آگاه: «ابتدا این را بگویم که بنده در حوزه تفکر به خصوص تفکر خلاق سال‌هاست کار کردم و از دهه ۸۰ و ۹۰ هم مشغول مطالعات بین‌المللی شدم و برای فرصت‌های مطالعاتی در این حوزه به کشورهای مختلفی سفر کردم که امروز می‌خواهم از آخرین تجربیاتم که مربوط به حضور حدود دوسال در مدارس فنلاند است سخن بگویم.
وقتی من به فنلاند رفتم اواخر دوران کرونا بود و هنوز سخت‎گیری‌هایی برای حضور من در مدارس بود اما من به کمک یک دوستی که از اشنویه آمده بود توانستم در مدارس مختلف حاضر شوم و از نزدیک با شیوه‌های آموزشی این کشور آشنا شوم و حاصل تجربیات من در این سفر به زودی در کتابی با عنوان «اسکله چوبی کوچک من» توسط انتشارات رشد منتشر خواهد شد.
پیش از توصیف مشاهداتم باید این را بگویم که سیستم آموزشی فنلاند در دو دهه گذشته بسیار مورد توجه و تمجید قرار گرفته و توجه جهانیان را به خودش جلب کرده است. اواخر سال۱۹۶۰ فنلاند تصمیم به رشد اقتصادی گرفت و متوجه شد برای رشد اقتصادی باید شروع به اصلاحاتی در مدارس کند و تصمیم درستی بود که منجر به رشد اقتصادی این کشور شد.
در دو سالی که من در فنلاند بودم متوجه شدم که دست‌اندرکاران اصلاح مدارس و سیستم آموزش و پرورش متوجه شدند که معلمان سنتی باید تبدیل به معلم دموکراتیک با اندیشه گسترده و آموزش‌دیده شوند. در واقع فنلاند فاصله میان نظر و عمل در مدارس را پر و از تلفیق نشریه و عمل پشتیبانی کرد. برنامه درسی ملی فنلاند به یادگیری معنادار و یادگیری شایستگی‌های قرن۲۱ در محیط‌های یادگیری همه جانبه تاکید دارد. سیستم آموزشی فنلاند به دانش آموزان می‌آموزد که انتقادی و خلاقانه فکر کنند و با یادگیری این شیوه تفکر آنها می‌آموزند که در گروه‌های ناهمگن مشارکت کنند و با آنها تعامل داشته باشند.
در برنامه درسی ملی فنلاند بچه‌ها یاد می‌گیرند که به صورت مستقل عمل کنند و مسئولیت مدیریت زندگی خود را به عهده بگیرند به این ترتیب ما بچه‌هایی را می‌بینیم که با ۶-۷ سال سن خودشان تنهایی به مدرسه می‌روند که البته موضوعات دیگری مثل امنیت هم در این مورد تأثیرگذار است.در سیستم آموزشی مدارس فنلاند معلمان تلاش می‌کنند تا یادگیری را برای بچه‌ها لذت‌بخش کنند به همین خاطر بچه‌ها اصلاً منتظر زنگ تفریح و تمام شدن کلاس نیستند. در واقع در این سیستم آموزشی معلم فکور دانش‌آموز هم به سمت تفکر می‌برد و نتیجه اینکه کشور سرد و یخ‌زده‌ای مثل فنلاند که جز محصولات نوکیا و میوه بِری (berry) چیز دیگری ندارد امروز تبدیل به یکی از کشورهای توسعه یافته شده است. نکته پایانی هم اینکه در سیستم آموزشی فنلاند کتاب‌های درسی یکدست نیستند و ناشران مختلفی کتاب درسی منتشر می‌کنند و هر معلم می‌تواند انتخاب کند که چه کتابی را تدریس کند.»