آگاه: رهبر انقلاب روز شنبه ۲۷اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۴ در دیدار با معلمان با اشاره به ضرورت چهره‌نگاری شایسته معلم بین جوانان و مردم، فرمودند: «آموزش و پرورش باید چهره‌نگاری شایسته معلم بین جوانان و مردم را دنبال کنند. اهل فَنّش باید بنشینند، کار رسانه‌ای لازم دارد، کار هنری لازم دارد، فیلم بسازند، کتاب تولید کنند همچنان که ما درباره مثلا یک شهید یک کتاب تولید می‌کنیم، انسان می‌خواند عاشق آن شهید می‌شود. کتاب درباره رفتار یک معلم به‌صورت رمان مثلا تولید کنیم که وقتی انسان آن کتاب را خواند عاشق معلم بشود.»
در این مسیر، انتشارات راه‌یار از سال۱۳۹۷ با مجموعه‌ای از آثار با موضوع روایت معلمان انقلابی و نهضت سوادآموزی مدت‌هاست پیشران این حوزه است و به همت محققان و نویسندگان دفتر تاریخ شفاهی حسینیه هنر تصویری که سال‌ها پیش، در میدان واقعی تربیت، ساخته شده بود را برای نسل جدید انقلاب دوباره روایت می‌کند. آثاری چون «نهضت ادامه دارد» و «مربای گل محمدی» تا «من به این آرم اعتماد دارم» و «آش پشت جبهه» چهره‌نگاری و روایت معلمان در دهه‌های مختلف انقلاب از آذربایجان شرقی تا خوزستان است.
چهره‌نگاری جذاب از معلم در افکار عمومی
کتاب «مربای گل محمدی»؛ خاطرات مربیان پرورشی دهه ۶۰ در آذربایجان شرقی را به قلم روح‌الله رشیدی روایت می‌کند. در مقدمه این کتاب آمده است: مربای گل محمدی، با آن عطر و طعمش، جزئی از تاریخ ماست. لااقل ما را تا دل دهه ۶۰ می‌برد. دهه شورانگیز ۶۰ که مدرسه قلب تپنده‌اش بود و مربی پرورشی، محور همیشه فعال و هماره جوشانش. مربای گل محمدی، طعم و عطر یک دهه کار شورانگیز را تداعی می‌کند.
و کتاب «آش پشت جبهه»؛ خاطرات مربیان پرورشی دهه ۶۰ اهواز به قلم آسیه طافی است. این اثر درباره اتاقک‌هایی به نام «امور تربیتی» است که پس از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران شکل گرفتند.
معلمان پرورشی، مسئولان پیگیری تحقق آرمان‌های انقلاب
فرمان امام خمینی (ره) برای تشکیل نهضت سوادآموزی در سال ۵۸، فرآیند ریشه‌کنی بی‌سوادی در کشور را کلید زد و از طرفی در اسفندماه ۱۳۵۸ باتدبیر شهیدان رجایی و باهنر، نهاد «امور تربیتی» در آموزش‌وپرورش و متناسب با اهداف نظام اسلامی بنیان نهاده شد. اهمیت این تدبیر زمانی روشن می‌شود که بدانیم در آن زمان آموزش‌وپرورش و مدارس کشور، علاوه بر گرفتاری‌های ناشی از نظام تربیتی شاهنشاهی، میدان تاخت‌وتاز گروهک‌های سیاسی و حتی مسلحانه بود، لذا این نهاد انقلابی در دهه۶۰ تبدیل به محور فعالیت‌های تربیتی، فرهنگی و هنری در مدارس کشور شد و معلمان پرورشی، اصلی‌ترین مسئولان پیگیری تحقق آرمان‌های انقلاب اسلامی در مدارس بودند. در این مسیر کتاب «برپا»؛ روایت «اصغر بمانی» معلم، هنرمند و مربی پرورشی تأثیرگذار کشورمان در سال‌های ابتدایی انقلاب و دوران جنگ تحمیلی از زبان خود او است. اصغر بمانی آموزگار گمنامی است که برای ادای دین خود به نسل‌های جدیدی که پا به میدان انقلاب اسلامی می‌گذارند، زندگی خود را وقف پرورش فرهنگی کودکان کرد. همچنین کتاب «به عشق بچه‌های تو دِه» به قلم فاطمه بابایی، مجموعه خاطرات شفاهی و کوتاه معلمان و آموزشیاران نهضت سوادآموزی در کاشان است و کتاب «بوی خوش اسفند» به قلم فاطمه تیلونتن، خاطرات شفاهی «اکرم خان‌محمدی» از معلمان پرورشی دهه شصت است. در مقدمه این کتاب آمده است: مربی پرورشی دهه شصت نمی‌توانست فقط معلم باشد؛ در بسیاری از مواقع، نقش مادر، خواهر، دوست، حامی و حتی گاهی پدر و برادر را هم باید بازی می‌کرد.
روایت‌های شنیده نشده از معلمان زن
جایگاه زنان در میانه رویدادهای انقلاب اسلامی و همچنین در خلق مفاهیم و ساختارها و نهادها و نیز تثبیت ارزش‌ها و تداوم کنش‌های انقلابی انکارناپذیر است.
در این مسیر کتاب «سلوی» نوشته زینب کشاورز، روایتی صمیمی و خواندنی است از زنی که چراغ تربیت را در دل تاریکی روشن نگه داشت. این اثر خاطرات شفاهی «سلوی فلسفی»، معلم پرورشی دهه ۶۰ را روایت می‌کند. سلوی از مهاجرت اجباری از عراق به ایران آغاز می‌کند و با روایت نقش‌آفرینی‌اش در نظام تربیتی پس از انقلاب ادامه می‌دهد. او نه فقط یک معلم که یک الگوی ایستادگی و امید است. این کتاب، مخاطب را با زبانی گرم و نثری روان، به دل روزهای پرالتهاب انقلاب، پیچیدگی‌های فرهنگی دوران مهاجرت و مسئولیت‌های سنگین آموزش و پرورش می‌برد. و کتاب «دختر تبریز» خاطرات دختر جسور و پر جنب‌وجوشی به اسم صدیقه است که از دل حوادث و ماجراهای تلخ و شیرین دهه ۶۰ می‌گذرد و جوانی و میان‌سالی‌اش دستخوش ماجراهایی آموزنده و جذاب است. صدیقه صارمی، رزمنده، مربی نهضت سوادآموزی و معلم پرورشی دهه ۶۰ در شهر تبریز است. یکی از نکات جالب این اثر، تجربه قهرمان کتاب در کسوت معلم است که می‌تواند نکات کاربردی به معلمان و مربیان مدارس امروز ارائه دهد. همچنین کتاب «معلم حسابی» به همت مریم استادی؛ روایتی از خاطرات شفاهی «صدیقه جعفری نیک» است که از فعالان برجستۀ نهضت سوادآموزی در دهۀ شصت بوده و بخشی از جهادگران فرهنگ‌ساز انقلاب اسلامی ایران به شمار می‌رود. زندگی این معلّم دلسوز از همان کودکی با آبادانی و جهاد مردمی پیوند خورده و با حرکت به سمت بخش‌های بعدی کتاب، چگونگی آشنایی او با نهضت، شروع فعالیت در روستاهای محروم و سازمان‌دهی برای گسترش فرهنگ سوادآموزی را، از زبان خانم معلم می‌خوانیم.
بازخوانی تجربه معلمان در تربیت انسان تراز انقلاب اسلامی
کتاب «خانم مربی» به کوشش مرضیه ذاکری، به مسائل تربیتی و آموزشی نسل‌های بعد از انقلاب پرداخته و جایگاه تربیت دینی، سبک زندگی خانوادگی صحیح و حفظ ارزش‌های انقلابی را با روایتی شیرین از خاطرات شفاهی مربی باسابقه پرورشی در دهه‌های۶۰، ۷۰ و ۸۰، تبیین کرده است. این کتاب به دنبال انتقال تجربیات موفق تربیتی است که موضوعات مختلف فرهنگی با رعایت کیفیت، عمق، تنوع و شیوایی، به عنوان شاخصه‌های کار مفید تربیتی و انسان‌ساز است. محتوای جذاب و نکات ظریف تربیتی بسیاری که در این کتاب آمده، باعث می‌شود «خانم مربی» را کتاب کار معلمان و مربیان و کتاب کار مادران و همسران جوان بدانیم.
همچنین انتشارات راه‌یار به عنوان ناشر فرهنگ، اندیشه و تجربه انقلاب اسلامی، آثار مختلفی در حوزه تربیتی و روایت معلمان دارد که می‌توان به کتاب‌های «مثبت ۵۷»، خاطراتی از تلاش برای تربیت انسان انقلاب اسلامی؛ «منم یه مادرم»، روایتهایی از سبک تربیتی والدین شهدا و.... و یا دیگر کتاب‌های این نشر که نقش معلم در آن‌ها مشهود است مانند روایت‌های معلمان شهید دکتر حسین بهاروند در کتاب سلول‌های بهاری که این اثر مورد توصیه رهبر معظم انقلاب نیز قرار گرفت.
نظر شما