آگاه: مدیریت منابع آب و برق به‌عنوان شریان حیاتی صنایع، از سال ۲۰۲۵ به یک چالش جهانی بدل شده است. گزارش سال ۲۰۲۴ شرکت بین‌المللی خدمات حرفه‌ای PwC که با آمار نهادهایی مانند آژانس بین‌المللی انرژی (IEA) و بانک جهانی همخوانی دارد، ارزش بازار جهانی انرژی شامل زنجیره کامل تولید، توزیع و مصرف انرژی را ۹.۱ تریلیون دلار برآورد کرده است.
همچنین باتوجه‌به روند رشد صنایع آب‌بَر، پیش‌بینی می‌شود تقاضای آب صنعتی تا سال ۲۰۳۰ به ۱.۹ تریلیون مترمکعب برسد. بخش صنعت، اکنون ۳۰درصد انرژی و ۲۰درصد آب شیرین را مصرف می‌کند. آژانس بین‌المللی انرژی، پیش‌بینی می‌کند با گسترش دیتاسنترها و خودروهای برقی، تقاضای برق صنعتی با رشد سالانه ۳.۲درصدی تا سال ۲۰۳۰ به ۱۵ هزار تراوات ساعت برسد و منابع آب شیرین نیز با تنها ۲.۵۳درصد آب‌های سطحی قابل‌استفاده، به‌شدت محدود شود. همچنین گزارش سال ۲۰۲۵ سازمان علمی تغییر اقلیم (IPCC) وابسته به سازمان ملل، کاهش ۱۵درصدی بارندگی در مناطق خشک و کمبود منابع آبی صنایع را تایید می‌کند. براساس این گزارش، انتشار کربن صنایع به ۴۰درصد کل انتشار جهانی و هدررفت آب در فرآیندهای صنعتی به ۳۰درصد رسیده است. ایران با ناترازی ۲۶هزار مگاواتی برق و کاهش ظرفیت سدها به ۴۳ درصد، طبق گزارش سال ۲۰۲۴ سازمان EFMEA (نهادی که جریان‌های زیست‌محیطی و مدیریت منابع آبی را در ایران پایش و ارزیابی می‌کند)، گرفتار بحران بی‌سابقه‌ای شده است؛ تا جایی که مسعود پزشکیان رئیس‌جمهوری هشدار داد: «اگر مصرف آب را مدیریت نکنیم، تا مهر یا آبان سدها خالی می‌شوند». گزارش ۲۰۲۴ مرکز مطالعات استیمسون، نشان می‌دهد قطعی برق در تابستان و زمستان، تولید فولاد در استان فارس را به ۲۰درصد ظرفیت کاهش داده و زیان ۲۰ میلیارد دلاری به صنایع تحمیل کرده است.
صنایع آب‌بَر برای خنک‌سازی و تولید انرژی به آب وابسته‌اند. نَشت و افت فشار آب، مصرف انرژی را ۲۵درصد افزایش داده و قطع برق، پمپاژ آب را نیز مختل کرده است. گزارش‌ها نشان می‌دهد توقف تولید در ۵۰درصد کارخانه‌های کوچک در فارس، توان عملیاتی را به ۲۰درصد رسانده است. محمدحسین دیدبان، کارشناس انرژی هشدار می‌دهد: «کسری ۳۲ هزار مگاواتی برق، ۴۵درصد شبکه را فلج کرده و تهدیدی برای امنیت ملی است.» روزنامه جوان نیز تایید کرد: «خاموشی‌ها به بحرانی اساسی برای اقتصاد و صنعت تبدیل شد.»
به گفته یکی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی، «کشاورزی با مصرف ۸۰درصدی آب، بیشترین ضربه را دیده است.» استخراج رمزارزها به‌ویژه بیت‌کوین نیز به یکی از عوامل تشدید ناترازی برق تبدیل شده است. برآوردهای رسمی نشان می‌دهد مزارع ماینینگ مجاز در مجموع حدود ۶۰۰ مگاوات برق مصرف می‌کنند؛ رقمی معادل مصرف برق چند شهر کوچک! با احتساب مزارع غیرمجاز، این رقم می‌تواند به بیش از هزار مگاوات نیز برسد. تجربه کشورهای پیشرفته در استفاده از نوآوری، به‌ویژه فناوری‌های مبتنی بر اقتصاد چرخه‌ای (Circular Economy)، می‌تواند الگوی مصرف مناسبی برای صنایع ایران باشد.
طبق تازه‌ترین گزارش سازمان بین‌المللی (WEF) World Economic Forum، با این مدل اقتصاد انرژی، می‌توان ۲۰درصد از هزینه‌های تولید کاست و فرآیند بازیافت آب را در مسیر پایدار قرار داد. سنگاپور با سیستم چهارشاخه (Four National Taps)، ۱. جمع‌آوری باران از مخازن هفده‌گانه ۲. بازیافت پساب (NEWater)، ۳. تصفیه آب شهری و ۴. واردات محدود، بحران آب را مهار کرده است. به گزارش سازمان خدمات عمومی سنگاپور (PUB) با حسگرهای IoT، نَشت آب ۳۰ و مصرف آب صنعتی ۶۰درصد کاهش یافته است. آلمان نیز در سال گذشته با یک سیاست جامع و بلندپروازانه موسوم به Energiewende، بیش از ۵۰درصد برق موردنیاز را از منابع تجدیدپذیر پایدار و کم‌کربن تامین کرده است. شبکه هوشمند زیمنس، هدررفت برق را به چهاردرصد رساند و سیستم‌های بازیافت آب در کارخانه BMW، مصرف را تا ۴۰درصد کاهش داد. همچنین استانداردهای ایزو ۱۴۰۰۱ تا ۵۰درصد از مصرف انرژی تصفیه‌خانه‌ها کاست. دانمارک با تولید ۵۶درصد برق بادی، هزینه تولید را به ۳۰ دلار بر مگاوات ساعت رسانده است. حسگرهای IoT نیز نَشت آب را تا ۲۵درصد کاهش داده و موجب تقویت پایداری صنعتی شده‌اند. ژاپن با ایجاد سیستم‌های هوشمند، مصرف انرژی صنایع را ۱۵درصد کاهش داده است. فناوری بازیافت آب شرکت میتسوبیشی شیمی‌کال (MCAS)، ۵۰درصد آب صنعتی را بازچرخانی می‌کند. همچنین سرمایه‌گذاری ۲۰۰ میلیارد دلاری در هیدروژن سبز، وابستگی به سوخت فسیلی را در این کشور کاهش داده است. به باور بسیاری از کارشناسان، با توسعه و گسترش فناوری‌های نوین و سیاست‌گذاری‌های هوشمند، مصرف آب را می‌توان بین ۳۰ تا ۴۰درصد و وابستگی به شبکه برق را تا ۲۵درصد کاهش داد. بدون استفاده از تجارب کشورهای پیشرو و اجرای مجموعه‌ای از اصلاحات و برنامه‌های فوری، زیان‌های چند ده میلیارد دلاری و تعطیلی صنایع همچنان تداوم خواهد یافت و آینده‌ای غیرقابل‌جبران در انتظار است.
۲۲ مرداد ۱۴۰۴ - ۱۶:۰۴
کد خبر: ۱۵٬۴۴۷
پنج سال خشکسالی تاریخی، کاهش ۴۳درصدی ظرفیت سدها و ناترازی ۲۶ هزار مگاواتی برق، تقاضای فزاینده و سوءمدیریت، بخش تولید به‌ویژه صنایع آب‌بَر و انرژی‌محور مانند فولاد، پتروشیمی، معادن و نیمه‌رساناها را در آستانه فروپاشی قرار داده است؛ تا جایی که سه روز در هفته، برق واحدهای صنعتی قطع می‌شود و بحران کمبود انرژی، صنایع را فلج کرده است؛ بحرانی که با زیان ۲۰ میلیارد دلاری، اقتصاد نحیف ایران را تهدید می‌کند.
نظر شما