تحولات شتابان در عرصه فناوری‌های نظامی و امنیتی، نگاه فرماندهان ارشد نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران را بیش از پیش به سمت «دانش‌بنیان شدن قدرت دفاعی» سوق داده است و در شرایطی که ماهیت تهدیدات علیه ایران از تقابل‌های کلاسیک به جنگ‌های ترکیبی، شناختی و فناورانه تغییر یافته است، فرماندهان ارشد نیروهای مسلح با تاکید بر توسعه فناوری‌های نوظهور همچون هوش مصنوعی، پهپادها، سامانه‌های لیزری و کوانتومی، مسیر «اقتدارآفرینی هوشمند» را به‌عنوان ستون اصلی امنیت ملی ترسیم می‌کنند؛ مسیری که هم پاسخی به تحریم‌هاست و هم پیامی بازدارنده برای رقبا و دشمنان منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای.

«قدرت‌سازی فناورانه» دکترین دفاعی ایران

آگاه: امیر سرلشکر سیدعبدالرحیم موسوی، رئیس ستاد کل نیروهای مسلح، در بازدید از دانشگاه جامع امام حسین (ع) در ۲۶ آذر ۱۴۰۴، بر ضرورت راهبردی کسب و بومی‌سازی فناوری‌های نوظهور و اقتدارآفرین تاکید کرد. وی با اشاره به نقش این دانشگاه در تربیت نیروی انسانی متخصص، تولید دانش بومی و پیوند علم با نیازهای عملیاتی نیروهای مسلح، دانشگاه امام حسین (ع) را نمونه‌ای از «دانشگاه تراز انقلاب اسلامی» دانست؛ نهادی که آرمان‌گرایی را با عمل‌گرایی تلفیق کرده و خروجی آن مستقیما در خدمت امنیت ملی قرار دارد.
رئیس ستاد کل نیروهای مسلح، تصریح کرد که آینده جنگ‌ها، آینده فناوری‌هاست و غفلت از این حوزه می‌تواند هزینه‌های جبران‌ناپذیری به همراه داشته باشد. این نگاه، محدود به ستاد کل نیروهای مسلح نیست. امیرعلی جهانشاهی، فرمانده جدید نیروی زمینی ارتش، نیز در اظهاراتی در استان کرمان، از پیشرفت‌های قابل توجه ایران در حوزه‌هایی مانند هوش مصنوعی، فناوری کوانتوم، پهپادها و سامانه‌های لیزری سخن گفت و تاکید کرد که نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران در این عرصه‌ها به مرحله «قدرت اثرگذار» رسیده‌اند. به گفته وی، این توانمندی‌ها نقش کلیدی در مقابله با جنگ‌های هیبریدی، شناختی و ترکیبی دارند؛ جنگ‌هایی که به‌طور ویژه از سوی آمریکا و رژیم صهیونیستی علیه ایران دنبال می‌شوند. در حوزه دریایی هم، دریادار علیرضا تنگسیری، فرمانده نیروی دریایی سپاه، هوش مصنوعی را پیشران اصلی تحول در قدرت دریایی ایران معرفی کرده است. وی در کنفرانس ملی تهدیدات دریایی، چهار حوزه کلیدی شامل قایق‌های بدون سرنشین،  پهپادها، موشک‌ها و زیردریایی‌ها را بستر اصلی به‌کارگیری این فناوری دانست و تاکید کرد که ماموریت‌های آینده، بدون اتکا به سامانه‌های هوشمند و خودکار، قابل تحقق نخواهند بود.
همزمان، امیر سرلشکر امیر حاتمی، فرمانده کل ارتش، در پیامی به مناسبت هفته پژوهش، توسعه فناوری‌های بازدارنده را یک الزام راهبردی خواند و خاطرنشان کرد که ارتش به دنبال فناوری‌هایی است که «پیام قدرت و آمادگی» را به‌روشنی به دشمنان منتقل کند. به هرحال نیروهای نظامی جمهوری اسلامی ایران با درس‌آموخته‌های جنگ ۱۲ روزه، راهبرد «قدرت‌سازی فناورانه» را به صورت جدی دنبال و پیگیری می‌کنند. امیر سرتیپ علیرضا صباحی‌فرد که چندین سال، فرماندهی پدافند هوایی ارتش را برعهده داشت و به تازگی دستیار فرمانده کل آجا شده،  ۲۶‌آذر ۱۴۰۴ در جمع مدیران مراکز مطالعات و تحقیقات نیروهای چهارگانه ارتش گفت: توسعه علم و فناوری‌های نوظهور و اهمیت استفاده از تجهیزات پیشرفته و به روز در بخش‌های نظامی و دفاعی ایجاب می‌کند به حوزه علم و فناوری توجه جدی داشته باشیم. او با تاکید بر ضرورت توجه نسل جوان به موضوع تولید مؤلفه‌های قدرت اظهار کرد: لازم است همه ما توصیه‌های مهم و راهبردی فرمانده کل ارتش جمهوری اسلامی ایران مبنی بر استفاده از درس‌آموخته‌های جنگ ۱۲ روزه به‌ویژه در بعد پدافندی یعنی آیین رزم متجاوز، تکنیک‌ها و آسیب‌پذیری‌هایی که از دشمن شناسایی شده است را در دستور کار قرار دهیم. علاوه بر این مقام ارشد نظامی،  امیر سرتیپ علیرضا شیخ، معاون اجرایی ارتش در گفت‌وگویی با اشاره به درس‌آموزی از عملیات‌های گذشته، به‌ویژه دفاع مقدس ۱۲ روزه، اعلام کرد: نیروهای مسلح با کسب درس‌آموزه‌های پیشین، حرکت به سمت رفع کاستی‌ها را در دستور کار قرار داده و به سرعت در حال ترمیم کاستی‌ها و برطرف‌کردن نواقص هستند.
همین برطرف کردن نواقص و قوی شدن ـ با رویکرد فناورانه ـ دلیلی است که صهیونیست‌ها را در مقابل ایران با بن‌بست روبه‌رو کرد. گمان می‌کردند پس از حمله نظامی به کشورمان و به شهادت رساندن تعدادی از فرماندهان ارشد و دانشمندان هسته‌ای یا تخریب مراکز هسته‌ای، ما با چالش شدید مواجه می‌شویم و دیگر نمی‌توانیم روی پای خود بایستیم. اما دو اقدام مهم برای پاتک طرف مقابل صورت‌گرفت. اولا: پاسخ مناسبی به دشمن صهیونی داده شد و ثانیا: ضمن آسیب‌شناسی گذشته، رویکرد فناورانه در فعالیت‌های نظامی لحاظ شد. در همین راستا به دو موشکی اشاره می‌شود که فناوری جدید در آن به کار برده شده است:
۱- موشک‌های سه‌گانه «قدر» با قابلیت‌های پیشرفته، دارای مشخصات برجسته‌ای هستند که آنها را به گزینه‌ای موثر در حوزه دفاعی تبدیل کرده، این موشک‌ها بردی حدود ۱۹۵۰ کیلومتر دارند و وزن کلی آنها بین ۱۵ تا ۱۷.۵ تن متغیر است. سرجنگی آنها نیز بین ۷۰۰ تا ۱۰۰۰ کیلوگرم است که امکان وارد کردن خسارت سنگین به اهداف را فراهم می‌کند.
۲- موشک عماد نخستین موشک بالستیک سوخت مایع و دوربرد ایران است که به سرجنگی با هدایت‌شونده مجهز شد که این موضوع به وسیله نصب بالک‌ها روی سرجنگی عماد رخ داد. عماد موشکی با برد ۱۷۰۰ کیلومتر است که تا ۷۵۰ کیلوگرم سرجنگی را می‌تواند حمل کند. طول این موشک ۱۵.۵ متر است و وزن آن هم بیش از ۱۷ تن است. علاوه بر این، موشک عماد قابلیت استقرار روی سیستم پرتاب خشابی در شهرهای موشکی زیرزمینی را نیز داراست؛ سیستمی که به رگبار موشکی معروف است. موشک‌های ایرانی مجهز به سامانه ضدجنگ الکترونیک‌ موشک بالستیک نقطه‌زن قدر از تجهیزات ضد جنگ الکترونیک بهره می‌برد. همچنین؛ موشک عماد نیز ارتقایافته و عملیاتی است. جنگ الکترونیک می‌تواند جنبه تهاجمی یا دفاعی داشته باشد؛ جنبه تهاجمی زمانی انجام می‌شود که قصد دارید، تجهیزات الکترونیکی دشمن را از کار بیندازید و جنبه دفاعی آن نیز برای حفظ تسلیحات مانند ناوها و جنگنده‌ها از جانب موشک‌ها با تجهیزات راداری دشمن است. اما این به معنای توقف نیست. مجموع اظهارات و مواضع مقامات ارشد نظامی، بیانگر شکل‌گیری یک دکترین مشخص در نیروهای مسلح ایران است؛ دکترینی که فناوری را نه یک ابزار جانبی، بلکه هسته اصلی بازدارندگی می‌داند. پس از تحولات اخیر منطقه و افزایش تنش‌ها با آمریکا و رژیم صهیونیستی، ایران تلاش کرده است با تکیه بر خودکفایی فناورانه، شکاف ناشی از تحریم‌ها را به فرصت تبدیل کند. از منظر دیگر نباید دشمن را نادیده گرفت، آنها از فردای همان روزی که آتش‌بس اعلام شد در اتاق فکرهای‌شان حضور یافتند و در حال برنامه‌ریزی و توطئه علیه کشورمان و جبهه مقاومت هستند. حال تاکتیک‌ها را تغییر می‌دهند. تاکید فرماندهان نیروهای مسلح بر فناوری‌های اقتدارآفرین، نشان‌دهنده درک عمیق از ماهیت جنگ‌های آینده است؛ جنگ‌هایی که در آن، برتری نه صرفا با تعداد نیرو یا تجهیزات، بلکه با «هوشمندی فناورانه» و سرعت تطبیق با تهدیدات نوظهور تعیین خواهد شد.
 

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
  • نظرات حاوی توهین و هرگونه نسبت ناروا به اشخاص حقیقی و حقوقی منتشر نمی‌شود.
  • نظراتی که غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط با خبر باشد منتشر نمی‌شود.