آگاه: زیارت امام حسین (ع) و شهدای کربلا در ایام اربعین نیز دارای دو نوع کارکرد آشکار و پنهان است. کارکردهای آشکارش بسیار است که از جمله آنها زنده نگهداشتن یاد شهدا، احیای فرهنگ عاشورا، احیای فرهنگ ایثار و شهادت و ازخودگذشتگی است اما افزون بر کارکردهای مذکور که زائران از آن باخبرند و به قصد آنها زیارت را انجام میدهند، کارکردهای پنهان نیز دارند که برجستهترین آنها، اخوت و همبستگی گروهی و انسجام شیعیان است.
این اخوت و همبستگی میتواند زمینه ظهور منجی عالم را فراهم سازد و مسیر برقراری و ایجاد حکومت واحد جهانی را هموار سازد، همچنین محبت و همدلی را در بین زائرین و وابستگان آنها بیشتر کند و امنیت روانی و آسایش مادی را به ارمغان آورد.
ارزشها یکی از عناصر برجسته و تاثیرگذار فرهنگ هستند و فرهنگ نیز به مثابه هوایی است که بدون آن تنفس اجتماعی ممکن نخواهد بود و اگر در نگاه جامعهشناسان، فرهنگ خشتهای بنای اجتماعی است، ارزشها ملاط آن خواهند بود. زیرا اجزا و عناصر فرهنگ تحت تاثیر مستقیم ارزشها هستند و ارزشها باورداشتهای ریشهداریاند که اعضای جامعه یا گروه هنگام برخورد با پرسشها درباره خوبیها و بدیها و امور مطلوب آنها را در نظر میگیرند.
از طرفی گروههای اجتماعی بدون این ارزشها دچار اختلال در گفتار و رفتار اجتماعی میشوند و به تعبیر دورکیم، آنومی پدید میآید. چون ارزشها چراغ هدایت هنجار هستند و بدون آنها، اساسا جوامع توان شکلگیری و انسجام ندارند و بدیهی است اگر ارزشهای موجود در جوامع، دینی باشند موجب استحکام و استمرار زندگی اجتماعی برای اعضای آن خواهند شد.
البته دینی بودن ارزشها منافاتی با اجتماعی شدن آنها ندارند و آن هنگامی است که ارزشهای دینی را غالب افراد جامعه میپذیرند و رفتار و اعمال آنها بر پایه ارزشهای دینی شکل میگیرد. چنین ارزشهایی از ثبات و دوام برخوردار خواهند بود و گرنه هر ارزش اجتماعیای نمیتواند به مثابه ارزشهای دینی کارایی داشته باشد و افراد اجتماع را آسوده خاطر سازد، زیرا در ارزشهای اجتماعی میل و خواسته گروه غالب ملاک است، اما در ارزشهای دینی، ملاک انسانیت است و در فرهنگ دینی افراد از حقوق اجتماعی یکسانی برخوردارند. از این روست که اجتماع دینی پایدارتر است؛ البته اجتماعی که فقط نام دین را یدک نکشد و دین و ارزشهای دینی به خوبی و بدون تبعیض در آن اجرا شوند.
به این ترتیب ارزشهای دینی برای جوامع انسانی، حیاتی، ضروری و بدیهی هستند و احیای این ارزشها سبب بالندگی جوامع و نشاط زندگی اجتماعی افراد آن جوامع خواهد بود. بدون شک یکی از پیامدهای مهم و برجسته قیام عاشورا احیای ارزشهای اسلامی و انسانی است. مشتاقان حسینی با زیارت شهید کربلا در طول سال و به ویژه اربعین که جنبه گروهی بیشتری دارد، میتوانند این ارزشها را جامه وجود بپوشانند.
همه به سوی حسین(ع)
علی جواهری ـ دبیر گروه جامعه
۲۷ مرداد ۱۴۰۳ - ۲۱:۳۸
پیادهروی و زیارت حرم مطهر امام حسین(ع) در روز اربعین ریشه تاریخی دارد، چراکه جابر بن عبدالله انصاری و عطیه عوفی در سال ۱۲۸۱ قمری با پای پیاده از مدینه حرکت کردند و در صبح اولین اربعینی که از شهادت حضرت سیدالشهدا (ع) میگذشت، به کربلا رسیدند و طبق آنچه در منابع شیعه معتبر مشهود است در روز اربعین حضرت زینب کبری(س) و امام سجاد(ع) همراه با ۸۴نفر وارد کربلا شدند و پس از گفتوگو با جابر عبدالله انصاری، قبر مطهر امام (ع) را زیارت کردند و از آنجا زیارت اربعین آغاز شد.