آگاه: هرچه از زمان پیروزی انقلاب اسلامی فاصله گرفته شود، اهمیت پرداختن به موضوع دستاوردهای انقلاب اسلامی و اهمیت تبیین دستاوردها و پیشرفتهای جمهوری اسلامی بیشتر می‌شود. یکی از اهداف راهبردی دشمنان در جنگ نرم علیه انقلاب و جمهوری اسلامی، ایجاد یأس و ناامیدی در جامعه و به‌ویژه در نسل جوان نسبت‌به آینده از طریق سیاه‌نمایی، بزرگ کردن مشکلات، زیر سوال بردن یا کم‌ارزش جلوه‌دادن دستاوردهای انقلاب و ناکارآمد نشان‌دادن نظام دینی است. دشمنان تلاش می‌کنند از طریق قدرت رسانه‌ای خود، جلوی درک واقعیات انقلاب اسلامی و دستاوردهای ارزشمند جمهوری اسلامی ازسوی جوانان ایرانی را گرفته و با نوع واقعیت‌پنداری برای آنان، در پشتوانه‌های مردمی انقلاب و نظام جمهوری اسلامی خلل وارد سازند. در چنین شرایطی، اهمیت تبیین دستاوردهای انقلاب و جمهوری اسلامی به‌عنوان یک وظیفه آشکار می‌شود. این گزارش تلاش دارد نوری بر بخش‌های کوچکی از رشد و پیشرفت صنایع مادر و سودآور کشور بتاباند.
خودرو
از مونتاژ به تولید رسیدیم
بررسی آمارهای منتشره وزارت صنعت، معدن و تجارت نشان می‌دهد در سال۵۷ و ابتدای انقلاب، خودروسازان داخلی فقط ۱۶۰هزار دستگاه خودرو تولید می‌کردند. درحالی‌که ظرفیت امروز تولید خودرو به حدود دومیلیون دستگاه رسیده است. آماری که در مقایسه با ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی افزایش ۱۶.۵برابری نشان می‌دهد. درحال‌حاضر این صنعت در ایران با داشتن سهم ۱۸درصدی از ارزش افزوده کل بخش صنعت و سهم حدود ۵/۳درصدی در تولید ناخالص داخلی «GDP» از جایگاه مهمی در اقتصاد ملی برخوردار است و با وجود اعمال تحریم‌های شدید اقتصادی، به‌دنبال افزایش سهم خود در بازارهای جهانی است. تولید خودرو در ایران با تاسیس دو کارخانه «جیپ» و «مرت» از سال۱۳۳۶ آغاز شد. پس از آن در سال۱۳۴۱ کارخانه صنعتی ایران ناسیونال (ایران‌خودرو فعلی) با سرمایه اولیه یک‌میلیون ریال تاسیس شد و در سال۱۳۴۲ مورد بهره‌برداری قرار گرفت. در سال۱۳۴۶ تاسیسات خودروسازی پیکان با ظرفیت ۶هزار دستگاه در سال راه‌اندازی شد، که بعدها به‌تدریج تا ۱۲۰هزار دستگاه در سال توسعه یافت. صنعت خودرو پس از نفت، دومین صنعت مهم و بزرگ ایران به حساب می‌آید که فعالیت خود را از حدود ۷۰سال پیش آغاز کرد. خاطرات شفاهی علینقی عالیخانی، وزیر اقتصاد سال‌های ۱۳۴۱ تا ۱۳۴۸ ایران بهترین تصویر را از صنعت خودروسازی قبل از انقلاب ارائه می‌دهد: «مثلا اتومبیل، برای اینکه ممنوع کردن ورود اتومبیل در عمل باعث آن چیزی شده بود که به نام مونتاژ اتومبیل در ایران انجام می‌دادند. تمام قطعات را از بیرون وارد می‌کردند و همان ارز اتومبیل و شاید بیشتر هم خرج می‌شد و عده به‌خصوصی بدون هیچ جهتی پولدار می‌شدند. بدون اینکه در داخل کشور یک کار درست و حسابی انجام بدهند. مونتاژی که به آن صورت وجود داشت یکی از بلاهای کشور بود... بدون اینکه ارزش افزوده‌ای در داخل کشور به دست بیاید، چیزهایی را بردارند و بیاورند. مثلا فیات را در ایران مونتاژ می‌کردند و علامت ساخت ایران هم پشتش بود ولی حتی این علام «ساخت ایران» را هم در ایتالیا ساخته بودند و آورده بودند.»
صنایع دارویی و تجهیزات پزشکی
تولید واکسن و خودکفایی دارو
در دوران رژیم پهلوی حدود ۵۰شرکت تولیدی در زمینه تجهیزات پزشکی در سطح کشور وجود داشت که همگی مواد اولیه را از خارج وارد و در داخل ایران مونتاژ می‌کردند. این شرکت‌ها تنها توانایی تامین سه درصد از نیاز کشور را داشتند. پس از پیروزی انقلاب اسلامی بیش از ۵۰۰شرکت تجهیزات پزشکی مشغول به فعالیت هستند. براساس آمار، امروزه بیش از ۸۰درصد از نیاز ۹۱۰بیمارستان سراسر کشور را شرکت‌های داخلی و دانش‌بنیان تهیه می‌کنند. همچنین درحال‌حاضر واحدهای تولیدکننده تجهیزات پزشکی در کشور بیش از هشت‌هزار نوع وسیله پزشکی در کلاس‌های مختلف، تولید و به بازارهای داخلی و خارجی عرضه می‌کنند. دبیرخانه کارگروه ارزیابی و تشخیص صلاحیت شرکت‌ها و موسسات دانش‌بنیان و نظارت بر اجرا تاکید دارد که ایران در حوزه‌های مختلف ماشین‌آلات و تجهیزات پیشرفته در حوزه داروسازی پیشرفتهای فراوانی را داشته است که در زمینه‌های مختلف طراحی و ساخت قابل رویت هستند. کسب رتبه نخست تولید دارو در سطح منطقه، تولید ۹۷درصد از داروهای موردنیاز و و صادرات دارو ازجمله داروهای بیوتکنولوژی، خودکفایی در ساخت انواع واکسن، ریشه‌کنی فلج اطفال و سایر بیماری‌های فراگیر، پوشش واکسیناسیون از ۳۰درصد به ۱۰۰درصد، افزایش تعداد بیمارستان‌ها و مراکز درمانی، توسعه بهداشتی کشور و موفقیت در اولویت به پیشگیری بر درمان و درنهایت افزایش امید به زندگی و کاهش مرگ‌ومیر کودکان زیر یک‌سال و کاهش مرگ‌ومیر مادران از دیگر دستاوردهای علمی در شاخه پزشکی محسوب می‌شود که می‌توان از آن به‌عنوان انقلاب پزشکی نام برد. همچنین اکنون ایران مقام چهارم تولید داروهای نوترکیب را درسطح آسیا داراست و تاکنون ۱۴دارو از این نوع در کشور تولید شده است. داروی نوترکیب به‌طور عمده در درمان بیماری‌های صعب‌العلاج مانند سرطان‌ها، برخی بیماری‌های ویروسی، ام اسوهموفیلی به کار گرفته می‌شود.
صنعت فولاد و ذوب‌آهن
بیشترین میزان رشد فولاد پس از انقلاب رخ داده است
درباره میزان رشد فولاد در کشور در سال‌های پس از پیروزی انقلاب، سعید سلیمی، کارشناس فولاد می‌گوید: بیشترین میزان رشد فولاد پس از انقلاب رخ داده است. برخی از واحدهای فولادی اجرا نشده بود که پس از انقلاب این واحدها اجرا شدند. مانند فولاد مبارکه که قرار بود در بندرعباس اجرا شود که بعدها به اصفهان انتقال یافت یا فولاد خوزستان نیمه‌کاره بود و پس از انقلاب تکمیل و رشد بالایی کرد و واحدهای آن ارتقا یافت. سلیمی با اشاره به واحدهایی که پیش از انقلاب رشد کردند، بیان می‌کند: در پیش از انقلاب دو واحد فولادی شکل گرفتند، یکی گروه ملی که متعلق به بخش خصوصی بود و یکی ذوب‌آهن اصفهان و دیگری واحد فولاد خوزستان که نیمه‌کاره مانده است یا نورد کاویان در دست بخش خصوصی قرار داشت. این کارشناس فولاد می افزاید: اما پس از انقلاب شاهد رشد چشمگیری در واحدهای فولادی بودیم. ابتدا واحد خوزستان تکمیل و پس از آن واحد مبارکه تاسیس شد و پس از آن واحدهای متعدد مختلفی در سراسر کشور شکل گرفتند. درحال‌حاضر در بیشتر استان‌های کشور شاهد واحدهای فولادسازی هستیم. سلیمی ادامه داد: یکی از مهم‌ترین اتفاق‌هایی که در سال‌های انقلاب رخ داد، تکمیل زنجیره فولاد بود که هم‌اکنون این زنجیره در بیشتر استان‌هایی که شکل گرفته‌اند درحال تکمیل‌شدن است. به‌طورکلی یکی از محصولاتی که به‌طور خاص پس از انقلاب شکل گرفت، فولاد آلیاژی است؛ ازاین‌رو در ایران فولاد آلیاژی محصول انقلاب به‌شمار می‌رود. بیش از ۳۴۶نوع محصول فروآلیاژی در کشور تولید و به بیش از ۱۵کشور دنیا صادر می‌شود. همچنین این صنعت ظرفیت اشتغال برای حدود هزار نفر را به‌صورت مستقیم و در یک‌میلیون تن، بیش از ۵ تا ۱۰هزار نفر را به‌صورت غیرمستقیم فراهم کرده است. صنعت فولاد آلیاژی ایران به حدود ۱۲کشور آلمان، پرتغال، هلند، اسپانیا، ترکمنستان، امارات و... صادرات دارد. فولاد آلیاژی باتوجه‌به سطح محصولاتی که درحال تولید است، رتبه حدود چهار یا پنج را در دنیا دارد و یک فولاد استراتژیک محسوب می‌شود. این صنعت، ظرفیت خیلی بیشتری برای رشد داشت ولی به‌دلیل مسائلی مثل جنگ و تحریم و... پروژه‌ها متوقف و به رکود هم کشیده شد. پیش از انقلاب فقط ذوب‌آهن با ظرفیت کمتر از یک‌میلیون تن وجود داشت که هم‌اکنون به سه‌میلیون تن رسیده، فولاد مبارکه هم محصول بعد از انقلاب است و هم‌اکنون ۶میلیون تن تولید دارد.
نفت و پتروشیمی
توسعه پالایشگاه و افزایش تولید
در سال‌های پس از پیروزی انقلاب، ذخایر هیدروکربوری و گاز طبیعی ایران در نتیجه انجام فعالیت‌های اکتشافی افزایش داشته و طی سال‌های ۱۳۵۷ تا پایان ۱۳۹۱ از ۱۴۵.۹۴میلیارد بشکه به ۱۵۷میلیارد بشکه رسیده است. ذخایر قابل استحصال گاز طبیعی نیز طی این دوره از ۱۲.۷۵تریلیون مترمکعب، به بیش از ۳۳.۶تریلیون مترمکعب افزایش نشان می‌دهد. افزایش در ذخایر هیدروکربوری و گاز طبیعی در سال‌های پس از انقلاب در حالی است که طی این دوره به‌طور تقریبی بیش از ۴۰میلیارد بشکه نفت خام و بالغ بر ۲.۴تریلیون مترمکعب گاز طبیعی استخراج شده است.
بررسی آماری تولیدات پالایشگاهی ایران طی یکصد سال گذشته و از زمان تاسیس پالایشگاه آبادان به‌عنوان نخستین مجتمع پالایشگاهی کشور در سال۱۲۹۱، حاکی از آن است که طی ۳۴سال پس از انقلاب (تا پایان سال۱۳۹۱) که هشت سال آن هم در دوران جنگ تحمیلی سپری شد، تولید پنج فرآورده اصلی پالایشی، نسبت‌به ۶۶سال پیش از انقلاب با رشدی بالغ بر ۱۴۴درصدی حدود ۲.۴برابر شده است. همچنین مقایسه شاخص‌های مهم پالایشگاهی کشور در سال‌های ۱۳۵۷ تا ۱۳۹۱ نشان‌دهنده دستاوردهای بزرگ و سرمایه‌گذاری‌های گسترده در این بخش است؛ به‌طوری‌که طی این مدت مجموع تولید پنج فرآورده اصلی (گاز مایع، بنزین، نفت سفید، نفت گاز و نفت کوره) از ۹۹.۷۴میلیون لیتر در روز به بیش از ۲۴۳میلیون لیتر در روز افزایش یافته است. مقایسه تولیدات پالایشگاهی ایران از زمان آغازبه‌کار پالایشگاه نفت آبادان نشان می‌دهد که تولید بنزین پالایشگاهی در طی ۳۴سال دوران پس از انقلاب اسلامی (۱۳۵۷ تا پایان سال۱۳۹۱)، نسبت‌به ۶۷سال قبل از انقلاب (۱۲۹۱ تا ۱۳۵۷) تقریبا ۳.۵برابر شده و از ۱۴.۴۳میلیون لیتر در روز به ۴۹.۸میلیون لیتر در روز افزایش یافته است.به گفته عباس کاظمی، مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی در ۱۲اسفند ۹۲، مقایسه شاخص‌های مهم بخش پتروشیمی در سال‌های ۱۳۵۷ تا ۱۳۹۱ تاییدی دیگر است بر دستاوردهای صنعت نفت و گاز ایران طی سال‌های پس از انقلاب اسلامی. طی این مدت، تولید محصولات پتروشیمی از یک‌میلیون و ۶۰۴هزار تن در سال به ۴۱میلیون تن در سال، افزایش نشان می‌دهد. در سال۱۳۹۱ ظرفیت نصب‌شده در مجتمع‌های پتروشیمی کشور به ۵۷میلیون و ۱۰۰هزار تن افزایش یافته است.
لوازم خانگی
روایت پیشرفت از سومین صنعت ایران
این روزها می‌توان گفت آمار و ارقام نشان می‌دهد پس از صنعت نفت و خودروسازی، صنعت لوازم خانگی از نظر سودآوری و توسعه در رتبه سوم در ایران قرار دارد. باتوجه‌به تولید و تامین بسیاری از قطعات و ملزومات تولید لوازم خانگی همانند یخچال، می‌توان در مورد آینده این صنعت بسیار امیدوار بود. آن هم در شرایطی که به قول حبیب‌الله انصاری، کارشناس صنایع لوازم خانگی تا قبل از انقلاب سرشعله‌های اجاق گاز را از ایتالیا وارد می‌کردیم اما امروز به جایی رسیده‌ایم که تمام اجزای اجاق‌گاز را در داخل تولید می‌کنیم. قطعه‌سازی ما هم به رشد کیفی و کمی رسیده است. علاوه‌براین در عرصه تولید یخچال، دستگاه‌های به‌روز و پیشرفتهای در ایران ساخته می‌شود که غیر از کمپرسور، تقریبا تمامی قطعات آن در ایران نیز تولید می‌شود. بسیاری از قطعاتی که برای تولید دستگاه‌ها به کشور وارد می‌شد، امروزه داخل کشور ساخته می‌شود؛ بنابراین می‌توان گفت که قطعه‌سازی و تولید قطعات موردنیاز ساخت دستگاه‌های خانگی نیز درحال پیشرفت و توسعه قابل‌توجهی است. براساس این گزارش، طی سال‌های بعد از انقلاب شاخص دسترسی به خدمات اساسی و لوازم خانگی افزایش داشته است؛ به‌طوری‌که باوجود گسترش شهرنشینی مالکیت مسکن و مساحت سرانه خانه‌ها افزایش یافته است و شکاف شهری – روستایی در دسترسی به خدمات اساسی کمتر شده و شکاف نهایی میان مناطق روستایی و شهری کمتر شده است که باتوجه‌به اعمال تحریم‌های تحمیلی برای چندین دهه، می‌توان نتیجه گرفت تولید کمی و کیفی لوازم خانگی با استانداردهای روزآمد در این سال‌ها رو به افزایش است.
چهره‌های ماندگار صنعت ایران
محمد عصارزادگان: انگیزه‌ای که دستاورد آفرید
متولد ۱۳۲۸ در اصفهان است و تا ۱۸سالگی نزد عطاری پدر، مشغول‌به‌کار بود و کارهایی نظیر امور مالی، حسابداری و فنی را انجام می دادند. ازآنجاکه جوان بود و انرژی زیادی داشت و البته بنا به اقتضای سن و سال جوان نیازمند تفریح، روزی پدرش به او نهیب زد که «اگر می‌توانی ۱۰۰۰تومان پول به دست آور!». همین جمله برای او کافی بود که به خودش بیاید و جرقه مستقل شدن و روی پای خود ایستادن به ذهنش رسید. با کمال احترام از پدر جدا شد و تنها پنج تومان پول داشت ولی برای اینکه به هدف خود برسد و بتواند روی پای خود بایستد باید شب و روز کار می کرد. با وجود اینکه پدر او وضع مالی خوبی داشت ولی او به کارکردن برای دیگران راضی بود. تنها به هدفش فکر می‌کرد و شب و روز درحال کارکردن بود. از رانندگی تا شاگردی مغازه و نصب یخچال وتلویزیون که در آن زمان تازه به بازار ایران راه پیدا کرده بود و برای مردم جذابیت داشت، هرکاری را که می‌توانست از آن روزی حلال کسب کند انجام داد . رفته‌رفته اوضاع مالی خوب شد و توانست یک خودرو خریداری کند و با کارکردن با آن و تلاش مضاعف توانست بعد از مدتی یک خودروی دیگر بخرد و همین‌طور با کارهایی که انجام می‌داد وضع مالی‌اش رو به بهبودی رفت. به‌دلیل علاقه‌اش به باغداری و فضای سبز تصمیم گرفت، باغداری را به‌عنوان شغل بعدی انتخاب کند و با این هدف بود که زمین فعلی کارخانه آردش را که متعلق به پدرش بود با قیمت ۱۳۰هزار تومان قیمت روز آن دوران از پدر خریداری کرد و به ساخت باغ و مزرعه مشغول شد.
محمدرضا گنجی: وقتی توانستن معنا می شود
متولد سال۱۳۳۹ در یکی از محلات جنوب تهران است. دکترای مهندسی صنایع و مدیریت چند کارخانه را به عهده دارد. او دوره ابتدایی را در دبستان مترجم‌الدوله خیابان غیاثی به اتمام رساند و تا پایان دیپلم را در همان محله تحصیل کرد. پدرش بازاری بود و در خیابان مولوی و نزدیکی بازار حضرتی مغازه بلورفروشی داشت. وی به همراه چهار برادر دیگرش در مغازه پدر مشغول به کار بود و بعد از فوت پدر مغازه او را به مغازه واردات و توزیع کاغذ دیواری و موکت تبدیل کردند. خودش می‌گوید: تجارت خوبی بود و توانستیم از این محل، درآمد مناسبی به دست آوریم. با وقوع انقلاب و تحریم‌های گسترده، مواد اولیه چسب نایاب شد و دیگر مانند قبل، نتوانستیم موکت بفروشیم. ازآنجاکه دو تن از برادرانم شیمی خوانده بودند، توانستند در آزمایشگاهی در دانشگاه شریف نوعی چسب بسازند که ازلحاظ کیفیت بسیار مناسب بود و اینطور بود که معروف‌ترین کارخانه تولید چسب کشور با ظرفیت تامین بازارهای داخلی و صادرات متولد شد.
نانو برای زندگی
علی جواهری ـ دبیر گروه جامعه
نانوتکنولوژی در ایران، نمادی از تحقق خودکفایی علمی در شرایط تحریم است. امروز ایران نه‌تنها در انتشار مقالات، بلکه در صنعتی‌سازی این فناوری نیز پیشرفت چشمگیری داشته است. بااین‌حال، برای تثبیت جایگاه جهانی، نیازمند رفع چالش‌هایی مانند جذب سرمایه‌گذاری، بهبود استانداردها و توسعه همکاری‌های بین‌المللی است. موفقیت ایران در نانو، الگویی برای دیگر کشورهای درحال‌توسعه است که نشان می‌دهد با برنامه‌ریزی بلندمدت و سرمایه‌گذاری در نیروی انسانی، می‌توان بر محدودیت‌های سیاسی -اقتصادی غلبه کرد.
پس از انقلاب اسلامی سال۱۳۵۷، ایران با تمرکز بر علم‌وفناوری به‌عنوان ابزاری برای خودکفایی و مقابله با تحریم‌ها، سرمایه‌گذاری گسترده‌ای در حوزه‌های پیشرفته ازجمله نانوتکنولوژی انجام داد. امروز ایران به‌عنوان یکی از قدرت‌های نوظهور این فناوری در جهان شناخته می‌شود و در بسیاری از شاخص‌های علمی و صنعتی مرتبط با نانو، جایگاه برتر منطقه‌ای و جهانی دارد. این یادداشت مروری است بر دستاوردها، چالش‌ها و چشم‌انداز صنعت نانو ایران در چهار دهه اخیر.
نانوتکنولوژی در ایران از اوایل دهه۱۳۸۰ و با تدوین سند ملی «توسعه فناوری نانو» در سال۱۳۸۳ به یک اولویت استراتژیک تبدیل شد. تاسیس ستاد توسعه فناوری نانو (وابسته به معاونت علمی ریاست‌جمهوری) در سال۱۳۸۴، نقطه عطفی برای ساماندهی تحقیقات، آموزش و تجاری‌سازی این فناوری بود. این ستاد با تعریف برنامه‌های ده‌ساله، ایجاد شبکه آزمایشگاهی ملی و حمایت از استارتاپ‌ها، بستر رشد سریع این حوزه را فراهم کرد.
ایران امروز در تولید علم نانو، رتبه چهارم جهان را پس از چین، آمریکا و هند دارد. بر پایه گزارش‌های پایگاه Web of Science، سهم ایران از انتشار مقالات نانو در جهان از ۰.۳درصد در سال۲۰۰۰ به ۸.۶درصد در سال۲۰۲۳ رسیده است. بیش از ۳۰دانشگاه و پژوهشگاه ایرانی (مانند دانشگاه تهران، شریف و صنعتی اصفهان) در این حوزه فعال‌اند و ایران در شاخص‌های کیفی مانند استنادات به مقالات نانو نیز رشد چشمگیری داشته است.
ثبت اختراعات: تا سال۱۴۰۲، بیش از ۲۵۰۰پتنت نانو ازسوی محققان ایرانی در دفاتر معتبر جهانی ثبت شده است. سالانه حدود پنج‌هزار دانشجوی تحصیلات تکمیلی در رشته‌های مرتبط با نانو در ایران فارغ‌التحصیل می‌شوند. ایران با شعار «نانو برای زندگی»، تمرکز ویژه‌ای بر تبدیل پژوهش‌ها به محصولات صنعتی داشته است. تا سال۱۴۰۲، بیش از ۸۰۰شرکت دانش‌بنیان و صنعتی در حوزه نانو فعالیت می‌کنند و بیش از ۸۵۰محصول نانویی در بازارهای داخلی و بین‌المللی عرضه شده‌اند. برخی از دستاوردهای کلیدی عبارت‌اند از: تولید نانوداروهای ضدسرطان مانند نانوذرات حامل داروی «پاکلیتاکسل» که عوارض شیمی‌درمانی را کاهش می‌دهند، ساخت کیت‌های تشخیص سریع بیماری‌ها (مانند کرونا) با فناوری نانوحسگرها، توسعه پوشش‌های نانو ضدباکتری برای تجهیزات پزشکی و ایمپلنت‌های استخوانی، ساخت نانوکاتالیست‌های پالایشگاهی که بازده تبدیل نفت خام به بنزین را ۲۰درصد افزایش می‌دهند، تولید فیلترهای نانویی برای تصفیه آب‌وهوا (مانند نانوفیلترهای جاذب فلزات سنگین)، ساخت سلول‌های خورشیدی با لایه‌های نانوساختار که راندمان تبدیل انرژی را بهبود می‌بخشند، تولید رنگ‌ها و پوشش‌های نانویی ضدخوردگی برای صنایع نفت، گاز و خودروسازی، توسعه پارچه‌های نانویی ضدلک و ضدآب برای صنعت نساجی، ساخت نانوکامپوزیت‌های سبک و مقاوم برای استفاده در هواپیماها و خودروها، ایران برای جبران محدودیت‌های ناشی از تحریم‌ها، همکاری‌های علمی -صنعتی با کشورهایی مانند چین، روسیه و هند را گسترش داده است؛ به‌عنوان‌مثال، مشارکت در پروژه‌های مشترک با آکادمی علوم چین در حوزه نانوپزشکی. انتقال فناوری نانوکامپوزیت‌ها به روسیه در ازای دسترسی به بازارهای اوراسیا.
عضویت در شبکه‌های بین‌المللی مانند مرجع نانوتکنولوژی کشورهای اسلامی (INRC) به‌عنوان رهبر علمی. هرچند تحریم‌ها دسترسی ایران به برخی مواد اولیه و تجهیزات پیشرفته را محدود کرده، این فشارها بهانه‌ای برای توسعه فناوری‌های جایگزین (مانند ساخت میکروسکوپ‌های نیروی اتمی بومی) شده است.
وابستگی به واردات برخی مواد اولیه: مانند نانوپودرهای خاص که تحت تحریم هستند.
ضعف در جذب سرمایه‌گذاری خارجی: ریسک بالای همکاری با ایران به‌دلیل تحریم‌ها؛ البته برخی محصولات نانویی ایران هنوز گواه‌های جهانی (مانند ISO) را دریافت نکرده‌اند ولی پیشرفت‌ها در این زمینه بسیار مشهود بوده است.
براساس برنامه‌های توسعه‌ای، ایران تا سال۱۴۰۴ قصد دارد:سهم خود از بازار جهانی نانو را به دو درصد (معادل پنج‌میلیارد دلار) برساند. ۵۰۰محصول نانویی جدید با قابلیت رقابت در بازارهای جهانی تولید کند. جایگاه خود در ثبت اختراعات نانو را به رتبه۱۰ جهانی ارتقا دهد. صنعت نانوی ایران با وجود تحریم‌ها، سالانه بیش از ۱۲۰میلیون دلار محصولات نانویی به کشورهایی مانند عراق، ترکیه، هند و چین صادر می‌کند. سهم صادرات نانو از کل صادرات فناوری‌های پیشرفته ایران از پنج درصد در سال۱۳۹۵ به ۱۸درصد در سال۱۴۰۱ رسیده است. پروژه‌های کلیدی مانند ساخت نانوکاتالیست‌های پتروشیمی (صادرات به ۱۵کشور) و نانوپوشش‌های صنعتی، نقش مهمی در کسب درآمدهای غیرنفتی دارند.
نظر شما