زهرا بذرافکن- خبرنگار گروه فرهنگ: تصویر حالا بخش بزرگی از ارتباطات ما را شکل می‌دهد، ما با تصاویر با یکدیگر ارتباط می‌گیریم، با هم حرف می‌زنیم و با تصاویر دیگران را به یاد می‌آوریم. بخش بسیار بزرگی از تصاویری که برای ما زیبا یا ارزشمندند، نه عکس‌های واقع‌گرا یا هنری که تصویرسازی و هنرهای بصری (Visual arts) هستند. تصاویری که هر روزه به اشکال و روش‌های مختلف از سرگرمی، هنر و... مصرف می‌کنیم. در این متن نگاهی می‌اندازیم به فرآیندی که هنر گرافیک امروزی از ابتدا تا امروز پشت سر گذاشته است.

یک تصویر و هزار کلمه

آگاه: شواهد باستان‌شناسی می‌گوید، هنگامی که اجداد ما در ۱۹۵ هزار سال پیش در آفریقای کنونی ظهور کردند، دارای تفکر نمادین بودند، اما این قابلیت بلافاصله به تولید هنری معمول به شکلی که ما امروزه می‌شناسیم منجر نشد. چیزی حدود ۱۵۰ هزار سال طول کشید تا هنر به معنای کامل آن آغاز شود و تا به امروز رشد کند. انفجار هنرهای بصری نفیس در دوره پارینه‌سنگی بود که در حدود ۳۵ هزار تا ۴۵ هزار سال پیش در نواحی غربی اروپا اتفاق افتاد. اگرچه مطالعات تکاملی درباره انسان‌ها اثبات کرده است که همه ما از آفریقا سرچشمه گرفته‌ایم و سپس به مناطق دیگر کره زمین مهاجرت کرده‌ایم، اما هنر پایدار در مقیاس کامل آن در آفریقا شکوفا نشده است. حدود ۴۰ هزار تا ۷۰ هزار سال پیش، اولین انقلاب شناختی اتفاق افتاده است. تفکر انتزاعی، هنر، نقاشی، تصویرسازی و... در این زمان آغاز شده است. انقلاب شناختی، شروعی بر ایجاد و رشد نورون‌های آینه‌ای در انسان بوده است. نورون‌هایی که ما بیش از همه آن را با حس هم‌ذات‌پنداری و همدلی می‌شناسیم؛ تجربه چیزی که به معنای واقعی آن را تجربه نکرده‌ایم، آن هم تنها با دیدن آن. همان اتفاقی که هنگام تماشای لحظات تاثیرگذار در فیلم و سریال‌ها روی می‌دهد. این نورون‌ها فرایندهای یادگیری ما را شکل می‌دهند و پدیده انباشت دانشی را باعث می‌شوند. نتیجه شکل‌گیری این نوع از نورون‌ها، توانایی انتزاع‌کردن از آنچه می‌بینیم بود. اگرچه آثار اولین انواع هنر به شکل خطوط درهم‌وبرهم در دوران حضور نئاندرتال‌ها بر کره زمین، کشف شده است؛ اما هنر تصویری به معنای امروزین آن را به لحاظ توانایی‌های بیولوژیک و ذهنی انسان برای ایجاد آن به دوران هوموساپینس‌ها ربط می‌دهند. 
محققان می‌گویند اولین گونه هنر بصری ایجاد شده به دست انسان و قدیمی‌ترین هنر شناخته شده، در غار ایجاد نشده است، بلکه ۷۳ هزار سال پیش روی صخره‌ای در آفریقای جنوبی ترسیم شده است. با این حال، غارها خود به محافظت و حفظ هنر بر روی دیوارهای خود کمک می‌کنند و آنها را به سوابق تاریخی غنی برای باستان‌شناسان تبدیل می‌کنند تا مطالعه کنند. ازآنجایی‌که انسان‌ها در طول زمان به هنر غار اضافه کردند، بسیاری از آنها دارای لایه‌هایی هستند که تکامل بیان هنری را به تصویر می‌کشند.

یک تصویر و هزار کلمه
 استخوان آهوی غول پیکر حکاکی شده به دست نئاندرتال ها که در غاری در آلمان پیدا شده و نشان می دهد که خاستگاه هنر زودتر از آن چیزی است که بسیاری ادعا می کنند

غارها، محافظان هنر اجداد ما
در سال ۲۰۱۸، محققان از کشف قدیمی‌ترین نقاشی‌های غارشناسی که توسط نئاندرتال‌ها حداقل ۶۴ هزار سال پیش در غارهای اسپانیایی لاپاسیگا، مالتراویزو و آردالس ساخته شده بود، خبر دادند. این آثار مانند برخی دیگر از هنرهای اولیه غار، انتزاعی بود. باستان‌شناسانی که این غارها را مطالعه می‌کنند، نقاشی‌هایی از خطوط نردبان‌مانند، شابلون‌های دستی و ساختار استالاگمیت تزئین شده با اخرا را کشف کرده‌اند. با گذشت زمان، هنر غارسازی شروع به نمایش پیکره‌های انسان و حیوانات کرد. اولین نقاشی غار شناخته شده از یک حیوان که تصور می‌شود حداقل ۴۵ هزار و ۵۰۰ سال قدمت داشته باشد، تصویر حیوانی بر غار سولاوسی را نشان می‌دهد. این تصویر در غار لانگ تانگگه (Leang Tedongnge) در جزیره سولاوسی (Sulawesi) اندونزی کشف شد. سولاوسی همچنین اولین نقاشی غار شناخته شده از صحنه شکار را دارد که گمان می‌رود حداقل ۴۳ هزار و ۹۰۰ سال قدمت داشته باشد.

یک تصویر و هزار کلمه
 محققان معتقدند این تصویر قدیمی‌ترین تصویر شناخته شده از دنیای حیوانات است

پیدایش طراحی مدرن
آنچه تا اینجا خواندید چرخی در پیدایش اولین گونه‌های هنر به دست اجداد ما در هزاران سال پیش بود. برای آنکه بهتر دریابیم که هنر در ادوار مختلف دوره‌های متفاوتی از تکامل را طی کرده است. چند هزار سال بعد، بنای یادبود بلاو (۳۱۰۰ - ۲۷۰۰ قبل از میلاد) که یک جفت شیء سنگی نوشته شده از بین‌النهرین است و اکنون در موزه بریتانیا قرار دارد، ایجاد شد. این اولین اثر ترکیبی هنری شناخته شده است که از کلمات و تصاویر روی آن استفاده شده. تاریخ طراحی گرافیک با کامپیوتر و تکنولوژی شروع نشد. تولد ترکیب و طراحی بصری به‌شدت با وجود و فرهنگ اولیه انسان پیوند خورده است.

یک تصویر و هزار کلمه
  نمونه‌های اولیه خط میخی در حال توسعه، احتمالاً از تل اوقیر، جنوب بین النهرین، عراق، (موزه بریتانیا، لندن)

در مقطعی، نوشته‌ها شروع به پدیدارشدن کردند و یکی از اولین زبان‌های نوشتاری شناخته شده، سومری است. این دوره تقریبا بین سه هزار و ۳۰۰ تا سه هزار سال قبل از میلاد است. در این دوره، آثار صرفا لوگوگرافی بودند (آیکون‌هایی که برای نمایش کلمات استفاده می‌شد و همه آنها دارای محتوای واجی بودند.) محققان تاکید کردند که روش لوگوگرافی، ساخت یک زبان توانایی طبیعی انسان را برای استفاده از بازنمایی‌های بصری برای برقراری ارتباط میان ایده‌های پیچیده نشان می‌دهد. این روش طبیعی به طور مستقیم به طراحی مدرن اشاره دارد. سومری باستانی اولین مرحله کتیبه‌های با محتوای زبانی بود که از حدود سه هزار تا سه هزار و صدسال قبل از میلاد شروع شد. قدیمی‌ترین سند دوره پیشاسواد نیز، لوح کیش بود. 

ورود صنعت چاپ
با این حال، در سال ۱۴۵۰ میلادی، سیستم چاپ کتاب و سایر اشکال ادبیات ایجاد شد. در سال۱۴۶۰، اولین تصویرسازی در طراحی کتاب چاپی دنبال شد. برخی از اکتشافات چاپ چینی شامل ساخت کاغذ غیر پاپیروس، چاپ چوبی و نوع متحرک بود. چینی‌ها از سال۲۰۰ پس از میلاد، از نقش‌برجسته‌های چوبی برای چاپ و مهرکردن طرح‌ها روی لباس‌های ابریشمی و بعد روی کاغذ استفاده کردند. با پیشرفت توسعه انسانی، تایپوگرافی اهمیت بیشتری پیدا کرد؛ زیرا علاقه زیبایی‌شناختی در حال گسترش بود و ذهن به طور فزاینده‌ای اطلاعات بیشتری به دست می‌آورد. این دوره کاملا به قرون‌وسطی برمی‌گردد. متون در این دوران هنوز با دست تولید و تکثیر می‌شدند و هنرهایی در تولید بخش‌های کوچک کتاب باعث می‌شد، این اقلام و پدیدآورندگان آنها در میان مردم محبوب شوند. به‌عنوان‌مثال، در فرهنگ‌های اسلامی، هنر فیگوراتیو زیاد مورد قبول نبود؛ بنابراین تایپوگرافی از معدود روش‌های قابل‌قبول بیان هنری در آن زمان بود.

انقلاب صنعتی و هنر بصری
به احتمال زیاد اولین لوگو، نشانی رسمی بود که برای نشان دادن خانه‌ها یا مناطق خانوادگی استفاده می‌شد. همچنین، در طول جنگ‌های صلیبی، سربازان کشورهای مختلف، نشان‌های خود را بر روی زره‌ها و پرچم‌های جنگی خود نشان می‌دادند تا خود را متمایز کنند. ازآنجایی‌که نشان‌ها ارزش‌های خاصی را نشان می‌دهند، می‌توان آنها را به دقت با استفاده مدرن از لوگو برای برندها مقایسه کرد. در طول انقلاب صنعتی، رشد شهرها و افزایش فرهنگ مصرف منجر به افزایش تابلوهای ویترین فروشگاه‌ها شد. کسب‌وکارها شروع به استفاده از علائم برای جذب مشتری و متمایزشدن از رقبای خود کردند. در قرن نوزدهم، فناوری‌های جدید مانند لیتوگرافی و نورپردازی نئون امکان تولید انبوه و نورپردازی تابلوها را فراهم کردند که باعث شد آنها در جلب‌توجه موثرتر شوند.

بالاخره، تولد طراحی گرافیک
زندگی مردم در درجه اول برای صدها سال بر کشاورزی متمرکز بود. مردم قطعات کوچکی از زمین را برای امرارمعاش خانواده خود کشت می‌کردند و ابزار، مبلمان و لباس‌های خود را برای استفاده خود یا تجارت محلی تولید می‌کردند. هنگامی که انقلاب صنعتی در بریتانیای کبیر در حدود سال۱۷۶۰ آغاز شد، به سایر نقاط جهان‌گسترش یافت؛ اما این برای رشته طراحی گرافیک چه معنایی داشت؟ به عنوان یک نقطه عطف بزرگ در تاریخ بشریت، تقریبا تمام جنبه‌های زندگی روزمره را تحت تاثیر قرار داد. مکانیزاسیون طراحی صنعتی عمومی به عنوان یک تسریع‌کننده قوی فرآیندها عمل کرد. زمانی که سرعت و تولید انبوه چاپ در قرن نوزدهم در سال۱۸۱۰ فراهم شد، نوآوری در طراحی صنعتی امکان چاپ ۴۰۰صفحه در ساعت را در مقایسه با مکانیسم‌های دیگر مورد استفاده در تاریخ پوستر فراهم کرد. تولید انبوه، نیاز به ارتباطات انبوه را به همراه داشت. بنابراین، ماهیت اطلاعات طراحی بصری به طور قابل‌توجهی در این دوران تغییر کرد. ارتباطات گرافیکی اهمیت بیشتری پیدا کرد، عکاسی اختراع شد و ارتقای چاپگرها، تبلیغات و پیشرفت کلی تاریخ پوستر نیز اتفاق افتاد.

تکامل طراحی گرافیک 
دستگاه چاپ یوهانس گوتنبرگ به مردم این امکان را داد تا طرح‌هایی را از متن، هنر و انواع طراحی‌ها در مقیاس وسیع خلق کنند. ازاین‌رو، شرکت‌ها شروع به رشد از نظر طراحی هویت بصری خود و نحوه فروش با استفاده از آن کردند. آنچه به لطف اختراع گوتنبرگ تغییر کرد، نگرش مردم نسبت به کتاب‌های چاپی و مطبوعات بود. امروز اما با پدیدآمدن رسانه‌ها و انواع کالاهای فرهنگی به شکل دیجیتال آن، انواع هنرهای گرافیکی به تمام ابعاد زندگی روزمره ما گسترش یافته و چشم‌های ما را به دیدن هر روزه انواع هنرهای این‌چنینی عادت داده است. با این حال، بخش بزرگ تولید انواع هنرهای بصری که هرروزه توسط ما به مصرف می‌رسد، صرف تبلیغات و تجارت‌های آنلاین و غیر آن می‌شود.  

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
  • نظرات حاوی توهین و هرگونه نسبت ناروا به اشخاص حقیقی و حقوقی منتشر نمی‌شود.
  • نظراتی که غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط با خبر باشد منتشر نمی‌شود.