آگاه: سنت تقریظنویسی نشان میدهد که راهبری فرهنگی فقط در سیاستها و برنامهها خلاصه نمیشود؛ گاهی یک جمله کوتاه میتواند مسیر یک جریان فکری را عوض کند. وقتی رهبر انقلاب بر حاشیه یک کتاب یادداشتی مینویسند، پیام روشن است: این اثر در خدمت رشد فکری و معنوی جامعه است و باید دیده شود. به همین دلیل، هر تقریظ یک نوع مهر تایید بر ارزش فرهنگی، اخلاقی و ملی اثر به شمار میآید.
در نسبت میان «رهبر، کتاب و ایران قوی»، میتوان گفت که هر تقریظ، بخشی از نقشه معنوی ایران را ترسیم میکند. رهبر انقلاب، با انتخاب کتابهایی از حوزههای دفاع مقدس، خاطرات مادران شهدا، زندگی روزمره مردم و پژوهشهای فرهنگی، در واقع نشان میدهند که قدرت ایران در عمق فرهنگ آن است، نه فقط در علم و صنعت. این، همان معنای واقعی «ایران قوی» است؛ ایرانی که با قلم و تفکر پیش میرود.
تقریظ، جان تازهای به کتاب میدهد. بسیاری از آثاری که تقریظ بر آنها نوشته شده، به واسطه همین توجه، به زندگی دوباره رسیدهاند؛ در ذهن مردم ماندگار شدهاند، مورد گفتوگو قرار گرفتهاند و الهامبخش آثار بعدی شدهاند. در این چرخه، نویسنده شناخته میشود، ناشر تعالی پیدا میکند و مخاطب به خواندن و اندیشیدن تشویق میشود. چنین است که یک یادداشت کوتاه، تبدیل به یک سیاست فرهنگی کلان میشود.
از زاویهای دیگر، سنت تقریظ نوعی «دیپلماسی فرهنگی» نیز هست. کتابهایی که مورد تقریظ مقام رهبری قرار میگیرند، در معرفی چهره واقعی ایران به جهان نقش دارند؛ ایران فکور، مقاوم و پر از روایت انسانی. در جهانی که تصویر رسانهای از ایران غالبا سیاسی و ناقص است، کتابهای تقریظخورده پیام دیگری میفرستند: ایران، سرزمین اندیشه و ایمان است.
با این حال، این سنت ارزشمند اگر درست مدیریت نشود، ممکن است در معرض خطر تجاری شدن قرار گیرد. برخی ناشران ممکن است آن را به ابزاری برای تبلیغ صرف تبدیل کنند، بیآنکه عمق راهبردی و فرهنگی آن را درک کنند. برای جلوگیری از این آسیب، لازم است نهادهای فرهنگی با برنامهریزی دقیق، چرخه تقریظ را کامل کنند. هر تقریظ باید آغاز جریانهایی فرهنگی، چون: نشستهای نقد تخصصی، ترجمه بینالمللی، تولید محتوا برای فضای مجازیو ارتباط با دانشگاهها شود.
پیشنهاد میشود نهادی با عنوان «مرکز راهبری سنت تقریظ» شکل گیرد که مأموریتش تبدیل هر تقریظ به یک برنامه فرهنگی ماندگار باشد؛ از شناسایی نویسندگان و آثار شایسته، تا حمایت از نشر بینالمللی و تولید آثار جانبی. چنین مرکزی میتواند این سنت الهامبخش را از مرحله تحسین، به مرحله اقدام و جریانسازی تمدنی برساند.
در لایهای معنویتر، سنت تقریظ را میتوان استمرار سنت نبوی تشویق اندیشه دانست؛ همانگونه که پیامبر اکرم (ص) اصحاب را به کتابت و اندیشیدن دعوت میکردند، رهبر انقلاب نیز با تقریظ، مخاطب را به نشر حقیقت و تجربه زیسته ایمان فرا میخوانند. این سنت، پیوندی میان قلم و ایمان برقرار میکند؛ پیوندی که بنیان تمدن نوین اسلامی است.
در نهایت می توان گفت تقریظهای رهبر انقلاب تنها متونی کوتاه نیستند بلکه افقهایی بلندند؛ بیانی فشرده از اندیشهای عمیق درباره انسان، جامعه و فرهنگ. از دل هر تقریظ میتوان اندیشهای تازه درباره اعتمادبهنفس فرهنگی و روحیه «ما میتوانیم» استخراج کرد. این یادداشتها یادآور میشوند که فرهنگ، پیش از آنکه در سیاست متبلور شود، در کتاب و قلم جاری است؛ در همان جایی که اندیشه ایرانی از آن قدرت میگیرد و به سوی ایران قوی حرکت میکند.
در چشمانداز آینده فرهنگی کشور، سنت تقریظ میتواند به محور تربیت نسل جدید نویسندگان متعهد تبدیل شود؛ نویسندگانی که از صرف زیبانویسی عبور کرده و به اندیشهنویسی برسند. الگوی رهبری در این سنت، در واقع دعوتی به «اندیشیدن با قلم» است: هر کتاب فرصتی برای بازسازی هویت فرهنگی و تقویت اعتمادبهنفس ملی است. اگر دانشگاهها، حوزهها و مراکز فرهنگی بتوانند این سنت را در قالب کارگاههای «تقریظپژوهی» یا «خوانش ولایی آثار» اجرا کنند، ادبیات معاصر ایران به بطن راهبری تمدنی پیوند خواهد خورد. آنگاه «کتاب خوب» علاوه بر مطالعه، منبع سیاست فرهنگی و تربیت اجتماعی میشود. این نگاه، تقریظ را از یک رویداد شخصی به یک جریان مردمی تبدیل میکند، جریانی که سکوت قلم، روح ایران قوی را تربیت میکند.
۲۸ آبان ۱۴۰۴ - ۲۳:۱۵
کد خبر: ۱۸٬۱۰۷
در گستره پرتحول فرهنگ انقلاب اسلامی، سنت «تقریظنویسی رهبر انقلاب» چون چراغی در مسیر اندیشه میدرخشد. این سنت زیبا فراتر از تحسین یک اثر است؛ نوعی هدایت فرهنگی است، هدایت آرام اما اثرگذار. تقریظ، در واقع گفتوگوی صمیمی رهبر با جامعه نویسندگان و خوانندگان به شمار میآید؛ گفتوگویی که از غوغای سیاست فاصله دارد و از جان ایمان و خرد برمیخیزد.
نظر شما