آگاه: جواد رحیمی، مدیر غرفه نشر «ثالث» در نمایشگاه کتاب درباره وضعیت و نظم نمایشگاه و چینش غرفه‌ها به «آگاه» گفت: جایی که به ما در نمایشگاه داده‌اند اصلا جای مناسبی نیست. سقف این بخش کوتاه است، تهویه مناسبی ندارد و دسترسی هم سخت است. حتی مخاطب و خریدار کتاب هم به غرفه می‌آید ناراحت می‌شود و نمی‌تواند این هوای گرم و گرفته را تحمل کند. مدیریت نشر تلاش کردند تا این موضوع را پیگیری کنند اما حالا نمایشگاه رو به اتمام است و هنوز به نتیجه نرسیده است. او درباره میزان استقبال مخاطب از نمایشگاه و غرفه نشر ثالث می‌گوید: نمی‌شود با سال‌های پیش مقایسه کرد اما بااین‌حال و با درنظرگرفتن شرایط و وضع فعلی می‌توانم بگویم که استقبال نسبتا خوبی شد و با اینکه به نظر می‌آمد قدرت خرید مردم خیلی محدود شده است اما با حداقلی‌ترین تعداد نسبت‌به سال‌های پیش باز هم خرید می‌کنند و باید بگویم که کتاب‌های خوبی هم می‌خرند. این فروشنده کتاب درباره طیف مخاطبان و خریداران کتاب در نمایشگاه جاری ادامه می‌دهد: مطابق آنچه من این چند روز دیده‌ام از اغلب طیف‌ها و گروه‌های فکری افرادی را در غرفه خودمان و مشغول دیدن و خریدن کتاب‌ها دیدم.
رحیمی درباره دغدغه شخصی‌اش در حوزه نشر و کتاب‌خوانی به «آگاه» می‌گوید: من به‌عنوان کسی که بیش از ۲۰سال در صنعت چاپ و نشر و بخش فروش آن مشغول‌به‌کار هستم، یکی از دغدغه و نقدهای همیشگی‌ام موضوع مجوزهای زیادی که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی صادر می‌کند، است؛ ناشرانی که چیزی به جهان کتاب و نشر اضافه نمی‌کنند. در این موضوع کتاب‌سازی انجام می‌شود و از یک کتاب ترجمه‌های کثیری منتشر می‌شود که ما به آن «کتابخوار» یا «پخته‌خوار» می‌گوییم. رحیمی ادامه می‌دهد: موضوع دیگر نبود نظارت صحیح بر سایت‌های کتاب‌فروشی است که کتاب‌ها را عرضه می‌کنند بی‌آنکه ناشر باشند یا در این چرخه حضور جدی داشته باشند. اینها با تخفیف‌های زیاد و عجیبی که در اختیار مخاطب قرار می‌دهند ضربه بزرگی به چرخه و بازار کتاب و به‌ویژه به کتاب‌فروشی‌های شهرستان می‌زنند. گاه مخاطبان ما با تصویری از این تخفیف‌های عجیب و غریب پیش ما می‌آیند و به‌عنوان دلیل خرید نکردن از ما ناشران به آن اشاره می‌کنند.
او با مطالبه حمایت بیشتر از حوزه نشر در این‌باره ادامه می‌دهد: شبکه‌های پرمخاطب تلویزیون که زیاد به مبحث کتاب‌خوانی و چاپ و نشر نمی‌پردازند، دست‌کم شبکه چهار که عنوان شبکه فرهیختگان را هم برای خود در نظر گرفته، بهتر است که برنامه‌ای ویژه از فرآیند تولید و نشر کتاب بسازد که مخاطب با مراحل آن آشنا شود و بهتر درک کند که یک کتاب چطور به دستش می‌رسد و چه فرآیندی را طی می‌کند.
رحیمی در ادامه می‌گوید: ما گله‌ای هم از ناشران بزرگی که شرکت نکرده‌اند، داریم. مخاطب، ما ناشران را حمایت کرده که رشد کرده و به اینجا رسیده‌ایم. حالا زمان آن رسیده است که ما ناشران سرمایه‌مان را به پاس همراهی مخاطب وسط بگذاریم. می‌دانم که هزینه‌ها زیاد است اما این هزینه‌ها برای همه ما یکسان است. از طرفی هم به‌هرحال فرصتی است برای ارائه عناوینی که اینجا در معرض دید گسترده مخاطب است. بااین‌حال همین غایبان بزرگ نمایشگاه حضوری کتاب تهران در بخش مجازی حضور دارند اما من می‌بینم مخاطب اینجا دنبال ناشران و کتاب‌هایشان می‌گردد. بسیاری از شهرستان و مسافت‌های دوری آمده‌اند و با جای خالی ناشران مواجه می‌شوند و این با همراهی چند دهه‌ای مخاطبان هم‌خوانی ندارد. من فکر می‌کنم نمایشگاه کتاب محل بازی‌های سیاسی و کنش‌های این‌چنینی نیست. بهتر است این فضا را از این‌گونه وقایع دور نگاه داریم و بگذاریم فضا و جو امنی برای مخاطب به همراه داشته باشد. سال‌های پیش هم بهترین غرفه‌ها متعلق به همین ناشران غایب بوده و حالا این غیبت توهین به مخاطب است.
او درباره وضعیت و صرفه اقتصادی شرکت در نمایشگاه حضوری کتاب برای ناشران ادامه می‌دهد: حقیقت این است که یک انتشارات به‌عنوان بنگاهی که بر پایه اقتصاد استوار است و زیست می‌کند اگر برایش نفع مالی نداشته باشد و جوابگوی هزینه‌هایش نباشد به فعالیت ادامه نمی‌دهد. تیراژ کتاب‌ها کم شده است اما با همین تیراژ پایین هم مخاطب استقبال می‌کند و ناشر هم آثار را تجدید یا اثر جدید منتشر می‌کند.
سهند آدم‌عارف، مدیر روابط عمومی و دبیر بخش کتاب‌های موسیقی، «سرناد» در نشر «نیماژ» درباره حمایت از ناشران در نمایشگاه کتاب تهران به «آگاه» پاسخ داد: متاسفانه در نمایشگاه هیچ حمایتی از ما نشد، وسعت و متراژ غرفه نشر ما را کم کردند و جای غرفه را خارج از حروف الفبا قرار دادند که پیدا کردنش برای مخاطبان کمی دردسر دارد. حقیقت این است که ما توقع حمایت خاصی نداریم، همین که مانع‌تراشی اتفاق نیفتد راضی هستیم. ما همیشه در نمایشگاه غرفه‌ای حدود ۸۰ تا ۱۰۰ متر در اختیار داشتیم که حالا به ۴۰متر رسیده است. با نزدیک به ۱۰۰عنوان کتاب جدید حتی دستمان برای چینش این عناوین در غرفه نمایشگاه جاری بسته است و جا به اندازه کافی نداریم. سال‌های گذشته مطابق اصول و قواعد همیشگی جایی در معرض دید و در ترتیب الفبا داشتیم و حالا مخاطب ما به‌سختی غرفه را پیدا می‌کند. نمایشگاه هم به روزهای آخر رسیده است و این صحبت‌ها درنهایت در حد غر زدن باقی می‌ماند.
آدم‌عارف درباره مخاطب و تعداد مراجعان و تنوع آنها از نظر اقشار فکری و فرهنگی مختلف ادامه داد: تعداد مراجعان به شکل محسوسی کمتر شده است اما افرادی از همه طیف‌های مختلف را در این چند روز در غرفه دیده‌ایم. او درباره میزان خرید مخاطبان نمایشگاه ادامه می‌دهد: سبد خرید مخاطب بسیار کوچک شده و این موضوع مایه اندوه ماست. مراجعان و بازدیدکننده‌های ما در سال‌های گذشته با مراجعه به غرفه بدون درنظرگرفتن قیمت‌ها بیش از ۲۰ یا ۳۰عنوان به‌طور میانگین خرید می‌کردند و حالا همان‌ها معمولا بیش از دو یا سه عنوان یا گاهی یک عنوان، نمی‌توانند خرید کنند. این موضوع برای ما بسیار افسرده‌کننده است. من فکر می‌کنم که مگر کتاب چه کالای لوکسی است که حالا مردم نمی‌توانند از عهده خرید آن برآیند و این مایه خجالت باعثان این موضوع است که مردم فرهیخته ما به چنین معضلی گرفتار آمده‌اند.
مدیر روابط عمومی نشر نیماژ درباره میزان علاقه و رغبت مردم به کتاب و کتاب‌خوانی ادامه می‌دهد: من معتقدم خیلی نباید به این افسانه‌ها که مردم ما دیگر کتاب نمی‌خوانند توجه کرد، حتی با وجود شرایط تلخ فعلی هم ما در دوران کرونا دیدیم که مردم از نمایشگاه مجازی کتاب، چقدر کتاب خریدند و خواندند. حالا هم من می‌بینم که برخی اگر ببینند آثار ترجمه‌شده، مطلوبشان نیست به هر نحو منبع اصلی آن را تهیه می‌کنند و می‌خوانند و این یعنی که مردم ما به قدری که باید کتاب‌خوان هستند.
او در ادامه درباره تاثیر شبکه‌های مجازی بر میزان علاقه مردم به کتاب‌خوانی به «آگاه» می‌گوید: از طرفی هم معتقدم شبکه‌های اجتماعی تاثیر مثبتی بر علاقه‌مندی مردم به کتاب داشته است. افرادی که در این فضا به معرفی کتاب می‌پردازند تاثیر خوبی بر مخاطبشان گذاشته و بسیاری را راغب به خریدن و خواندن کتاب کرده‌اند. امروز شاهدیم که کتاب خواندن به یک ژست تبدیل شده است. در گذشته اگر کسی کتاب می‌خواند تحقیر و تمسخر می‌شد و حالا کاملا برعکس شده و اگر در جمع و گروه‌های دوستی کتاب‌خوان نباشی، ممکن است دیگران تو را جدی نگیرند.
آدم‌عارف در پاسخ به این سوال که تبدیل کتاب‌خوانی به ژست ممکن است آن را از معنا تهی کند و در حد ژست باقی بگذارد، پاسخ داد: من فکر می‌کنم فراگیری این ژست به‌خودی‌خود بر فرد و اطرافیان او اثرگذار است و بیشتر او را به‌سمت کتاب مایل و علاقه‌مند می‌کند.
بهرنگ کیائیان، مدیر نشر «چشمه» درباره مخاطبان نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران به «آگاه» می‌گوید: به شکل محسوسی تعداد مخاطبان نمایشگاه کمتر شده است. بافت جمعیتی تغییر کرده و به نظر می‌آید مخاطب نمایشگاه یکدست‌تر از سال‌های گذشته است. بسیاری از مخاطبان هرساله نمایشگاه کتاب و خواننده‌ها و علاقه‌مندان جدی کتاب حضور ندارند. کیائیان ادامه می‌دهد: ما دوست داشتیم که حضور داشته باشیم و هستیم. از هر فرصتی هم برای ارائه کتاب‌ها و آثارمان استفاده می‌کنیم اما بااین‌حال به نظر می‌آید جو نمایشگاه امسال مثل همیشه نیست.
مدیر نشرچشمه درباره میزان فروش به «آگاه» پاسخ داد: فروش نسبت‌به سال‌های گذشته بسیار افت کرده است. سال گذشته ما در نمایشگاه حضوری نبودیم اما سال‌های پیش از آن را که مقایسه می‌کنیم افت محسوسی وجود دارد. او در پاسخ به سوال درباره تاثیر قیمت بر افت فروش ادامه می‌دهد: به‌طور حتم قیمت تاثیر دارد اما نمایشگاه گویا دیگر «جشن کتاب» برای همه نیست و بسیاری نمی‌توانند یا نمی‌خواهند در نمایشگاه حضور داشته باشند.
نظر شما