۱۸ اسفند ۱۴۰۳ - ۱۰:۳۷
کد خبر: ۱۱٬۴۹۲

بررسی چالش‌ها و فرصت‌های ترویج کتابخوانی در مناطق محروم

سیدامین سقراطی ـ آگاه چاپ، نشر و فعال حوزه کتاب

مناطق محروم، به‌مثابه گنجینه‌هایی نهفته، اغلب با چالش‌های متعددی دست‌وپنجه نرم می‌کنند که یکی از مهم‌ترین آنها، کمبود دسترسی به منابع فرهنگی و آموزشی است. در این میان، کتاب و کتابخوانی می‌توانند نقش بی‌بدیلی در ارتقای سطح آگاهی، توانمندسازی، ایجاد فرصت‌های جدید و شکستن چرخه‌ی فقر برای ساکنان این مناطق ایفا کنند. اما چگونه می‌توان این مهم را محقق ساخت؟ چگونه می‌توان نویسندگان، ناشران و نهادهای دولتی را به ایفای نقش موثر در این عرصه ترغیب کرد و موانع موجود را از میان برداشت؟ پاسخ این سوالات، نیازمند یک رویکرد جامع و همکاری بین‌بخشی است.

آگاه: یکی از بزرگ‌ترین چالش‌ها، کمبود زیرساخت‌های لازم برای ترویج کتابخوانی در مناطق محروم است. نبود کتابخانه‌های مجهز و به‌روز، کمبود کتاب‌های مناسب با نیازها و علایق مخاطبان محلی (به‌ویژه کتبی که به زبان و گویش محلی نگارش شده باشند) و عدم دسترسی به اینترنت پرسرعت و منابع آنلاین آموزشی، همگی ازجمله موانعی هستند که بر سر راه توسعه فرهنگ کتابخوانی قرار دارند. علاوه‌براین، مشکلات حاد اقتصادی و معیشتی، بیکاری و نبود فرصت‌های شغلی مناسب نیز می‌توانند مانع از آن شوند که افراد وقت و هزینه اندک خود را صرف خرید کتاب و مطالعه کنند. در چنین شرایطی، پرداختن به نیازهای اولیه‌ زندگی، اولویت بالاتری نسبت‌به مسائل فرهنگی پیدا می‌کند.
در این میان، نویسندگان می‌توانند نقش کلیدی و محوری در ایجاد انگیزه و ترغیب افراد به کتابخوانی ایفا کنند. آنها می‌توانند با خلق آثاری که به زبان ساده و روان و نزدیک به فرهنگ مردم محلی باشد، داستان‌هایی را روایت کنند که با زندگی و تجربیات آنها همخوانی داشته باشد. همچنین می‌توانند با برگزاری کارگاه‌های آموزشی نویسندگی خلاق، نشست‌های صمیمانه‌ کتابخوانی، جلسات نقد و بررسی کتاب و فعالیت‌های ترویجی متنوع دیگر، به ایجاد فضایی پویا، جذاب و مشوق برای کتابخوانی در مناطق محروم کمک کنند. در این راستا، استفاده از ظرفیت‌های فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی برای معرفی کتاب‌ها و ارتباط با مخاطبان نیز بسیار حائزاهمیت است.
برای تحقق این هدف، لازم است که نویسندگان با چالش‌ها و مشکلات عینی مناطق محروم از نزدیک آشنا شوند و درک عمیقی از شرایط زندگی مردم این مناطق به دست آورند. آنها باید با فرهنگ و زبان مردم محلی ارتباط صمیمانه برقرار کنند و نیازها و علایق آنها را به‌درستی درک کنند. نویسندگان می‌توانند با سفر به این مناطق، گفت‌وگو با ساکنان، شرکت در مراسم و آیین‌های محلی و مطالعه درمورد مسائل و مشکلات آنها، به شناخت جامعی از شرایط موجود دست یابند و آثار خود را براساس این شناخت خلق کنند.
حمایت مادی و معنوی از نویسندگان بومی و محلی نیز از اهمیت فوق‌العاده‌ای برخوردار است. این نویسندگان، به‌دلیل اشراف کامل به فرهنگ، زبان و مسائل خاص منطقه، می‌توانند آثاری را خلق کنند که برای مخاطبان محلی بسیار جذاب‌تر، ملموس‌تر و موثرتر باشد. حمایت از این نویسندگان می‌تواند شامل ارائه فرصت‌های آموزشی رایگان، انتشار آثار آنها با شرایط ویژه و حمایت مالی از فعالیت‌های ترویجی آنها (مانند برگزاری نمایشگاه‌های کتاب و جشن امضای نویسندگان بومی) باشد.
علاوه‌براین، استفاده هوشمندانه و خلاقانه از فناوری‌های نوین و ابزارهای دیجیتال نیز می‌تواند نقش بسیار مهمی در ترویج کتابخوانی در مناطق محروم ایفا کند. ایجاد کتابخانه‌های دیجیتال با دسترسی رایگان یا ارزان‌قیمت، ارائه کتاب‌های الکترونیکی و صوتی با فرمت‌های متنوع و قابل دسترس، تولید محتوای آموزشی جذاب و تعاملی و استفاده هدفمند از شبکه‌های اجتماعی برای معرفی کتاب‌ها، نویسندگان و فعالیت‌های ترویجی، همگی می‌توانند به دسترسی آسان‌تر، سریع‌تر و گسترده‌تر به منابع کتابخوانی کمک کنند. آموزش مهارت‌های استفاده از این ابزارها به افراد محلی نیز ضروری است.
ترویج کتابخوانی در مناطق محروم، یک پروژه بلندمدت و یک تلاش جمعی و همه‌جانبه است که نیازمند همکاری و هماهنگی نزدیک بین نویسندگان، ناشران، کتابداران، معلمان، فعالان فرهنگی، سازمان‌های مردم‌نهاد، نهادهای دولتی و غیردولتی، خیرین و خود مردم محلی است. با ایجاد یک شبکه فعال، پویا و منسجم از این ذینفعان و با تدوین یک برنامه جامع و مدون، می‌توان گام‌های موثری درراستای توسعه‌ پایدار کتابخوانی و ارتقای سطح فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی مناطق محروم برداشت.
توجه داشته باشید که این موضوع فقط به نویسندگان محدود نمی‌شود، بلکه ناشران نیز می‌توانند در این راستا نقش بسیار مهمی ایفا کنند. ناشران می‌توانند با چاپ کتاب‌هایی با قیمت مناسب و کیفیت مطلوب و با توزیع هدفمند آنها در مناطق محروم (از طریق کتابخانه‌ها، مدارس و سایر مراکز فرهنگی) به دسترسی آسان‌تر افراد به کتاب کمک کنند. ارائه تخفیف‌های ویژه برای کتاب‌های اهدایی به کتابخانه‌های مناطق محروم و حمایت از نویسندگان بومی نیز ازجمله اقدامات موثر ناشران می‌تواند باشد.
نهادهای دولتی نیز می‌توانند با ارائه تسهیلات و حمایت‌های مالی و معنوی به نویسندگان و ناشران و با سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های فرهنگی و آموزشی مناطق محروم، به ترویج کتابخوانی در این مناطق کمک شایانی کنند. ایجاد و تجهیز کتابخانه‌های عمومی، برگزاری دوره‌های آموزشی رایگان برای نویسندگان و کتابداران، اهدای کتاب به مدارس و کتابخانه‌ها و حمایت از طرح‌های ترویج کتابخوانی، ازجمله اقداماتی است که نهادهای دولتی می‌توانند در این راستا انجام دهند.
همچنین، ترویج کتابخوانی در مناطق محروم می‌تواند تاثیرات مثبت و گسترده‌ای بر جامعه داشته باشد. افزایش سطح آگاهی و دانش عمومی، بهبود مهارت‌های خواندن و نوشتن و تقویت سواد رسانه‌ای، تقویت تفکر انتقادی و مهارت‌های حل مسئله، افزایش مشارکت اجتماعی و مسئولیت‌پذیری، کاهش آسیب‌های اجتماعی و افزایش امید به آینده، تنها بخشی از این تاثیرات مثبت هستند. با ترویج کتابخوانی، می‌توان به ایجاد یک جامعه سالم‌تر، پویاتر، آگاه‌تر، توسعه‌یافته‌تر و عادلانه‌تر کمک کرد.
ترویج کتابخوانی در مناطق محروم، یک مسئولیت اجتماعی و یک وظیفه‌ انسانی است که برعهده تک‌تک ما قرار دارد. با تلاش، همدلی و همکاری، می‌توانیم چراغ کتابخوانی را در این مناطق روشن کرده و به ساکنان آنها کمک کنیم تا از فرصت‌های بی‌شماری که کتاب‌ها ارائه می‌دهند، بهره‌مند شوند. این حرکت نه‌تنها کیفیت زندگی افراد را در این مناطق بهبود می‌بخشد، بلکه گامی مهم در جهت شکل‌دهی به جامعه‌ای آگاه‌تر، پویاتر و پرامیدتر است. بیایید با اهدای کتاب، تقویت نویسندگان و ناشران و گسترش فرهنگ مطالعه، تحولی ماندگار در مسیر این هدف انسانی ایجاد کنیم.

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
  • نظرات حاوی توهین و هرگونه نسبت ناروا به اشخاص حقیقی و حقوقی منتشر نمی‌شود.
  • نظراتی که غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط با خبر باشد منتشر نمی‌شود.