آگاه: دکتر هادی خانیکی، استاد دانشگاه علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی با همکاری علی احمدی از پژوهشکده پریم دانشگاه تو فرانسه در پژوهشی با استفاده از روش تحلیل مضمون در بازه زمانی اسفندماه ۹۸ تا شهریورماه ۹۹ باهدف بازنمایی اخبار ویروس کووید۱۹ در رسانه‌های اجتماعی ایرانیان، به تحلیل بیشترین مطالب منتشرشده و نیز پربازدیدترین پست‌های کانال‌های تلگرامی مرتبط با شیوع کرونا پرداخته‌اند. براساس یافته‌های پژوهش با کاهش شدت انتشار مطالب مرتبط با کرون، از میزان اهمیت پست‌های مرتبط با قرنطینه، فاصله‌گذاری اجتماعی و اقدامات دولت برای مدیریت بحران در کانال‌های تلگرامی کاسته شده و حساسیت و توجه مردم به اعمال محدودیت‌های کرونایی در بازه زمانی موردبررسی کاهش یافته که این امر عاملی اصلی تشدید بحران کرونا در جامعه در بازه زمانی موردمطالعه بوده است.
۱۵ مضمون پرتکرار
در پیام‌رسان تلگرام بـا انتخـاب ۱۰۰پسـت پربازدید مرتبط با ویروس کرونا در بازه زمانی اسفند۹۸ تا شهریور۹۹؛ ۱۵مضمون شناسایی شد که به ترتیب عبارت‌اند از: میزان ابتلا و مرگ‌ومیر، قرنطینه و محدودیت‌ها، بهبود کرونا، بازگشایی مدارس، تاثیرات اقتصادی کرونا، کادر درمان و کرونا، برگزاری کنکور در شرایط کرونا، محرم و کرونا، طنز درباره کرونا، رعایت اصول بهداشتی، تجربه ابتلا و فوت اطرافیان، مطالب علمی درمورد کرونا، اقدامات دولت و وزارت بهداشت، بیمه بیماری کرونا، کمبود محصولات بهداشتی.
مضمون «رعایت اصول بهداشتی» که اسفند۹۸ و هم‌زمان بـا شـیوع کرونـا در کشـور، پرتکرار و پربازدیدترین مطالب را در تلگرام داشته، در ماه‌های بعدی کمتر مورد اقبال قـرار گرفته است. هرچند در تیرماه ۹۹ بـه پسـت‌های حـاوی این مضـمون توجـه بیشـتری شـده، باوجوداین در ماه‌های بعدی شاهد کاهش بازدید و انتشـار آن هسـتیم. این موضـوع نشـان می‌دهد که تا پایان شهریور۹۹، توجه کانال‌های تلگرامی و کـاربران آن بـه رعایت اصـول بهداشتی، کمتر و کمتر شده است. مضمون «قرنطنیه و رعایت محدودیت‌ها» یکـی دیگـر از مضـامینی اسـت کـه گویای کاهش توجه کاربران تلگرام به رعایت محدودیت‌هاست. بـاتوجـه‌بـه اینکـه در فـروردین، اعمال محدودیت‌های کرونایی از سوی دولت شدت پیدا کرد، مضمون «قرنطنیه و رعایت محدودیت‌ها» در اولویت اخبار پیام‌رسان تلگرام قرار گرفت، اما در ماه‌های بعـدی از توجـه به آن کاسته شد. در ارتباط با مضمون «بیمه بیماری کرونا» تنها در ایام ابتـدایی شـیوع کرونـا و بـه‌علت افـزایش نگرانی‌هـا از گسـترش شـیوع ویروس کرونـا، مطالـب مـرتبط بـا این مضـمون در کانال‌های تلگرامـی مورد توجـه قـرار گرفـت و پسـت‌های تلگرامـی حـاوی مضـمون «بیمـه بیماری کرونا» تنها در اسفندماه در پیام‌رسان تلگرام برجسته شد.
مضمون مربوط به اخبار «ابتلا و مرگ‌ومیر براثر کرونا» در ماه‌های خـرداد و شـهریور مهم‌ترین موضوعی بوده که مورد توجه افکار عمومی قرار گرفته است. افزایش آمار بیماران کرونایی و مرگ‌ومیر ناشی از آن در فروردین‌ماه و کاهش این آمار در خردادماه و افزایش دوباره آن در شهریورماه، دلیل این توجه بوده است.
مضمون «بهبود کرونا» در اسفندماه، مهم‌ترین موضوعی بوده است که مدنظر کـاربران قرار گرفته است. مضمون «کمبود محصـولات بهداشـتی» به‌موازات افـزایش گسـترش شـیوع ویروس کرونـا در ایران، در فروردین‌ماه، در اولویت اخبـار پیام‌رسان تلگـرام قـرار می‌گیرد و بـا کاهش نسبی شدت شـیوع کرونـا، از توجـه بـه این مضـمون نیز در ماه‌های بعـدی کاسـته می‌شود. انتشار پست‌های مرتبط با مضمون «طنز درباره کرونا» در مردادماه نشان از این مطلـب دارد که با وجود افزایش آگاهی کاربران دربـاره ویروس کرونـا، بـا وجـود گسـترش این بیماری، دیگر به کرونا به‌عنوان یک تهدید توجه نمی‌شود و گرایش مـردم بـه مطالـب طنـز در ارتباط با کرونا گواه این موضوع است. هم‌زمان با کاهش نسبی شیوع کرونا، مضـمون «اقـدامات دولـت و وزارت بهداشـت»، صرفا در اردیبهشت‌ماه برجسته می‌شود.
مطالب مرتبط با مضمون «کادر درمان»، هم‌زمان با اوج‌گیری شـیوع ویروس کرونـا، در فروردین‌ماه موردتوجه کانال‌های تلگرامی قرار می‌گیرد و کـاربران تلگـرام در ماه‌های پس‌ازآن، توجه چندانی به این موضوع نداشته‌اند. مضمون «تجربه ابـتلا و فـوت اطرافیان» تنهـا در فروردین‌ماه و بـه علت افـزایش آمـار مرگ‌ومیر ناشی از شیوع ویروس کرونا در فروردین‌ماه، موردتوجـه کـاربران تلگـرام قـرار داشته است.
مضمون «تاثیرات اقتصادی کرونـا»، در تلگـرام توجـه چنـدانی را بـه خـود اختصـاص نداده و تنها در اردیبهشت‌ماه تا حدودی به این موضوع پرداخته شده است. اخبــار مــرتبط بــا مضــمون «مطالــب علمــی دربــاره کرونــا» در کانال‌هــای تلگرامــی بیش از پیش مورد استقبال کاربران قرار می‌گیرد؛ کـه بـا گذشـت چند ماه از شـیوع کرونـا، شناخت بیشتری نسبت به ویروس کرونا حاصل شده و با آغاز دومین اوج‌گیری این ویروس در تیرماه، مطالب علمی پیرامون کرونا، مورد توجه کاربران تلگرام قرار می‌گیرد. مضـمون «محرم و کرونـا» تنهـا در ماه‌های مرداد و شـهریور موردتوجـه کانال‌هـای تلگرامی و کاربران آن قرارگرفته است. توجه کاربران تلگرام به این مضمون نشـان می‌دهد که این کاربران در آن بازه زمانی نگران شیوع بیشتر کرونا در ایام محرم بوده‌اند. مطالب مرتبط با مضامین «برگـزاری کنکـور» در مردادمـاه و «بازگشـایی مـدارس» در شهریورماه، ازجمله مطالبی هستند که تنها در ماه‌های پایانی تابستان ۹۹ در پیام‌رسان تلگـرام برجسته شده‌اند.
به‌طورکلی در بازه زمانی اسفند۱۳۹۸ تا شهریور۱۳۹۹، اهمیت مضـامین مـرتبط با قرنطینه و همچنین اقدامات دولتی کاهش‌یافته و این به آن معناست که حساسـیت ایرانیان به محدودیت‌ها مرور با گذشت ضعیف شده و البته گرایش مردم به توجه به مطالـب علمـی منتشرشـده به‌ویژه دربـاره راه‌های پیشـگیری و درمان کرونـا معطـوف شـده اسـت. توجـه کــاربران بــه برخــی مضــامین ازجملــه کمبــود محصــولات بهداشــتی در ماه‌های مختلــف نشان‌دهنده این مطلب است که کمبود ماسک و الکل ازجمله اخباری هستند که همـواره در پیام‌رسان تلگرام در اولویت قرار داشته است. از سوی دیگر با وجود بالا رفتن شیوع بیماری در مرحله دوم، موضوعاتی همچون تجربه ابتلای فرد و فوت اطرافیان کمتـر مـورد اسـتقبال کاربران قرار داشته است. همین امر نشان می‌دهد کـه بـا کـاهش یادآوری این تجربیات، حساسیت‌ها نیز به ابتلای کرونا کمرنگ‌تر شده است. در کـل شـدت حساسـیت و واکـنش کاربران به اکثر مضامین بررسی‌شده در تیرماه در مقایسه بـا سایر ماه‌ها کاسـته شـده اسـت. کاهش توجه به اخبار کرونا در رسانه پرمخاطـب تلگـرام نشـان از کم‌توجهی عمـوم مـردم نسبت به شیوع کرونـا در جامعـه هست.
نظر شما