آگاه: فرانسه، انگلیس و آلمان (معروف به تروئیکای اروپایی) از طرف‌های توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ با ایران هستند و این اختیار را دارند که مکانیسم بازگشت سریع تحریم‌ها موسوم به «مکانیسم ماشه» (snapback) که در اکتبر ۲۰۲۵ (مهرماه سال جاری) منقضی می‌شود را در شورای امنیت سازمان ملل فعال کنند.
ژان-نوئل بارو، وزیر امور خارجه فرانسه، در همین راستا گفت: بدیهی است که وقتی توافق هسته‌ای ایران در چند ماه آینده منقضی شود، اگر به موجب توافق جدیدی، منافع امنیتی اروپا تضمین نشود، حتی یک ثانیه در اعمال مجدد تمام تحریم‌های ضدایرانی که ۱۰ سال پیش لغو شدند، تردید نخواهیم کرد. به گفته دیپلمات‌ها، سه کشور اروپایی در حال حاضر در نظر دارند در صورت عدم دستیابی به یک توافق اساسی تا ماه اوت (مردادماه)، میان ایران و آمریکا، مکانیسم بازگشت سریع تحریم‌ها را علیه ایران فعال کنند. این فرصت در ۱۸ اکتبر (مهر ۱۴۰۴) به پایان می‌رسد.
بارو، وزیر خارجه فرانسه، در سخنان ضدایرانی اخیر خود گفته است: تحریم‌هایی که قرار است اروپایی‌ها در قالب مکانیسم ماشه علیه ایران تجدید کنند، دسترسی ایران به فناوری، سرمایه‌گذاری و بازار اروپا را برای همیشه قطع خواهد کرد و تاثیرات ویرانگری بر اقتصاد این کشور خواهدداشت. بارو البته مدعی شد که این چیزی نیست که اروپایی‌ها بخواهند؛ او به همین دلیل به طور رسمی از ایران خواست تصمیمات لازم را بگیرد تا از بدترین سناریو جلوگیری شود.
اما در چارچوب موضوعات مطروحه در باب روابط ایران و اروپا، خبرگزاری رویترز به‌نقل از دیپلمات‌های آگاه مدعی شده که ایران پیشنهاد داده است که در تاریخ دو مه (۱۲ اردیبهشت) با فرانسه، انگلیس و آلمان در رم برای بحث در مورد برنامه هسته‌ای دیدار کند. براساس این گزارش رویترز، اروپایی‌ها هنوز به پیشنهاد ایران برای مذاکرات این هفته در روز جمعه پاسخی نداده‌اند.
فرصت ایران به اروپا برای گشودن پنجره دیپلماسی
اما اروپایی‌ها در شرایطی زبان به تهدید ایران می‌چرخانند که جمهوری اسلامی ایران در کنار فرصتی که برای آمریکا فراهم کرده، به اروپایی‌ها نیز پیشنهاد داده که پنجره دیپلماسی را بگشایند. سیدعباس عراقچی، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران چندی پیش در بازگشت از مسکو و پکن طی مصاحبه‌ای با بیان اینکه بار دیگر دیپلماسی را به اروپا پیشنهاد می‌کنم، گفت: پس از رایزنی‌های اخیرم در مسکو و پکن، آماده‌ام تا گام اول را با سفر به پاریس، برلین و لندن بردارم. پیش از آغاز گفت‌وگوی غیرمستقیم با آمریکا نیز آماده این کار بودم، اما سه کشور اروپایی نخواستند.
عراقچی همچنین در مطلبی در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: روابط ایران با سه کشور اروپایی (فرانسه، آلمان، انگلیس) در سال‌های اخیر فراز و نشیب‌هایی داشته است. چه بخواهیم چه نخواهیم، این روابط در حال حاضر در وضعیت نشیب است. چرا؟ هر طرف روایت خاص خود را دارد. به نظر من، سرزنش‌کردن کاری بیهوده است. آنچه اهمیت دارد این است که وضعیت کنونی برای هر دو طرف باخت- باخت است. وی تصریح کرد: سپتامبر گذشته در نیویورک، زمانی که با وزرای امور خارجه سه کشور و دیگر همتایان اروپایی دیدار کردم، پیشنهاد گفت‌وگو دادم. گفتم بیایید به جای تقابل، همکاری را انتخاب کنیم، نه فقط در موضوع هسته‌ای، بلکه در هر زمینه دیگری که منافع و نگرانی‌های مشترک داریم. متاسفانه آنها راه سخت را انتخاب کردند. عراقچی با بیان این که بار دیگر دیپلماسی را پیشنهاد می‌کنم، افزود: پس از رایزنی‌های اخیرم در مسکو و پکن، آماده‌ام تا گام اول را با سفر به پاریس، برلین و لندن بردارم. پیش از آغاز گفت‌وگوی غیرمستقیم با آمریکا نیز آماده این کار بودم، اما سه کشور اروپایی نخواستند. وی تصریح کرد: اکنون توپ در زمین اروپایی‌ها است. آنها این فرصت را دارند که خود را از نفوذ «گروه‌های ذی‌نفع خاص» رها کنند و مسیری متفاوت را شکل دهند. نحوه عمل ما در این مقطع حساس، احتمالا افق آینده را مشخص خواهد کرد.
سناریوی آمریکایی- اروپایی؟!
اما برخی تحلیلگران معتقدند که یک تقسیم کار بین اروپایی‌ها و آمریکایی‌ها صورت گرفته است و اروپایی‌ها موظف شده‌اند به‌موازات برگزاری مذاکرات غیرمستقیم هسته‌ای میان ایران و آمریکا، نقش پلیس بد را ایفا کنند و در مسیر مذاکرات سنگ‌اندازی و کارشکنی کنند. مارکو روبیو، وزیر خارجه آمریکا، چندی پیش گفت: فرانسه، آلمان و انگلیس پس از مشاهده گزارش جدید آژانس به‌زودی باید تصمیم مهمی درباره بازگرداندن تحریم‌ها (اسنپ بک) بگیرند؛ چرا که ایران به‌وضوح از مفاد توافق فعلی تخطی کرده است! این سخنان وزیر خارجه آمریکا نشان می‌دهد عدم حضور اروپایی‌ها در مذاکرات شاید یک نوع هماهنگی بین آمریکا و اروپا است و آمریکایی‌ها، اروپایی‌ها را دور از مذاکرات نگه داشته‌اند تا بتوانند همزمان با هرگونه توافق احتمالی، چارچوب تحریم‌ها را علیه ایران حفظ کنند!
بر همین اساس، در صورت تحقق هرگونه توافقی میان ایران و آمریکا پیرامون موضوع هسته‌ای، یکی از تضمین‌ها باید لغو مکانیسم ماشه باشد، تا اهرم بالای سر ایران کاملا از بین برود و اینگونه نباشد که ایران تعهداتی را اجرایی سازد؛ اما طرف غربی هر بار بحث بازگرداندن تحریم‌های سازمان ملل را روی میز بگذارد.
اما زمینه‌های رویکرد تخاصمی اروپایی‌ها در قبال ایران و دلایلی که سبب شد اروپایی‌ها نقش پلیس بد را برعهده بگیرند، از چند جبهه و وجه نشأت می‌گیرد؛ در سال‌های اخیر، روابط ایران و اروپا به دلایل مختلف با تنش‌هایی مواجه شده است که یکی از بارزترین وجه این تنش، تحریم‌های اعمال‌شده علیه کشتی‌رانی و هواپیماهای ایران از سوی اروپایی‌ها بوده است. مکانیسم ماشه و مسائل هسته‌ای، روابط اروپا با آمریکا، لابی‌های ضدایرانی در اروپا و از همه مهم‌تر جنگ اوکراین ازجمله مسائلی است که طی دو سال اخیر بر روابط ایران و اروپا تأثیرگذار بوده است.
در واقع اروپایی‌ها به دلایل مشخصی ازجمله ادعای تجهیز ارتش روسیه توسط ایران به پهپادهای نقطه‌زن و مدرن و استفاده از آنها علیه اوکراین، انگیزه مضاعفی برای دشمنی با ایران دارند و حاضر شده‌اند نقش منفی را در سناریوی آمریکایی‌ها ایفا کنند.
علاوه بر موضوع جنگ روسیه و اوکراین، افزایش نفوذ و بازیگری لابی اسرائیل و اپوزیسیون ایرانی در میان مقامات مختلف اروپا که یکی از نشانه‌های این موضوع در تعطیلی «مرکز اسلامی هامبورگ» رویت شد، به اروپایی‌ها انگیزه بخشیده که در جریان بحث هسته‌ای ایران، نقش پلیس بد را ایفا کنند.
اما باتوجه‌به زمان اندک باقی‌مانده تا پایان موعد مکانیسم ماشه (اکتبر ۲۰۲۵) و هشدار کشورهای اروپایی برای فعال‌سازی آن در صورت عدم حصول یک توافق تا ماه اوت، گزارش جامع مدیرکل آژانس بین‌المللی در سال دهم برجام (امسال) از اهمیت زیادی برخوردار است. بنا به اعلام رافائل گروسی، این گزارش پیش از ماه ژوئن (اوایل خرداد) منتشر خواهد شد. در صورت مثبت‌بودن این گزارش، بهانه لازم از اروپایی‌ها برای فعال‌کردن مکانیسم ماشه علیه ایران سلب می‌شود؛ درنتیجه به‌نظر می‌رسد اروپایی‌ها ماموریت یافته‌اند تا بهانه مذاکرات هسته‌ای ایران و آمریکا را پیش بکشند و تهدید کنند که اگر از دل این مذاکرات، توافق به دست نیاید، مکانیسم ماشه فعال خواهد شد و تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران تجدید خواهد شد. همین امر، به مولفه‌ای تبدیل خواهد شد تا آمریکایی‌ها در خلال مذاکرات غیرمستقیم با ایران، از مذاکره‌کنندگان ما با شبح بازگشت تحریم‌های سازمان ملل، امتیازات اضافی طلب کنند.
نظر شما