آگاه: بررسی تاریخی برگزاری ادوار مختلف انتخابات ریاست‌جمهوری در ایران نشان می‌دهد که در هر دوره تعداد بسیار محدودی از داوطلبان توانسته‌اند از این شورا برگ سبز عبور دریافت کنند. گواه این مدعا، سخنان عباسعلی کدخدایی، سخنگوی وقت شورای نگهبان در پایان مهلت ثبت‌نام آخرین دوره ریاست‌جمهوری در ۲۵اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۰ است که اعلام کرده بود: «از ۵۹۲نفری که برای حضور در سیزدهمین انتخابات ریاست‌جمهوری ثبت‌نام کردند، تنها پرونده ۴۰نفر ازسوی این شورا مورد بررسی قرار می‌گیرد». بااین‌حال تنها حدود هفت درصد از این فهرست، ازسوی شورای نگهبان به لیست بررسی صلاحیت شورای نگهبان منتقل شدند تا شرایط ادامه حضورشان در انتخابات از طریق احراز یا عدم احراز صلاحیت مشخص شود.
شورای نگهبان؛ فصل الخطاب
این در حالی است که در هر دوره از انتخابات ریاست‌جمهوری، برخی از داوطلبان به اعلام نظر این شورا درباره احراز یا عدم احراز صلاحیت خود انتقاداتی را وارد می‌دارند که باید اشاره و تاکید کرد؛ موضوع اعتراض به نتایج اعلام‌شده ازسوی شورای نگهبان در قوانین نیامده، چراکه طبق قانون، نظر این شورا قطعی و نهایی است و شورای نگهبان به‌عنوان فصل الخطاب و مرجع نهایی دانسته شده است.
البته فصل الخطاب قرارگرفتن این شورا در باب بررسی صلاحیت افراد انقدر دقیق بوده که حتی در پایان دوره‌ای از ریاست‌جمهوری و شروع دوره‌ای تازه، روی آن تاثیر صرف ندارد، به‌طوری‌که هادی طحان‌نظیف، سخنگوی شورای نگهبان در پاسخ به سوالی درباره اینکه آیا این احتمال وجود دارد، صلاحیت کسانی که در دوره‌های قبل احراز شده یا نشده، در این دوره تغییر کند، گفت: «در هر دوره و در هر انتخاباتی بررسی صلاحیت را نسبت‌به اشخاص داریم و هر دو امکان‌پذیر است.»
با همه این تفاسیر، در همه ادوار انتخابات ریاست‌جمهوری تعداد ردصلاحیت‌شدگان کم نبوده؛ لذا امری که بیش از پیش حائزاهمیت بوده این است که داوطلبان به نظر شورای نگهبان تمکین کرده و از سایر فضاسازی‌ها و جنجال‌آفرینی‌ها پرهیز کنند.
تلاش برای وفاق ملی
نماینده مردم ملایر در مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با خبرنگار آگاه با اشاره به رفتار داوطلبانی که صلاحیت آنها احراز نشده است، گفت: باید از داوطلبانی که به هر دلیلی صلاحیتشان احراز نشده و تنور انتخابات را تاکنون گرم نگه داشته و به مردم انگیزه داده‌اند، تشکر کرد؛ لذا قاعدتا انتظار این است که این افراد با همین ادبیات به جلو پیش روند.
احد آزادی‌خواه با با بیان اینکه داوطلبانی که احراز صلاحیت نشدند باید مردم را به مشارکت حداکثری در انتخابات دعوت کنند، بیان کرد: درواقع این داوطلبان باید برای وفاق و همدلی تلاش مضاعفی داشته باشند، چراکه این چهره‌ها، چهره‌هایی هستند که بالاخره مردم روی آنها نظر دارند.
این نماینده مجلس شورای اسلامی تاکید کرد: همچنین افرادی هم که تاییدصلاحیت شده و صلاحیتشان احراز شده است، طبیعتا در رقابت‌های انتخاباتی و همچنین مناظرات می‌بایست جانب انصاف و عدالت را مدنظر قرار دهند و به اذعان مقام معظم رهبری از لجن‌پراکنی‌ها پرهیز کنند.
آزادی‌خواه تاکید کرد: افراد تاییدصلاحیت‌شده در مناظرات تنها بر برنامه‌ها و ویژگی‌های خود تمرکز کنند، بنابراین باید فضا به نحوی پیش رود که مردم علاقه‌مند مشارکت در انتخابات شوند، نه اینکه انزجاری در فضای انتخابات ایجاد شود. وی تصریح کرد: همچنین افرادی که صلاحیت آنها احراز نشده باید حامیان و اطرافیان خود را دعوت به آرامش و طمأنینه کنند تا فضای منفی در انتخابات ایجاد نشود.
ورود به عرصه انتخابات با علم به سازوکار بررسی صلاحیت‌ها
همچنین نماینده مردم شیراز در مجلس دوازدهم در گفت‌وگو با خبرنگار آگاه در همین زمینه گفت: در بحث انتخابات ریاست‌جمهوری سازوکاری برای اعتراض به عدم احراز صلاحیت‌ها پیش‌بینی نشده است.
وی تاکید کرد: طبعا افرادی که داوطلب شده‌اند با علم به اینکه سازوکار این است، وارد این عرصه شده‌اند و حرکت خود را ادامه دادند.
نماینده مردم شیراز در مجلس شورای اسلامی تاکید کرد: حتما شورای نگهبان برای مصوبات خود مستنداتی داشته و افرادی که وارد این مسیر شده‌اند باید به این فرآیند تمکین کنند.
این نماینده مجلس شورای اسلامی بیان کرد: اعلام نتایج بررسی صلاحیت‌ها حاکی از این است که تنوعی در داوطلبان حاضر در عرصه انتخابات وجود دارد و نتایج به گونه‌ای است که از طیف‌های مختلف سیاسی در آن وجود دارد.
نماینده مردم شیراز در مجلس شورای اسلامی بیان کرد: بااین‌حال ردصلاحیت برخی از افراد شاخص در این انتخابات که از قبل حسابی روی انتخابات باز کرده بودند، قابل پیش‌بینی بود اما درباره برخی از آنها خیر و شورای نگهیان حتما در این زمینه توضیحاتی ارائه خواهد کرد.
سیاست‌های کلی انتخابات
با این حال به موجب سیاست‌های کلی انتخابات ابلاغی ازسوی مقام معظم رهبری، نظارت شورای نگهبان بر فرایندها، ابعاد و مراحل انتخابات ریاست‌جمهوری، مجلس شورای اسلامی و مجلس خبرگان رهبری ازجمله تایید نهایی صلاحیت داوطلبان، رسیدگی به شکایات و تایید یا ابطال انتخابات به‌منظور تامین سلامت انتخابات، جلب مشارکت حداکثری و تامین حقوق داوطلبان و رأی‌دهندگان براساس تعیین سازوکارهای شفاف، زمان‌بندی‌شده و اطمینان‌بخش و فراهم کردن حضور داوطلبان یا نمایندگان آنها در تمام مراحل و همچنین پاسخگویی مکتوب درخصوص دلایل ابطال انتخابات و ردصلاحیت داوطلبان درصورت درخواست آنان و... خواهد بود.
صحنه انتخابات، صحنه عزت و حماسه است، نه میدان کشمکش!
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در اجتماع عظیم مردم در سی‌وپنجمین سالگرد عروج حضرت امام خمینی(ره) انتخابات پیش‌رو را کاری بزرگ و پدیده‌ای پردستاورد دانستند و گفتند: اگر ان‌شاءالله این انتخابات به‌خوبی و باشکوه و عظمت برگزار شود و بعد از این حادثه تلخ، مردم مسئول بعدی را با آرای بالا انتخاب کنند، دستاوردی بزرگ برای ملت ایران خواهد بود و انعکاس فوق‌العاده‌ای در دنیا خواهد داشت؛ بنابراین انتخابات ۸تیر بسیار مهم است. ایشان حماسه انتخابات را مکمل حماسه مردم در بدرقه شهیدان خواندند و افزودند: ملت ایران برای حفظ منافع و تثبیت عمق راهبردی خود در معادلات پیچیده بین‌المللی و برای اینکه بتواند ظرفیت‌ها و استعدادهای طبیعی و انسانی خود را ظهور و بروز بدهد تا کام کشور شیرین شود و همچنین برای اینکه بتواند حفره‌ها و رخنه‌های اقتصادی و فرهنگی را پر کند، به رییس‌جمهوری فعال، پرکار، آگاه و معتقد به مبانی انقلاب احتیاج دارد. رهبر انقلاب با تاکید بر ضرورت حاکم بودن اخلاق در رقابت‌های انتخاباتی بین نامزدها، گفتند: بدگویی، تهمت‌زنی و لجن‌پراکنی کمکی به پیشرفت کارها نمی‌کند و به آبروی ملی هم لطمه می‌زند.
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای افزودند: صحنه انتخابات، صحنه عزت و حماسه و رقابت برای خدمت است نه میدان کشمکش برای تصاحب قدرت، بنابراین کسانی که وارد رقابت‌های انتخاباتی می‌شوند، رعایت اخلاق را وظیفه خود بدانند تا خدای متعال دل‌های مردم را به بهترین گزینه هدایت کند و ان‌شاءالله یک رییس‌جمهور شایسته برای ملت ایران تعیین شود.
چند بیانیه و یک تکذیبیه
نتایج بررسی صلاحیت نامزدهای چهاردهمین انتخابات ریاست‌جمهوری روز گذشته در شورای نگهبان به اتمام رسیده و نتایج به وزارت کشور اعلام شد. به گزارش آگاه، پیرو اعلام نظر شورای نگهبان، صلاحیت آقایان مسعود پزشکیان، علیرضا زاکانی، محمدباقر قالیباف، سعید جلیلی، امیرحسین قاضی‌زاده هاشمی و مصطفی پورمحمدی احراز و به گفته این شورا تبلیغات انتخابات ریاست‌جمهوری آغاز شد و این تبلیغات به اذعان محسن اسلامی، ۲۴ساعت قبل از شروع اخذ رأی یعنی ساعت ۸ صبح پنج‌شنبه هفتم تیر ادامه خواهد داشت. اما در پی اعلام نتایج بررسی صلاحیت‌ها ازسوی شورای نگهبان، برخی از چهره‌های عدم احراز صلاحیت شناخته شده، با انتشار مطالبی در فضای مجازی و یا صدور بیانیه به نتایج حاصله واکنش نشان دادند.
دعوت به انتخابات
از این رو وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی دولت سیزدهم در بیانیه‌ای بر صیانت از آرمان‌های بلند رییس‌جمهوری شهید تاکید کرد و گفت: «به استحضار آحاد ملت بزرگ ایران سربلند می‌رساند پس از شهادت رییس‌جمهوری عزیز و پرتلاشمان حضرت آیت‌الله دکتر رئیسی و عزیزان همراهش که داغی همیشگی بر جان و روح همه علاقه‌مندان گذاشت، بر حسب تکلیف شرعی، تصمیم به ثبت‌نام در انتخابات ریاست‌جمهوری گرفتم.»
اسماعیلی افزود: انگیزه اصلی بنده، تببین و دفاعی گفتمان عزت‌آفرین انقلاب اسلامی برای تداوم راه نورانی این شهید عالی‌مقام و استمرار خدمت بود که در سیره و سلوک و مشی عملی استاد عزیزمان، رییس‌جمهور شهید، کارآمدی و کفایت خود را در کامل‌ترین صورت به منصه ظهور رسانده بود. اینک با احترام به نظر شورای محترم نگهبان و با تقدیر از عزیزانی که در این مدت کوتاه بذل محبت و توجه داشتند، به‌ویژه همکاران خدوم در دولت مردمی که با اعلام حسن‌ظن خود، مرا ممنون فرمودند، از همه گروه‌ها و اقشار انقلابی و متدین که حمایت و پایمردی خود در صیانت از آرمان‌های بلند رییس‌جمهور شهید و جامع‌الاطراف را نشان دادند، سپاسگزاری می‌کنم. وی این را هم گفت که از همه دوستداران به تداوم خدمات دولت مردمی، درخواست دارم با قوت در انتخابات شرکت کنند و شخصیتی انقلابی، کارآمد و مطیع ولایت، و دارای بیشترین قرابت به مرام رییس‌جمهور شهید را، برای سکانداری قوه مجریه انتخاب کنند تا مسیر استقرار کامل دولت اسلامی به‌خوبی طی شود.
تکذیبیه لاریجانی
اما این پایان واکنش‌ها به نتایج بررسی صلاحیت‌ها ازسوی شورای نگهبان نبود و در ادامه واکنشی از سوی علی لاریجانی، یکی از چهره شاخص در عرصه انتخابات در فضای مجازی به گردش درآمد که البته به‌سرعت و با موضع‌گیری این نامزد فروکش کرد. در ادامه حواشی صورت‌گرفته؛ کانال رسمی علی لاریجانی پیرامون بیانیه جعلی منتشرشده اعلام کرد: آنچه تحت عنوان بیانیه ردصلاحیت علی لاریجانی منتشرشده فاقد اعتبار است. اخبار مشاور رهبر معظم انقلاب اسلامی صرفا از کانال‌های رسمی ایشان منتشر می‌شود.
بیانیه زریبافان
اما این پایان ماجرا نبود و مسعود زریبافان داوطلب چهاردهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری هم در بیانیه‌ای اعلام کرد: من شورای نگهبان را از نظر جایگاه قانونی و شرعی و همچنین به لحاظ دینمداری و ترس از خدا و آخرت اعضای آن، و نیز دسترسی به اطلاعات و شناخت آن از اشخاص، اصلح، صاحب اختیار و ذی‌حق برای اظهار نظر و تصمیم‌گیری در خصوص کاندیداهای ریاست‌جمهوری می‌دانم و تصمیم آنها را فصل‌الخطاب و بر خود فرض قطعی دانسته و بلاشرط از آن تبعیت و به آن تمکین خواهم کرد. بااین‌حال علاوه‌بر چهره‌های احراز صلاحیت‌شده، افرادی همچون محمود احمدی‌نژاد، علی اردشیر لاریجانی، اسحاق جهانگیری، محمد شریعتمداری، محمدمهدی اسماعیلی، مهرداد بذرپاش، سید صولت مرتضوی، عباس آخوندی، وحید حقانیان، عبدالناصر همتی، سید شمس‌الدین حسینی، اکبر نیکزاد و مصطفی کواکبیان از حضور در رقابت‌های انتخابات ۱۴۰۳ بازماندند.