آگاه: در حوزه آموزش عالی و آموزش‌وپرورش مهم‌ترین چالش‌های پیش روی دولت چیست و کدام موضوع را باید اولویت دهند؟
در حوزه آموزش عالی به نظر می‌رسد مهم‌ترین کاری که دولت باید انجام بدهد، اختصاص بودجه کافی برای پژوهش و حوزه فناوری و نوآوری دانشگاه‌هاست. عملا در سال‌های اخیر به‌خاطر مشکلاتی که پیش آمده، آنچه دولت برای آموزش عالی پرداخته یا صرف حقوق و دستمزد شده، حالا هم کارکنان هم اعضای هیات‌علمی یا صرف تغذیه دانشجویان و هزینه دانشجویی شده است. عملا آن چیزی که باید برای پژوهش، فناوری و نوآوری اساتید و اعضای هیات‌علمی اتفاق بیفتد، نمی‌گوییم اتفاق نیفتاده ولی خیلی ناچیز و کم بوده است؛ پس بنابراین، این یک مطلب اصلی تحت عنوان توجه جدی به حوزه نوآوری، پژوهش و  فناوری که در سطح دانشگاه‌های کشور باید صورت بگیرد، این چالش بسیار مهم و اول است. حالا ما می‌توانیم به این فهرست، موضوع مهم حوزه فرهنگی و اجتماعی آموزش عالی را هم  اضافه کنیم. هرچه در این حوزه سرمایه‌گذاری بیشتر شود، این کمک زیادی در آینده به جامعه، نظام و تربیت دانش‌آموختگان فرهیخته می‌کند. برای نظام و کشور فواید زیادی هم برای مردم خواهد داشت؛ بنابراین این دو موضوعات مهمی هستند که حالا آموزشگاه‌ها و دانشگاه‌ها وظیفه آنها این است و انجام می‌دهند، ولی این دو حوزه دچار ضعف و نقص هستند. ما باید در حوزه کتاب، اختراع، خط اختراع و سایر فناوری‌ها همیشه دارای یک ‌مرتبه بالایی باشیم الان هم باید آن موارد حفظ شود. علاوه‌برآن روند یکی دیگر از چالش‌ها، روند جذب اساتید جوان، به‌اصطلاح تقویت این اساتید جوان است که این خودش یعنی منابع انسانی آموزش عالی، مسئله بسیار مهمی است که باید به آن توجه کرد. چالش دیگر، ارتباط آموزش عالی با جامعه، صنعت و اینهاست که باید برای آن فکری کرد. البته، همیشه این مسئله مطرح بوده و دولت و آموزش عالی آن را دنبال کردند، ولی هنوز ما به نقطه مطلوب نرسیدیم یعنی آن ثمردهی که باید آموزش عالی در جامعه، صنعت، حوزه هنر و این مسائل داشته باشد، به نظرم اینها توی حوزه آموزش نهفته است. حالا ببینید یکی دیگر از چیزهایی که البته من اجمالا گفتم وقتی که به حوزه فرهنگی و اجتماعی توجه شود قطعا در دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی نارضایتی‌های دانشجویی به درجه‌های پایینی می‌رسد و کم‌کم این نارضایتی‌ها به‌سمت صفر میل می‌کند. خیلی نارضایتی دیگر وجود نخواهد داشت که این مسئله مهمی است و باید به روی آن دقت کرد.  در حوزه آموزش‌وپرورش مهم‌ترین چیزی که همیشه مسئله بوده، اینکه آموزش‌وپرورش باید از نظر امکانات عالی که آموزش‌وپرورش نیاز دارد، رشد کند؛ یعنی سازمان آموزش‌وپرورش همیشه دچار ضعف بوده، البته در دولت شهید رئیسی این تقویت شد اما حوزه آموزش‌وپرورش ازلحاظ بودجه و مالی دچار چالش جدی که باید به داد آن رسید. هرچقدر که ما دیرتر به داد این حوزه برسیم، برای کشورمان ضرر دارد. به‌هرترتیب معلم‌ها، نسل‌های آینده را تربیت می‌کنند. آموزش‌وپرورش بالاخره یک سازمان گسترده‌ای دارد. نزدیک به یک‌میلیون و ۲۰۰هزار نفر حقوق‌بگیر دارد که از اینها حدود ۸۰هزار نفر معلم هستند؛ بنابراین، باید به وضعیت اینها رسیدگی کرد. نسل‌های فرهیخته، سالم و کسانی باشند که بتوانند به‌خوبی، کشور را ان‌شاءالله اداره کنند، یک مسئله بسیار مهمی است. سازوکارهایی که داخل آموزش‌وپرورش وجود دارد به نظرم قوی طراحی شده و اینها مشکل آنچنانی ندارد؛ یعنی اینکه ما بگوییم تعلیم‌وتربیت در آموزش‌وپرورش با معلم‌ها آموزش داده شود. دانشگاه فرهنگیان و دانشگاه شهید رجایی برنامه‌های خیلی خوبی برای این کارها دارند. اما به‌هرحال تقویت اینها از نظر بودجه‌ای و مالی مسئله مهمی است. اگر این اتفاق بیفتد و قطعا هم دولت باید ادامه بدهد آن راهی که در دولت سیزدهم بابت همین قضیه شروع شده، به‌طور طبیعی می‌توان گفت که آموزش‌وپرورش می‌تواند مجدد قد علم کند و ضعفی که دچار آن شده در دهه‌های اخیر نجات پیدا کنند. در حوزه فرهنگی و تربیتی، آموزشی که معلم‌ها بتوانند با خیال راحت و بدون دغدغه کار اصلی را پیش ببرند. به نظرم می‌رسد این مسئله آموزش‌وپرورش و آموزش عالی مسئله‌های اصلی کشور هستند که بالاخره به یک شکلی باید حل شود.

یکی از چالش‌هایی که وجود دارد مهاجرت دانشجویان به خارج کشور است. دولت باید چه سازوکار یا دانشگاه‌هایی را چگونه جذاب کند تا این دانشجویان مهاجرت نداشته باشند؟
ما نمی‌توانیم بگوییم که مثلا جلوی کسی را بگیریم که از کشور خارج نشود یا مهاجرتی صورت نپذیرد. به نظر می‌رسد یک کار غیرممکنی است که بتوان جلوی افراد را گرفت تا از کشور خارج نشوند. ولی می‌توان کاری کرد که این مهاجرت ذره‌ذره کاهش یابد. باید بدانیم این نخبگان قابل به‌کارگیری هستند و می‌توان از توان آن‌ها بهره برد. به هر ترتیب با تقویتی که می‌کردیم بچه‌ها را یعنی شرکت‌های دانش‌بنیان که از ناحیه علمی و فناوری ریاست‌جمهوری حمایت می‌شود که در باز کردن درهای جاهایی که در آنها امکان کارآفرینی وجود دارد، مهم است و می‌توان به این شکل، آن نیروها را در داخل کشور نگه داشت و از آنها به نفع کشور استفاده کرد. این امکان وجود دارد. تقویت حوزه بازار کار، بخش آزمایشگاه‌ها و کارگاه‌های دانشگاه‌ها امر مهمی است و این بخش خودش دچار مشکل است، می‌توان امکانات را فراهم کرد که دانشجوها بتوانند از آن استفاده کنند و مجبور نشوند که کشور را ترک کرده و به کشور دیگر بروند.

برای سامان‌دادن به مسئله آموزش در کشور به‌طور کلان توصیه شما به دولت جدید چیست؟
آموزش فقط سرمایه‌گذاری می‌خواهد، آموزش با حرف درست نمی‌شود. آموزش بالاخره سازمان، نظام و منابع انسانی دارد، کتاب و داده لازم دارد. اینها سرمایه‌گذاری جدی می‌خواهد. من به نظرم می‌رسد که فقط تا حال‌حاضر در بخش اعظم این  مسئله حرف زده شده، یعنی وقتی که پای مسائل اصلی مثل بودجه‌بندی و اختصاص بودجه به آموزش در کل کشور می‌آید همه کنار می‌کشند. سهم آموزش‌وپرورش و آموزش عالی همیشه ناچیز بوده است. این باعث شده کشور هم دچار مشکلات زیادی در این زمینه شود و به همین دلیل است که باید سرمایه‌گذاری جدی کرد.