آگاه: باغ دولت‌آباد یکی از جاهای دیدنی یزد و از میراث جهانی یونسکو در ایران است که در خیابان شهید رجایی در محله چهارمنار داخل کوچه فردوسی یا حسینیه فردوس قرار گرفته‌ است و از بلوار دولت‌آباد نیز دسترسی دارد. این باغ در دوران قاجاریه متصل به دروازه چهارمنار بود اما همچنان خارج شهر قرار می‌گرفت. اما با گذشت زمان، بافت شهری اطراف آن را پر کرد، به‌طوری‌که در دوران پهلوی ساخت‌وساز حومه شهری پیرامون آن را فراگرفت و به‌تدریج باغ در مرکز شهر یزد واقع شد.
در کتاب یادگارهای یزد، نوشته ایرج افشار آمده است: مطالعه تاریخ‌ قدیم یزد نشان می‌دهد که باغ‌های مهم و بزرگ و زیبا از قدیم‌ترین ایام در آنجا ساخته می‌شده و ذکر بسیاری از آن‌ها در آن کتب موجود است. ازجمله در تاریخ جدید یزد از سی‌باغ نام‌ برده شده است ولی دیگر اثری از هیچ‌کدام از آن‌ها اکنون بر جای نیست.باغ دولت‌آباد یزد از نمونه باغ‌های بزرگ ایران است که در سال ۱۱۶۰هجری‌قمری در دوره زندیه بنا شده است. این باغ بزرگ یکی از بنیادها و آبادانی‌های محمدتقی‌خان مشهور به خان بزرگ، سرسلسله خاندان خوانین یزد و مرد مقتدر آن عهد و معاصر با شاهرخ میرزا و کریم‌خان زند بوده است. وی ابتدا قناتی با نام دولت‌آباد ایجاد کرد و سپس از آب آن قنات، باغ دولت‌آباد را به وجود آورد.
باغ دولت‌آباد یکی از زیباترین باغ‌های ایران به شمار می‌رود که در وسعتی در حدود ۶/۴هکتار احداث‌ شده است. در زمان محمدتقی‌خان، باغ از سمت شمال به خیابانی می‌رسید که درختان بسیاری داشت؛ به‌طوری‌که این درختان، مانع دید از خارج به داخل باغ می‌شدند. به این سبب این خیابان را هزار درخت نیز می‌گفتند که عرض چهار تا پنج‌متر و طولی بیش از ۲۰کیلومتر داشت و به‌سمت رحیم‌آباد می‌رفت. در سمت شرق باغ نیز خیابانی به طول هشت کیلومتر قرار داشت و از سمت غرب باغ به مسیل رودخانه‌ خشک محدود می‌شد. در این زمان باغ خارج از حصار شهر یزد قرار داشت.قنات تاریخی عظیم و مهم دولت‌آباد دارای قدمتی بیش از ۲۰۰سال است که از احداث پنج رشته قنات تشکیل‌ شده است. این قنات نقشی اساسی در موجودیت‌ بخشی به باغ دولت‌آباد دارد، به طول تقریبی ۶۰کیلومتر یکی از مهم‌ترین و طولانی‌ترین قنات‌های شهر یزد است. قنات از ارتفاعات مهریز سرچشمه می‌گرفت و پس از مشروب کردن بخشی از اراضی مهریز و به کار انداختن چند آسیاب آبی به یزد می‌رسید و همه باغ دولت‌آباد را سیراب می‌کرد و پس‌ از آن به‌طرف اراضی اطراف باغ جاری می‌شد و زمین‌های کشاورزی را سیراب می‌کرد.آنچه این باغ را در میان باغ‌های ایرانی شاخص نشان می‌دهد، بادگیر مرتفع آن است که با بیش از  ۳۳/۸متر بلندترین بادگیر جهان شناخته‌ شده‌ است. از دیگر خصوصیات این بادگیر، هشت‌ضلعی بودن آن‌ است که باعث می‌شود باد در هر جهت بوزد و به‌راحتی و به‌سرعت به قسمت زیرین هدایت شود. از سوی دیگر، در زیر این بادگیر حوضی قرار دارد؛ به‌طوری‌که با وزیدن باد به سطح آب حوض، هوای خنکی را داخل بنا ایجاد می‌کند. در این ساختمان با تلفیق باد و آب که در حوض‌های داخل ساختمان در جریان است، هوای خنک از زیر بادگیر به قسمت شاه‌نشین و تالارها انتقال پیدا می‌کند. به همین دلیل به این بنا، ساختمان تابستانه نیز گفته می‌شود.
هندسه باغ بسیار دقیق بوده و سطح باغ را به دو بخش مستطیلی‌شکل عمود بر هم (باغ بیرونی و باغ اندرونی) تفکیک کرده است. محور تقارن مستطیل بزرگ‌تر، محور اصلی باغ اندرونی است که آب‌نمای بزرگ باغ به ابعاد ۱۹۴ در ۱۲متر بر این محور منطبق است. 
محور تقارن مستطیل کوچک‌تر که همان باغ بهشت‌آیین است بر محور اصلی باغ عمود است. مستطیل باغ بهشت‌ آیین ازسوی یک حوض مستطیلی بزرگ که عمود بر محور تقارن مستطیل است به دو قسمت مربع شکل تقسیم می‌شود که در واقع کرت‌های اصلی باغ بهشت‌ آیین همین مربع‌ها هستند.
پیدایش مجموعه عمارات باغ دولت‌آباد پس از احداث و احیای رشته‌های قناتی است که با همین نام شکل ‌گرفته و پس از رونق باغ‌های پیرامون، بناهایی شامل عمارت سردر، عمارت بهشت‌ آیین، تالار آیینه، عمارت تهرانی، عمارت هشتی یا عمارت بادگیر، عمارت سردر شمالی (مربوط به باغ بهشت‌ آیین)، تالار طنبی، برج دیده‌بانی و آب‌انبار احداث شده است. همچنین اصطبلی بزرگ با شترخانه و غلام‌خانه در غرب باغ و در کنار رودخانه خشک قرار دارد. فضای سبز باغ، درختان میوه مانند انگور و سرو و کاج داشته و همچنین گل‌های محمدی و سرخ نیز در باغ دیده می‌شوند.منبع اصلی تامین آب باغ، قنات دولت‌آباد است. علاوه بر قنات، برای مواقع خشک‌سالی و برای سیراب‌کردن باغ و پرکردن حوض‌های متعدد آن، یک چاه و منبع آب با گورو (آنچه امروز گاورو نامیده می‌شود) در ضلع شرقی باغ و در کنار ابنیه خدماتی احداث‌ شده بود. همچنین در مواقع اضطراری از آب ذخیره‌ شده در آب‌انبار باغ نیز استفاده می‌کردند.