آگاه: در فرهنگ اسلامی نیز همواره معصومان و ائمه اطهار(ع) امت خویش را دعوت به کتابخوانی کرده‌اند. تا آنجا که حضرت علی(ع) می‌فرمایند: «الکُتُبُ بَساتینُ العُلَماء»، «کتابها بوستانهای دانشمندان‌اند.» وجود یک برنامه‌ریزی صحیح برای ترویج فرهنگ کتابخوانی و مطالعه، علاوه‌بر حفظ هویت انقلابی، اسلامی و ملی، عاملی است که مانع ازخودباختگی و برهنگی فرهنگی خواهد شد. مقام معظم رهبری نیز بارها در سخنانشان به اشاعه این فرهنگ پسندیده اشاره کرده‌اند. ایشان در جایی می‌فرمایند: «این [کتابخوانی] باید یک سیره و سنت در بین مردم ما بشود که کتاب بخوانند و به بچه‌هایشان یاد بدهند.»
در پژوهش حاضر، مطالعه‌ای اجمالی بر راهکارهای جوامع توسعه‌یافته به‌منظور بهبود فرهنگ کتابخوانی صورت گرفته و امید است تا با الگوبرداری صحیح، بتوان فرهنگ کتابخوانی را در جامعه ایرانی عملی ساخته و آن را تداوم بخشیم.
۱. سوئد
در متروها و اتوبوس‌های بین‌شهری افراد بسیاری مشغول خواندن کتاب و روزنامه هستند؛ روزنامه‌هایی که به‌طور رایگان در ایستگاه‌ها وجود دارد. علاوه‌بر مدرسه و دانشگاه، در هر منطقه مسکونی نیز کتابخانه وجود دارد. کتابخانه‌ها از نوزادان ۵ماهه تا سنین بالاتر را با برنامه‌های مخصوصی مثل شعرخوانی، تئاتر و قصه‌خوانی و بازی‌های مختلف به کتابخانه‌ها می‌کشانند. کتابخانه‌ها علاوه‌بر کتاب، لوح فشرده موسیقی، فیلم، مجلات، کتاب‌های صوتی و اینترنت رایگان نیز در اختیار مراجعان می‌گذارند و حتی مراجعان می‌توانند اتاق‌هایی را برای مطالعات گروهی رزرو کنند.
۲. هلند
از بدو تاسیس و آغازبه‌کار کتابخانه‌های عمومی در هلند، ترویج کتابخوانی همواره یکی از وظایف اصلی آنها به شمار رفته است. کتابخانه‌های عمومی همیشه بر نقش خود در ترویج «لذت کتابخوانی»، به‌عنوان مقولهای مجزا از فن و مهارت خواندن در دورههای تحصیلی مدارس، تاکید داشتهاند. کتابخانه‌های عمومی با ارائه عناوین جذاب به دورههای تحصیلی، از مدارس پشتیبانی میکنند. در دهه میلادی۹۰، انجمن ناشران و کتابخانه‌های عمومی هلند، بنیادی را با عنوان «بنیاد کتابخوانی» تاسیس کردند که هدف آن، برانگیختن ابتکارات و طرحهای کتابخوانی محلی و منطقهای و ایجاد هماهنگی بین ارزیابی و پژوهش بود. درحال‌حاضر یکی از جدیدترین برنامه‌های ترویج کتابخوانی در هلند «هنر کتابخوانی» نام دارد. هنر کتابخوانی، ازسوی بنیاد کتابخوانی و کتابخانه ملی هلند اجرا می‌شود و مشتمل بر سه بخش است: بوک استارت (آغاز کتابخوانی) (در سطح پیش‌دبستانی)؛ کتابخانه در مدرسه (مدارس ابتدایی، متوسطه مقطع اول و دوم)؛ و شبکههای استراتژیک ترویج کتابخوانی. در سال۲۰۱۶ برنامه هنر کتابخوانی با برنامه «اتکا به مهارتها» ادغام شد. در چارچوب جدید، قرار است تا پایان سال۲۰۱۸ تعداد یک‌میلیون کودک زیر ۱۲سال تحت خدمات برنامه‌های «بوک استارت» و «کتابخانه در مدرسه» قرار گیرند.
۳. فرانسه
فرانسه سومین مرکز رسانه‌ای علم و صنعت را در اختیار دارد. ساختار کتابخانه‌های فرانسه طوری است که کتاب در یک جایگاه خاصی قرار دارد و مردم کتابخانه را به‌عنوان خانه کتاب و محلی برای سرویس‌دهی و انجام خدمات به مردم می‌دانند. در کشور فرانسه ۱۶هزار کتابخانه وجود دارد که در سال۲۰۱۶ مردم این کشور ۲۴۷میلیون کتاب از کتابخانه‌ها امانت گرفته‌اند.
۴. ایسلند
نرخ سوادآموزی در ایسلند ۹۹درصد است و باتوجه‌به جمعیت پایین این کشور (حدود ۳۳۰هزارنفر) تعداد زیادی از افراد کتاب‌خوان هستند. براساس آمار منتشرشده در سال۲۰۱۶، ۵۰درصد از مردم ایسلند حداقل هشت کتاب در طول سال می‌خوانند و ۹۳درصد این افراد در طول سال حداقل یک کتاب می‌خوانند. این آمار بالا به‌دلیل کمک و یارانه‌های دولتی به ناشران و نویسندگان خارجی برای ترجمه و سفر است؛ البته سنت قدیمی هدیه دادن کتاب برای تعطیلات نیز در ایسلند رواج دارد.
۵. روسیه
در روسیه بیش از ۱۳۰هزار کتابخانه وجود دارد که بسیاری از آنها جزء پیشرفته‌ترین کتابخانه‌های جهان هستند. درحال‌حاضر در مسکو بیش از ۴۲۰کتابخانه عمومی و ۴۱۰۰کتابخانه تخصصی وجود دارد که کتابخوان‌ها برای مطالعه در آنها گرد هم می‌آیند. وجود کتابخانه‌های تخصصی و تمایل علاقه‌مندان به کتابخوانی در روسیه سبب شده کتابخوانی و گذراندن ساعاتی از وقت آزاد در کتابخانه‌ها، به یک تفریح رایگان و سودمند در بین مردم روسیه تبدیل شود. تنوع کتابخانه‌ها براساس علایق افراد از شیوه‌های جذب مردم به کتابخوانی است. کتابخانه هنر، کتابخانه اختصاصی علوم طبیعی، کتابخانه دولتی نابینایان، کتابخانه اختصاصی ادبیات، کتابخانه اختصاصی تحقیقات پزشکی از کتابخانه‌های اختصاصی هستند که براساس نیاز متخصصان راه‌اندازی شده‌اند. روس‌ها فقط برای مطالعه به کتابخانه مراجعه نمی‌کنند. کتابخانه‌های استاندارد در این کشور وظیفه اطلاع‌رسانی و ارائه آموزش‌های آزاد را هم برعهده دارند. کتابخانه‌های ویژه کودکان طرفداران بیشتری در روسیه دارند. کتاب با کمک به گسترش افق دید کودکان و نوجوانان، شناخت دیگران و محیط اطراف، بینش آنها را انسانی و همه‌جانبه می‌کند.
در شهر سن‌پترزبورگ که پایتخت فرهنگی روسیه محسوب می‌شود، کودکان پیش‌دبستانی و دبستانی حداقل دو تا سه ساعت از وقت خود را در هفته با کتاب خواندن در این کتابخانه‌ها می‌گذرانند. ارائه خدمات اینترنتی رایگان و برگزاری برنامه‌های فرهنگی گوناگون از دیگر برنامه‌هایی است که برای مراجعه‌کنندگان در کتابخانه‌های روسیه ارائه می‌شود. سال۲۰۰۷ در روسیه را سال مطالعه نام‌گذاری کردند. این اقدام نتیجه‌بخش بود و پیامدهای بسیار مثبتی داشت، چنان‌که در سال۲۰۰۹، ۱۱۰هزار عنوان کتاب جدید در روسیه به چاپ رسید.
نظر شما