌های فنی
در سال ۱۴۰۱، ماهواره ناهید۲ به‌عنوان یکی از پروژه‌های کلیدی سازمان فضایی ایران معرفی شد. گزارش‌های منتشرشده نشان داد که ناهید۲ با ویژگی‌هایی مانند قابلیت انجام مانورهای مداری و عمر عملیاتی حداقل ۲ سال در مرحله نمونه پروازی قرار دارد. در این سال، عیسی زارع‌پور وزیر وقت ارتباطات اعلام کرد که ناهید۲ تا پایان سال آماده پرتاب خواهد بود. مراسم رونمایی از دو ماهواره ساخت متخصصان کشورمان به مناسبت بزرگداشت روز فناوری فضایی در موزه ارتباطات با حضور مقامات کشور برگزار شد. در این مراسم از ماهواره ناهید۲ و طلوع۳ رونمایی شد. سری ماهواره‌های ناهید (۱ و ۲) به سفارش سازمان فضایی ایران برای مأموریت‌های مخابراتی در پژوهشگاه فضایی ایران ساخته شدند.
دکتر مهدی نصیری؛ رئیس پژوهشکده سامانه‌های ماهواره پژوهشگاه فضایی در بهمن ۱۴۰۲ در مراسم روز ملی فناوری فضایی که در محل پژوهشگاه فضایی با حضور رئیس جمهور برگزار شد، اظهار کرد: ماهواره ناهید۲ یک پروژه ملی و یک ماهواره مخابراتی است که نمونه کیفی آن سال گذشته رونمایی شده و امروز نمونه پروازی آن عرضه شده است؛ طول عمر ماهواره ناهید۲، دو سال و وزن آن ۱۲۰ کیلوگرم است که در مدار ۵۰۰ کیلوگرمی تزریق شد. شیب مداری تزریقی ناهید۲، ۵۵ درجه و باند فرکانسی آن X,KU و UHF است.
رئیس پژوهشکده سامانه‌های ماهواره پژوهشگاه فضایی گفت: ازجمله دستاوردهای ماهواره ناهید۲ تجمیع و ساخت مدل پروازی این ماهواره، ساخت شبیه ساز کانال مخابراتی برای گیرنده ods، تعریف ۱۰ پروژه دانشگاهی و راه‌اندازی آزمایشگاه‌های شبیه ساز پنل خورشیدی و اتاق تمیز و تعریف ۱۵۰ سند علمی اشاره کرد.
نصیری ارتباط مخابراتی ذخیره و ارسال با قابلیت ارتباط بین ۲۵۴ کاربر زمینی در بستر ماهواره، اندازه‌گیری تشعشات کمربند ون‌آلن و برقراری ارتباط مخابراتی و تست زیرسیستم‌ها در باند S را از ماموریت‌های ماهواره ناهید۲ دانست.
در دی‌ماه ۱۴۰۳ دکتر حسن سالاریه، رئیس سازمان فضایی ایران، در نشست «اثرگذاری پژوهشگران جوان در جامعه و صنعت» اعلام کرد: ماهواره «ناهید۲» که نمونه پروازی آن سال گذشته رونمایی شد، به‌زودی پرتاب خواهند شد. ماهواره «ناهید۳» نیز که در حال ساخت است، قابلیت منظومه‌سازی دارد.
دکتر حسن سالاریه؛ رئیس سازمان فضایی ایران در فروردین ۱۴۰۴ اعلام کرد که در حوزه ماهواره هم چندین پرتاب خواهیم داشت و یک‌سری از پرتاب‌ها از سال گذشته به امسال موکول شد و پرتاب‌های بین‌المللی هم داریم و پرتاب ظفر، ماهواره پایا و ناهید۲ در ۶ماه نخست امسال انجام می‌شود و زمان پرتاب برخی هم مشخص و قطعی شده است.
وحید یزدانیان؛ رئیس پژوهشگاه فضایی ایران در خرداد ۱۴۰۴ با اشاره به اینکه روند فعالیت‌ها در صنعت فضایی کشور شتابان است و با سرعت ادامه دارد، از پایان ساخت ماهواره ناهید ۲ با کاربرد ارتباطی-مخابراتی خبر داد و افزود: آزمون‌های اصلی این ماهواره انجام شده و اکنون در صف پرتاب قرار دارد.
مشخصات فنی و اهداف ناهید۲
ماهواره ناهید ۲ یک ماهواره مخابراتی است که توسط پژوهشگاه فضایی ایران طراحی و ساخته شده است. این ماهواره با هدف توسعه فناوری‌های مخابراتی پیشرفته و آماده‌سازی زیرساخت‌های لازم برای منظومه‌های مخابراتی و ماهواره‌های زمین‌آهنگ ساخته شده است. براساس گزارش‌ها، ناهید ۲ از ویژگی‌های زیر برخوردار است:
این ماهواره قرار است مدت دو تا پنج سال در مدار باقی بماند و به‌منظور حفظ ارتفاع و موقعیت مداری، به سیستم پیش‌رانشی مجهز شده که قادر به اصلاح ارتفاع‌مداری تا ۵۰ کیلومتر است.
نظر شما