بارورسازی ابرها یک روش علمی برای تاثیرگذاری بر ابرهای طبیعی و افزایش برداشت آب از آنها در قالب باران یا برف است. در شرایط کنونی، بحران آب به یکی از جدی‌ترین چالش‌های زیست‌محیطی و اقتصادی ایران تبدیل شده است. کاهش نزولات جوی، افزایش دمای هوا و پدیده تغییرات اقلیمی، فشار قابل توجهی بر منابع آبی کشور وارد کرده‌اند. در این شرایط، بهره‌گیری از فناوری‌های نوین برای مدیریت و تامین منابع آب، اهمیت ویژه‌ای یافته است. بارورسازی ابرها به عنوان یکی از این راهکارهای فناورانه، با هدف افزایش بارش و بهبود شرایط منابع آبی مورد توجه قرار گرفته است.

بارورسازی ابرها؛ راهکاری برای بحران آب در ایران

آگاه: محمدمهدی جوادیان‌زاده، رئیس سازمان توسعه و بهره‌برداری فنآوری‌های نوین آب‌های جوی درباره تکنولوژی بارورسازی ابرها توضیح داد:: بارورسازی پیوسته ابرها نیازمند به بررسی چندین جنبه از این تکنولوژی است. بارورسازی ابرها روشی برای تاثیرگذاری روی ابرهای طبیعی است که آب بیشتری از ابر به شکل باران یا برف گرفته می‌شود. بارورسازی ابرها در روش کلاسیک با افزودن مواد (یدید نقره) ‌به داخل یک ابر، برای زمان‌هایی به‌کار می‌رود که سامانه ابری بارش‌زایی در منطقه مورد نظر حضور داشته و دارای معیارهای مورد نیاز اجرای عملیات باشد؛ لذا هر ابری مناسب اجرای عملیات بارورسازی نیست. شرایط و معیارهای مورد نیاز اجرای عملیات باروری ابرها شامل شرایط دمایی مناسب، ضخامت ابر، میزان محتوای آبی ابر و ... است که می‌تواند در بارورپذیری یک سامانه ابری تاثیرگذار باشد. بارورسازی ابرها در جهان به عنوان یک روش مقرون به صرفه برای استحصال آب از منابع آب‌های جوی اثبات و درصد تاثیر آن بر افزایش بارش مشخص شده است.
او افزود: در دنیا بارورسازی ابرها علاوه بر افزایش بارش با اهداف مختلفی از قبیل سرکوب تگرگ، مه‌زدایی، تاخیر و جلوگیری از بارش و افزایش آب پشت سد به منظور افزایش توان نیروگاه‌های برق‌آبی نیز استفاده می‌شود. در کشور ما ایران با توجه به قرارگیری در مناطق خشک و نیاز مبرم به منابع آبی تجدیدپذیر، بارورسازی ابرها تنها به منظور افزایش بارش در حوضه‌های مختلف آبریز انجام می‌شود. همچنین در مقایسه با کشورهای پیشرو در زمینه بارورسازی ابرها با کمبود شدید زیرساخت‌ها از قبیل تجهیزات بارورسازی ابرها شامل هواپیما، پهپاد و ژنراتورهای زمینی، سنسورهای هوابرد و زمینی بارورسازی ابرها، رادارهای هواشناسی، آزمایشگاه‌های مجهز برای تست‌های آزمایشگاهی، آموزش‌های تخصصی به‌روز و ... مواجه هستیم. او افزود: اما با توجه به شرایط تحریمی و اقتصادی کشور در برخی زمینه‌ها مانند ساخت و تامین مواد بارورسازی، ارتقای روش‌های اجرا مانند استفاده از فلرهای سوزنده در محل، استفاده از پهپاد ساخت داخل و ژنراتورهای زمینی بارورسازی ابرها پیشرفت‌های خوبی صورت گرفته است. بر اساس گزارش‌های منتشر شده توسط مراجع معتبر جهانی، در دنیا ۷۰ کشور حداقل برای یک بار هم که شده از این تکنولوژی استفاده کرده‌اند و ۳۹ کشور جهان به‌طور مستمر در حال استفاده از این فناوری هستند. او در پاسخ به این سوال که بسیاری باور دارند، بارورسازی ابرها سبب ایجاد سیل در مناطق مختلفی از کشور می‌شود، این موضوع را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ بیان کرد: یکی از معیارهای تعلیق عملیات‌های بارورسازی ابرها سامانه‌های بارشی هستند که با احتمال وقوع سیلاب همراه هستند. در یک منطقه زمانی تصمیم به اجرای عملیات بارورسازی ابرها گرفته می‌شود که ریسک رخداد سیل در آن منطقه برای سامانه بارشی مورد نظر وجود نداشته یا خیلی پایین باشد؛ در برنامه‌ریزی و اجرای عملیات باروری ابرها نیز به هشدارهای سازمان هواشناسی با درجات مختلف اهمیت مبنی بر احتمال وقوع سیل در یک منطقه نیز توجه کافی می‌شود.
گفتنی است، بارورسازی ابرها در ایران از آبان‌ماه آغاز و تا اردیبهشت سال آینده در بسیاری از استان‌ها اجرایی می‌شود همچنین باید اشاره کرد نتایج عملیات‌های باروری ابرها نشان داده است که می‌توان ۱۵ تا ۲۰ درصد افزایش در بارندگی موثر ایجاد کرد. بارورسازی ابرها موضوعی است که البته نمی‌توان به آن به عنوان یک راه‌حل جدی و قطعی برای حل مشکل بحران آب یا خشکسالی نگاه کرد و در این راستا ابراهیم اسعدی‌اسکویی، رییس پژوهشکده اقلیم‌شناسی و تغییر اقلیم گفت: این طرح موضوع تازه‌ای نیست و حدود ۸۰ سال است که در جهان مورد بررسی قرار گرفته، اما نتایج آن در اغلب کشورها قابل اتکا نبوده است. کشورهایی مانند آمریکا و برخی کشورهای اروپایی که از نظر فناوری در سطح بالایی قرار دارند، سال‌هاست این روش را آزمایش کرده‌اند، ولی هیچ‌کدام به نتیجه قطعی یا اثر چشمگیری دست نیافته‌اند. بر اساس مطالعات جهانی، تنها در موارد بسیار محدود، اثرات مثبت این طرح مشاهده شده که آن هم مورد بحث کارشناسان است.
اسعدی‌اسکویی گفت: حتی در مواردی که بارورسازی موفق بوده، میزان افزایش بارش بسیار ناچیز بوده است. برای مثال، اگر منطقه‌ای در شرایط طبیعی ۲۰۰ میلی‌متر بارندگی سالانه دارد، بارورسازی در خوشبینانه‌ترین حالت ممکن است تنها ۵ تا ۱۰ درصد افزایش ایجاد کند، یعنی حدود ۱۰ تا ۲۰ میلی‌متر؛ در حالی که هزینه اجرای این طرح بسیار بالا و نتایج آن محدود است؛ به همین دلیل، در اکثر نقاط دنیا بارورسازی ابرها به عنوان راه‌حل جدی بحران آب یا خشکسالی مطرح نیست و بیشتر در حد آزمایش‌های علمی و پروژه‌های محدود منطقه‌ای اجرا می‌شود.
اسعدی‌اسکویی تاکید کرد: در هیچ کشوری از جهان، حتی در ایالات پیشرفته یا مناطق خشک، هیچ تجربه موفقی وجود ندارد که نشان دهد با بارورسازی ابرها توانسته‌اند کم‌آبی یا خشکسالی را جبران کنند. این طرح تنها در قالب پروژه‌های تحقیقاتی کوچک و محدود دنبال می‌شود و تاکنون هیچ کشوری اعلام نکرده که از طریق بارورسازی توانسته است مشکل کم‌آبی خود را برطرف کند؛ بارورسازی ابرها نباید به عنوان یک سیاست پایدار یا راه‌حل بلندمدت در نظر گرفته شود، زیرا مشکل کم‌آبی در ایران ریشه در تغییر اقلیم، افزایش دما و سوءمدیریت منابع آب دارد و با چنین اقدامات مقطعی نمی‌توان بر بحران‌های ساختاری غلبه کرد.
در نهایت گفتنی است، کارشناسان بر این باورند که روش بارورسازی ابرها به‌تنهایی نمی‌تواند راه‌حل کاملی برای بحران آب باشد و باید در کنار سایر راهکارها مانند مدیریت بهینه منابع آب و افزایش بهره‌وری در کشاورزی مورد استفاده قرار گیرد.

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
  • نظرات حاوی توهین و هرگونه نسبت ناروا به اشخاص حقیقی و حقوقی منتشر نمی‌شود.
  • نظراتی که غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط با خبر باشد منتشر نمی‌شود.