آگاه: هر چند در این مسیر ممکن است شکست‌هایی تجربه کرده باشند و سختی‌هایی کشیده باشند، اما هیچ‌گاه ناامید نشده‌اند. در این مستند، روایت موفقیت نوجوانان نخبه علمی ایران به تصویر کشیده شده و داستان‌های پرانگیزه و امیدوارکننده این نوجوانان به نمایش گذاشته می‌شود. نکته اصلی این پروژه، اهمیت پرداختن به قشر نوجوان است که پیشتر به اندازه کافی دیده نشده و جدی گرفته نشده‌اند؛ این در حالی است که نوجوانان در دوره‌ای حساس و مهم از زندگی خود قرار دارند. با امید نعیمی‌خرد، تهیه‌کننده مستند «زنگ امید» به گفت‌وگو پرداختیم:
امید نعیمی خرد، تهیه‌کننده مستند «زنگ امید»، درباره دلایل ساخت این اثر و خلأهای موجود در تولیدات رسانه‌ای ویژه نوجوانان توضیح داد: «نوجوانی مقطع بسیار مهم و سرنوشت‌سازی در زندگی هر فرد است و ما احساس کردیم که در تولیدات رسانه‌ای و هنری فعلی، به‌ویژه برای این گروه سنی، خلأ وجود دارد.»
نعیمی خرد گفت: «معمولا تولیدات بیشتر به کودکان یا بزرگسالان اختصاص دارد و نوجوانان کمتر موردتوجه قرار گرفته‌اند. به همین دلیل تصمیم گرفتیم مستندی بسازیم که به روایت زندگی موفق نوجوانان بپردازد.» وی با اشاره به فضای منفی و ناامیدکننده‌ای که دشمنان داخلی و خارجی علیه آینده نوجوانان ایجاد می‌کنند، بیان کرد: «هدف اصلی آنها ایجاد یأس و ناامیدی است که منجر به رخوت، کسلی و بی‌انگیزگی نوجوانان می‌شود و این موضوع باعث می‌شود که بسیاری از آنها در چرخه‌ای باطل گرفتار شوند و به سمت مصرف‌گرایی و وقت‌گذرانی بی‌هدف سوق داده شوند.»تهیه‌کننده «زنگ امید» ادامه داد: «ما خواستیم نشان دهیم که نوجوانان ایرانی پرانگیزه و مصمم هستند؛ نوجوانانی که در محیطی مناسب رشد کرده‌اند و اهداف بزرگی دارند. این نوجوانان حاضرند برای رسیدن به ایده‌ها و پروژه‌هایشان تلاش کنند، تحقیق و آزمون و خطا کنند و حتی با سختی‌های زیاد به رقابت بپردازند.» نعیمی خرد تاکید کرد: «این نوجوانان علاوه بر دغدغه‌های تحصیلی مانند کنکور و نمرات، با بی‌خوابی و تلاش شبانه‌روزی روی پروژه‌های علمی و پژوهشی خود کار می‌کنند. مستند ما روایت این تلاش‌ها و موفقیت‌هاست. هدف ما از ساخت این مستند، ارائه تصویری مثبت و امیدبخش از زندگی نوجوانان است تا بتوانیم انگیزه و امید به آینده را در نسل جوان زنده کنیم.»
شکار نخبه‌ها در دنیای بسته؛ چالشِ پیدا کردن ستاره‌های نوجوان
امید نعیمی خرد، تهیه‌کننده مستند «زنگ امید»، در ادامه درباره سختی‌ها و چالش‌های تولید این مستند گفت: «یکی از اصلی‌ترین مشکلات ما، هماهنگی با نوجوانان موفق بود. این دانش‌آموزان بسیار زمان‌شناس و منظم هستند و وقت‌شان را هدر نمی‌دهند. وقتی می‌خواستیم مصاحبه‌ای مفصل بگیریم، معمولا باید چند هفته منتظر می‌ماندیم تا زمان مناسبی پیدا شود. این نوجوانان در شرایطی زندگی می‌کنند که زمان برای‌شان بسیار ارزشمند است و برنامه‌های فشرده‌ای دارند. بنابراین هماهنگی با آنها دشوار بود.»
نعیمی خرد درباره چالش‌های دیگر پروژه بیان کرد: «یکی از بزرگ‌ترین مشکلات ما انتخاب و پیداکردن سوژه‌ها بود. ما ابتدا فکر می‌کردیم با مراجعه به مراکز رسمی مثل سمپاد، به راحتی می‌توانیم دانش‌آموزان نخبه را شناسایی کنیم، اما این موضوع کاملا برعکس شد و سه ماه به طول انجامید تا بتوانیم سوژه‌های مناسب را پیدا کنیم.»
او ادامه داد: «نامه‌نگاری‌های مکرر و پیگیری‌های فراوانی داشتیم، حتی با مسئولان ارشد، اما نتوانستیم همکاری موثری بگیریم و ناچار شدیم به روش‌های غیررسمی متوسل شویم؛ یعنی از طریق معلمان، مربیان و فعالان آموزشی در شهرهای مختلف اقدام کردیم تا دانش‌آموزان مستعد را پیدا کنیم. حتی وقتی سوژه‌ای پیدا می‌کردیم، اغلب نوجوانان و خانوادههایشان علاقه‌ای به حضور در مستند نداشتند، زیرا مشغول پروژه‌ها و رقابت‌های علمی بودند و وقت کافی برای همکاری نداشتند.»
وقتی ثانیه‌ها هم طلا هستند؛ راز مدیریت زمان دانش‌آموزان موفق
نعیمی خرد با ذکر یک مثال گفت: «یکی از دانش‌آموزانی که موفق شدیم جذب کنیم، فقط بعد از ۶۰ روز توانست زمان مصاحبه را تعیین کند و حتی آن زمان بسیار محدود بود. درحالی‌که برای ما حداقل سه روز کاری کامل زمان لازم بود.» او همچنین تاکید کرد: «این مشکلات و چالش‌ها نشان می‌دهد که نوجوانان نخبه‌علاوه بر استعداد و انگیزه، با فشارهای سنگینی مواجه‌اند که ما در مستند سعی کردیم هم سختی‌ها و هم موفقیت‌های آنها را به شکلی مثبت و انگیزشی نشان دهیم تا حال و هوای ناامیدی در کار ایجاد نشود.»
امید نعیمی خرد، تهیه‌کننده مستند «زنگ امید»، در تشریح سختی‌های تولید این مستند گفت: «ما نمی‌توانیم فقط با گرفتن چند مصاحبه ساده و کوتاه کارمان را انجام دهیم. مخاطب نوجوان امروز، در اینستاگرام و فضای مجازی به سرعت از محتوای طولانی عبور می‌کند و حتی حاضر نیست چند ثانیه هم به یک استوری توجه کند.» وی ادامه داد: «به همین دلیل تصمیم گرفتیم مستندی بسازیم که جذاب و درگیرکننده باشد و مخاطب را تا ۲۶ قسمت همراه کند. برای این کار، علاوه بر مصاحبه‌ها، ناچار شدیم بخش‌هایی از روایت را بازسازی کنیم؛ یعنی نوجوانان خودشان صحنه‌هایی از زندگی‌شان را دوباره بازی کنند. چالش بزرگی که در این مسیر داشتیم، همکاری نوجوانان و خانوادههایشان بود. بازسازی صحنه‌ها یعنی درگیرکردن خانواده، مدرسه و حتی دوستان نوجوان و این موضوع باعث می‌شد که در هر مرحله برخی سوژه‌ها به دلیل حساسیت‌ها کنار گذاشته شوند.»
کلید جادویی جذابیت مستند
او درباره حساسیت‌های خانواده‌ها گفت: «یکی از مشاوران حوزه کودک و نوجوان به ما توصیه می‌کرد که مراقب باشیم تصویر خیلی ایده‌آل‌شده و بی‌نقصی از دانش‌آموزان نشان ندهیم؛ چون این تصویر دور از واقعیت است و نوجوانان با آن ارتباط برقرار نمی‌کنند. ما سعی کردیم در کنار بخش‌های موفقیت، اشتباهات و چالش‌های نوجوانان را هم نشان دهیم؛ حتی گاهی خطاها و سوتی‌های آنها را در روایت‌ها وارد کردیم. این کار باعث می‌شد داستان‌ها واقعی‌تر و باورپذیرتر باشد.»
نعیمی خرد درباره روند مصاحبه‌ها گفت: «وقتی با دانش‌آموزان گفت‌وگو می‌کردیم، از آنها می‌خواستیم از بدو تولدشان تا امروز صحبت کنند. این برای خیلی‌ها عجیب بود؛ چون اغلب فقط به کارها و موفقیت‌های اخیرشان فکر می‌کردند.» وی خاطرنشان کرد: «هدف ما این بود که نوجوانان را از زوایای مختلف بشناسیم؛ اینکه در چه شرایطی رشد کرده‌اند، چه محدودیت‌هایی داشته‌اند و چه موانعی را پشت سر گذاشته‌اند. به این ترتیب می‌توانستیم گره‌های داستانی را پیدا کنیم و فیلم‌نامه مستند را کامل کنیم. بسیاری از نوجوانان در هنگام یادآوری خاطرات سخت و دشوار، احساساتشان فوران می‌کرد و حتی گریه می‌کردند. ما هیچ ابایی نداشتیم که این سختی‌ها و احساسات را به تصویر بکشیم تا روایتمان واقعی و تأثیرگذار باشد.»
نعیمی خرد در ادامه صحبت‌هایش با تاکید بر اهمیت نمایش واقعیت گفت: «ما نمی‌خواهیم فقط تصویر براق و بدون نقصی نشان دهیم که باورپذیر نباشد. موفقیت‌های دانش‌آموزانی که مدال طلاهای جهانی گرفته‌اند، بدون سختی و تلاش به دست نیامده است. اگر بخواهیم فقط موفقیت‌ها را بدون نشان دادن چالش‌ها و مشکلات نشان دهیم، مثل یک گزارش ساده می‌شود. اما وقتی مسیر دشوار و موانع را هم به تصویر می‌کشیم، مخاطب بهتر می‌فهمد این موفقیت‌ها چطور به دست آمده‌اند.»
تهیه‌کننده مستند «زنگ امید» اشاره کرد: «بسیاری از نوجوانان بارها پروژه‌ای را شروع کردند و به دلایل مختلف رها کردند، اما دوباره با پشتکار به مسیر بازگشتند و موفق شدند. این روایت‌هاست که انگیزه و امید را به مخاطب منتقل می‌کند.»
نمایش حقیقت بدون سیاه‌نمایی؛ راهی میان امید و واقعیت
نعیمی خرد مهم‌ترین پیام مستند را این‌گونه بیان کرد: «ما داریم نشان می‌دهیم که در کشور ما نوجوانان موفق زیادی هستند؛ از شهرهای بزرگ تا روستاها. این یعنی «خواستن توانستن است» تنها یک شعار نیست، بلکه واقعیت ملموس زندگی این بچه‌هاست.» وی درباره نمونه‌ای از نوجوانان موفق گفت: «دانش‌آموزی داریم که متولد ۱۳۸۹ است و در رشته هوش‌مصنوعی فعالیت می‌کند. این دانش‌آموز تا امروز چهار پنج مدال جهانی از کشورهایی مثل ترکیه، فرانسه، سوئیس و آمریکا گرفته و هدف بزرگش این است که نه فقط خودش، بلکه دنیا را متحول کند. دختر ۱۵ ساله با چالش‌های فراوانی روبه‌رو بوده، اما با تلاش و پشتکارش توانسته در مسابقات جهانی ژنو مدال طلا کسب کند. این نمونه‌ها ثابت می‌کند که اگر بخواهیم، می‌شود.»نعیمی خرد با اشاره به استقبال خوب از پروژه گفت: «ما برخلاف سیاه‌نمایی‌هایی که درباره نوجوانان وجود دارد، می‌خواهیم نشان دهیم که واقعیت کاملا برعکس است؛ نوجوانان ما پر از استعداد و انگیزه‌اند.»وی درباره روند تولید و آینده این پروژه افزود: «تا الان چند قسمت ساخته شده که در برنامه پخش این هفته نیست و هم‌اکنون مشغول ضبط قسمت‌های بعدی و نگارش فیلمنامه‌ها هستیم. برنامه ما این است که حداقل ۲۰ قسمت تولید کنیم.» نعیمی خرد ادامه داد: «ما فعلا تمرکزمان روی فعالیت‌های علمی نوجوانان است، اما در تحقیقاتم دیدم که می‌توان این پروژه را به حوزه‌های اجتماعی، فرهنگی، هنری و حتی اقتصادی هم توسعه داد. دهه هشتادی‌های ما در این زمینه‌ها هم بسیار فعال و توانمند هستند و سوژه‌های جذابی برای روایت دارند.»
آتش انگیزه در دل تیم
وی با بیان اینکه این مسیر تازه شروع کار است گفت: «یکی از تهیه‌کنندگان سینما که برخی کارهای ما را دیده بود گفت این قصه‌ها ظرفیت تبدیل‌شدن به فیلم سینمایی را دارند. بنابراین ما در ابتدای راهیم و اگر شرایط فراهم شود، می‌توانیم سال‌ها درباره نوجوانان مستند بسازیم.» نعیمی خرد در پایان با تاکید بر انگیزه خود برای ادامه کار بیان کرد: «ما به شدت علاقه‌مندیم این کار را برای نوجوانان انجام دهیم، چون احساس می‌کنیم جامعه به چنین آثاری نیاز دارد.»
نظر شما