آگاه: در همه این سال‌ها اما چالش هواپیمای مسافربری یکی از بزرگ‌ترین مشکلات سیستم حمل‌ونقل کشور بود. در برجام قراردادهایی برای خرید ایرباس بسته شد و چند فروند ایرباس برجامی و چند فروند هواپیمای محلی ای‌تی‌آر ایتالیا به ناوگان هوایی افزوده شدند اما بار ناوگان هوایی که زیرفشار تحریم‌ها ۳۳۰فروند از هواپیماهایش زمینگیر شده بودند بر دوش بویینگ‌های کوچک کرایه‌ای و سن بالای خطوط هواپیمایی اوکراین و چند فروندی هواپیمای برزیلی درحال پرواز در خطوط هوایی داخلی بودند.
اما در دولت سیزدهم پروژه ساخت هواپیمای مسافربری در اولویت قرار گرفت. شهید جمهور «سید ابراهیم رئیسی» ۲۶خرداد ۱۴۰۱ در جریان سفر به استان اصفهان و بعد از بازدید از بخش‌های مختلف شرکت دانش‌بنیان صنایع هواپیماسازی ایران «هسا» و گفت‌وگو با مدیران، مهندسان و متخصصان و در جریان قرارگرفتن توانمندی، فعالیت‌ها و تولیدات متنوع این شرکت، در گفت‌وگو با خبرنگاران با اشاره به توانمندی‌های این شرکت دانش‌بنیان، اعلام کرد: ساخت هواپیمای مسافربری را هرگز کاری به‌عنوان یک آرزوی دست‌نیافتنی نمی‌دانم، مجموعه «هسا» باتوجه‌به پتانسیل، ظرفیت‌ها و توانمندی‌هایی که دارد، اگر اراده کند می‌تواند به این مهم دست پیدا کند؛ البته کارهای پیچیده‌تر و دقیق‌تر از ساخت هواپیمای مسافربری نیز ازسوی این شرکت انجام شده است.
دو روز بعد از بازدید رییس‌جمهور شهید از مجموعه «هسا»، وزیر دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح در پیامی خطاب به امیر افشین خواجه‌فرد مدیر عامل سازمان صنایع هوایی وزارت دفاع، پیگیر مطالبه جدی رییس‌جمهور مبنی بر ساخت هواپیمای مسافربری شد.
امیر آشتیانی در این پیام از امیر خواجه‌فرد خواست باتوجه‌به دستور رییس‌جمهور و تاکید مجدد این مطالبه ازسوی او در حسینیه جماران، بی‌درنگ در یک حرکت جهادی و پرشتاب، طرح‌ها و برنامه‌های اجرایی جهت تحقق عوامل راهبردی تدوین شود. این سخنان رییس دولت سیزدهم با واکنش‌های مختلفی روبه‌رو شد و عده‌ای خواست او را خواسته قابل تحقق و دستیابی دانسته و معتقد بودند که با توانمندی که در صنایع هواپیماسازی ایران و البته مراکز علمی، تحقیقاتی و دانشگاه کشور و شرکت‌های دانش‌بنیان وجود دارد و همچنین قولی که شهید رئیسی برای حمایت از این شرکت‌ها داده بود، می‌تواند تحقق پیدا کند؛ البته در طرف مقابل نیز عده‌ای تلاش کردند، ساخت هواپیما در داخل کشورمان را خواسته‌ای دست‌نیافتنی اعلام کنند.
رونمایی از هواپیمای سبک سیمرغ، ساخت وزارت دفاع
اما ما با اعتماد به توان داخلی توانستیم موفقیت‌های چشمگیری را به دست آوردیم، به گونه‌ای که همین چندروز پیش از هواپیمای سبک سیمرغ، ساخت وزارت دفاع رونمایی شد. داستان از آن قرار بود که همزمان با برگزاری دوازدهمین نمایشگاه بین‌المللی هوا و فضای ایران به میزبانی کیش، هواپیمای سبک سیمرغ ساخت وزارت دفاع رونمایی شد و به پرواز درآمد.
امیر سرتیپ خلبان عزیز نصیرزاده، وزیر دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح در حاشیه پرواز سیمرغ در آسمان کیش، اظهار کرد: این هواپیما مطابق با استانداردها و مقررات بین‌المللی در وزارت دفاع و شرکت‌های دانش‌بنیان، طراحی، تولید و ساخته شده و در این نمایشگاه رونمایی شده و به پرواز درآمده است. او اشاره‌ای هم به پیشرفت‌های انجام‌شده در حوزه دفاعی و نظامی ایران با تکیه بر دانش مهندسان جوان بومی کرد و گفت: در سال‌های اخیر، اقدامات بسیار خوبی برای توسعه صنعت هوانوردی در ایران انجام شده است و امروز قادر به ساخت تجهیزات مدرن با تکنولوژی برتر هستیم.
آنچه مشخص است، ساخت هواپیماهای بومی پس از تشکیل دولت سیزدهم به‌صورت جدی در دستورکار قرار گرفت، چراکه پیش از این برخی از دولتمردان وقت به هواپیماهای برجامی دل خوش کرده بودند اما نتیجه‌ای برای آنها حاصل نشد، بااین‌حال این روزها اخبار خوش آیندی از صنایع دفاع به گوش می‌رسید.
سردار طلایی‌نیک، سخنگوی وزارت دفاع روز گذشته با بیان اینکه ایران قابلیت علمی و ظرفیت بالقوه برای قرارگرفتن در تراز کشورهای سازنده هواپیماهای مسافربری و تجاری را دارد، اعلام کرد: بخش عمده‌ای از فناوری و صنعت هوایی ماهیت دومنظوره نظامی و غیرنظامی دارد، به همین علت در مشارکت‌های دفاعی - ملی یکی از اولویت‌های وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح هم‌افزایی بین بخش خصوصی و شرکت‌های دانش‌بنیان و حوزه‌های صنعت دفاعی و همکاری با سایر کشورهاست که نمایشگاه بین‌المللی هوایی و فضایی ایران در کیش زمینه تفاهم‌نامه‌های جدید و همکاری‌های بیشتر با سایر کشورها را فراهم کرده است.
وی درباره آخرین وضعیت ساخت هواپیماهای مسافربری نیز گفت: مراحل ساخت هواپیماهای غیرنظامی در سازمان صنایع هوایی دنبال می‌شود اما سرعت گرفتن و توسعه این ظرفیت مستلزم حمایت دولت و مشارکت‌های ملی است که وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح پیشنهادات مشخصی را برای تصمیم‌گیری در سطح کلان ملی در این حوزه، آماده کرده است.
رونمایی از یک بالگرد جدید رزمی در آینده نزدیک
باز روز گذشته یک خبر دیگر از یک مقام نظامی در خبرگزاری‌ها ضریب داده شد. امیر خواجه‌فرد، رییس سازمان صنایع هوایی وزارت دفاع در حاشیه دوازدهمین نمایشگاه هوایی و فضایی کیش از دستاوردهای جدید کشور در حوزه موتورهای توربوفن و بالگرد ملی خبر داد و گفت: «یکی از اهداف اصلی ما این است که این بالگرد نسبت‌به ناوگان موجود کشور دارای مزیت‌های ویژه‌ای باشد. در این راستا، دفاتر طراحی ما ایده‌های متعددی ارائه داده‌اند و شرکت پنها، همراه با کنسرسیومی متشکل از سازمان صنایع هوایی و شرکت‌های دانش‌بنیان، کار طراحی و تولید این بالگرد را برعهده خواهند داشت. همکاری بخش خصوصی در این پروژه نقش کلیدی ایفا خواهد کرد.» این تلاش‌ها فقط محدود به یک دوره خاص نمی‌شود، بلکه از ابتدای انقلاب سربازان حضرت روح‌الله برای خودکفایی صنعت دفاع خون دل‌ها خورده‌اند؛ از این رو به چند اقدام که در این راستا صورت گرفت اشاره خواهیم کرد تا متوجه شویم چرا ساخت هواپیما برای ما مهم بود؟
تلاش بخش خصوصی برای ساخت هواپیما
در اوایل دهه۸۰ بود که شرکتی خصوصی به نام «درنا» وارد تولید هواپیمای بدنه تمام کامپوزیت به نام بلوبرد (پرنده آبی) شد. این شرکت که در آن زمان جزو معدود شرکت‌های دانش‌بنیان خصوصی حوزه هوافضا محسوب می‌شد، توانست پس از تولید بلوبرد در سال۸۱، مجوز فروش آن را از سازمان هواپیمایی اخذ کند.
بلوبرد هواپیمایی دونفره و تک‌موتوره بود که چند فروند آن به مراکز آموزش خلبانی فروخته شدند. این اولین‌بار بود که یک هواپیمای ایرانی‌ساز می‌توانست وارد مرحله تجاری‌سازی شود. با این حال سازمان هواپیمایی چند سال بعد مجوز ساخت و فروش بلوبرد را متوقف کرد.
اقدام سپاه برای ساخته هواپیما
شرکت پرآور پارس در دهه۸۰ و متشکل از جوانان خوش‌ذوق دانش‌آموخته رشته هوافضای دانشگاه امام حسین(ع) تاسیس می‌شود. آنها توانستند خط تولید و باند اختصاصی هواپیما را در محلی در حوالی دانشگاه امام حسین(ع) واقع در شمال‌شرق بزرگراه شهید بابایی ایجاد کنند که از آن هواپیمای فوق‌سبک پلیکان خارج شد. هواپیمای بدنه فلزی، تک‌موتوره و دونفره که بیشتر برای آموزش خلبانی و خدمات پشتیبانی هوایی برخی یگان‌های سپاه مورد استفاده بود.پرآور پارس همچنین توانست هواپیمای گلایدر (بدون موتور و تک‌نفره) را تولید کند.
اما بعد از این موفقیت، تغییر رویه دادند و به سراغ تولید جایرو پلین و جایرو کوپتر رفتند که نوعی هلی‌کوپتر تک‌نفره است. همچنین از دیگر تولیدات این شرکت می‌توان به «کایت موتوردار» اشاره کرد. تولیدات این شرکت برای برخی یگان‌های هوایی نیروهای مسلح مورد استفاده قرار می‌گیرد. به غیر از پلیکان که بدنه فلزی بود، سایر تولیدات هواپیماهای این شرکت از نوع بدنه کامپوزیت هستند.
«فجر ۳» اولین هواپیمای ۵نفره ایرانی
وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح بار دیگر در اواخر دهه۸۰ با تاسیس شرکت مواد ترکیبی فجر، تولید هواپیمای سبک فجر۳ با بدنه تمام ترکیبی را آغاز کرد.
فجر۳ نخستین هواپیمای تمام‌ایرانی بود که ظرفیت حمل بیش از دو نفر را داشت. «فجر۳ پنج‌نفره»، تک‌موتوره و تک‌پیستونه بود که علی‌رغم آنکه در زمره هواپیماهای سبک بود اما توانایی حمل بیش از دو نفر را داشت این هواپیما که در نوع خود مدرن و تولیدی موفقیت‌آمیز و بدون نقص شمرده می‌شد، توانست تمام صلاحیت‌ها و مجوزهای لازم را از سازمان هواپیمایی کشوری اخذ کند؛ اما باتوجه‌به آنکه تولید آن بسیار گران و غیر مقرون‌به‌صرفه بود، تنها چهار فروند از آن تولید و به برخی نهادهای نظامی فروخته شد.
همچنین آنها با همکاری شرکت ایتالیایی «رالی» سازنده هواپیماهای فوق‌سبک یک‌موتوره دنیا که در بسیاری از مراکز آموزش خلبانی جهان مورد استفاده قرار می‌گیرند، قرارداد ساخت هواپیمای فوق‌سبک یک‌موتوره و دونفره فجر۲۰ را به امضا رساندند که چند نمونه نیز از آن ساخته شد اما به‌دلیل غیراقتصادی بودن، این پروژه نیز با شکست روبه‌رو شد.
به‌هرحال، دستاوردهای حوزه هوایی درحالی به‌دست آمده که کشورمان بیش از ۴۰سال است که تحت شدیدترین تحریم‌ها و البته فشار و محدودیت‌های خارجی و داخلی است. فشارها و محدودیت‌های که بخش از آن نه از خارج مرزهای کشور و ازسوی بیگانگان بلکه به‌دلیل خودکم‌بینی و نداشتن خودباوری برخی از مسئولان ایجاد شده است. اگرچه این خودکم‌بینی تنها و تنها مختص ساخت هواپیمای مسافربری نیست و در این سال‌ها در عرصه‌های مختلف مانند هسته‌ای، پزشکی، هوا و فضا و عرصه‌های نانو، ساخت تجهیزات و تسلیحات نظامی و... نیز وجود داشته و روزی که حرکت دانشمندان و جهادگران در این عرصه‌ها آغاز می‌شد همواره عده‌ای این تردید را ایجاد می‌کرده‌اند که ما نمی‌توانیم در این عرصه موفق باشیم اما اعتماد به توان و ظرفیت داخلی موجب پیشرفت‌های چشمگیر و خیره‌کننده در سطح اول جهان برای کشورمان شد و تحریم و خرابکاری نیز نتوانست مانع این حرکت شود.
امروز نیز برگ دیگری از توانایی‌های بومی ایران با رونمایی از هواپیمایی ساخت وزارت دفاع ورق خورد و این نمادی از شعار «ما می‌توانیم» است. پذیرش توانایی‌ها و ظرفیت‌های بالقوه ای که در حوزه دفاع وجود دارد می‌تواند الگوی خوبی برای سایر حوزه‌ها باشد، وقتی ما می‌توانیم به ساخت هواپیماهای داخلی دست یابیم و با افتخار از آن رونمایی کنیم، قطعا هم می‌توانیم مسائل دیگر در حوزه‌هایی همانند اقتصاد و... را حل کنیم. فقط باید باور داشته باشیم که می‌توانیم.
نظر شما