آگاه: پیوستن ایران به جمع واردکنندگان بنزین در دنیا شرایط تامین سوخت را تغییر داده تا جایی‌که حتی برای امسال پیش‌بینی واردات پنج میلیارد دلاری بنزین و گازوئیل نیز شده، هرچند که تا کنون کشور با مشکل تامین سوخت مواجه نشده اما زنگ خطر این موضوع به صدا درآمده است. درواقع افت ۶میلیارد دلاری درآمد ارزی بنزین، نیمی از افزایش درآمد دولت از صادرات نفت است.
طبق پیش‌بینی‌ها با تداوم روند فعلی، ایران در ۱۰سال آینده نیازمند واردات سالانه ۲۵میلیارد دلار بنزین خواهد بود که این عدد معادل نیمی از ظرفیت صادرات نفت کشور است. نبود سیاستگذاری درست در حوزه انرژی برای تنوع‌بخشی سبد سوخت، ایجاد راهکارهایی برای کاهش قیمت، نبود مدیریت بجا و منطقی و از همه مهم‌تر، جولان خودروهای فرسوده و پرمصرف در کشور موجب شده تا با توده بزرگ از ناترازی سوخت در کشور مواجه شویم.

نامزدها و معضل تامین سوخت کشور
با شروع رقابت ۶نامزد انتخابات ریاست‌جمهوری و طرح دیدگاه‌های اقتصادی آنها، به‌تازگی دیدگاه برخی از نامزدها درباره موضوع بنزین محل توجه قرار گرفته و حتی گاهی نامزدها در پاسخ به این سوال که ناترازی بنزین در کشور را چگونه مدیریت خواهند کرد، دچار پیچیدگی‌های کلامی و همچنین اظهارنظرهای خنثی و غیرصریح کرده است و البته برخی هم دیدگاه‌های قابل تاملی دارند.
مسعود پزشکیان، یکی از نامزدهای انتخابات ریاست‌جمهوری که همواره برای رفع بسیاری از مشکلات، اتکای فکری و اجرایی خود را در بهره‌گیری از ایده و نظر کارشناسان قرار داده است، در این رابطه گفت: هر حرکتی که می‌خواهیم برای اصلاح قیمت بنزین و رفع هر ناترازی انجام دهیم در ابتدا باید مردم را توجیه و آماده کنیم و در آنها این پذیرش به وجود بیاید که این مداخله منجر به درمان خواهد شد؛ اینکه من تصمیم بگیرم بدون مشارکت مردم و نظر مردم یک‌شبه تصمیم بگیرم و آن فاجعه به وجود بیاید، نه علمی و نه قابل قبول است. وی با اختصاص سهمیه بنزین به کسانی که خودرو ندارند موافق است و معتقد است کسانی که خودرو ندارند، در صورت دریافت سهمیه بنزین دولتی و فروش آن با هزینه آزاد می‌توانند تا حدودی فشار شرایط تورمی و افزایش قیمت‌ها را برای خود کاهش دهند.
به عقیده او، اگر دولت قیمت بنزین را به فرض مثال ۱۰ تا ۲۰هزار تومان اعلام کند و سهم هر فردی ۱۵لیتر بنزین باشد، ۱۵۰ تا ۳۰۰هزار تومان پول به او تعلق گرفته است و سهم یک خانواده پنج نفره از بنزین ماهانه حدود یک‌میلیون و ۲۰۰هزار تا یک‌میلیون و ۵۰۰هزار تومان می‌شود. درحال‌حاضر دولت یارانه به بنزین اختصاص می‌دهد. افرادی که ماشین دارند از سهمیه ماهانه ۶۰لیتر دولت استفاده می‌کنند، اما افرادی که خودرو ندارند از یارانه بنزین محروم هستند. افراد فاقد خودرو از این یارانه محروم هستند درحالی‌که گرانی‌های ناشی از اختصاص این یارانه در زندگی روزمره، بیشتر به آنها تحمیل می‌شود.
پزشکیان درباره افزایش قیمت بنزین نیز گفته که افزایش قیمت بنزین در برنامه هفتم توسعه پیشی‌بینی نشده است و دولت نیز نمی‌تواند خارج از قانون اقدام به افزایش قیمت بنزین کند. وی درباره احتمال افزایش قیمت بنزین با تصمیم سران سه‌قوه، نیز اظهار کرد که این اختیاراتی است که مقام معظم رهبری به سران سه‌قوه داده و ممکن است که به این افزایش قیمت اقدام کنند.
با این حال مصطفی پورمحمدی، نامزد دیگر انتخابات ریاست‌جمهوری نیز در این رابطه گفت: برای نخستین بار موضوع سهمیه‌بندی بنزین در زمان احمدی‌نژاد آغاز شد که اولین پروژه بزرگ دولت الکترونیک بود.
اما امیرحسین قاضی‌زاده هاشمی، نامزد چهاردهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری یک گام جلوتر رفت و حل مشکل بیمه و سهمیه بنزین رانندگان تاکسی‌های اینترنتی را وعده داد و گفت ما به فکر سهمیه بنزین کسانی هستیم که از این محل ارتزاق می‌کنند. به گفته وی، بار مهمی از حمل‌ونقل عمومی کشور، امروز بر دوش رانندگان تاکسی‌های اینترنتی است و مردم بدون زحمات آنها به مقصد نمی‌رسند. ‌دولت خانواده مشکل بیمه و سهمیه بنزین خانواده بزرگ فعالان سکوهای برخط حمل‌ونقل را حل خواهد کرد.
از سویی دیگر، سعید جلیلی، نامزد دیگر انتخابات ریاست‌جمهوری نیز در اظهارات خود به خودکفایی در تولید بنزین اشاره کرد و گفت: دشمن گفت می‌خواهیم بنزین را تحریم کنیم چون بنزین را وارد می‌کردیم اما وقتی پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس ساخته شد، در تولید بنزین خودکفا شدیم و تحریم بنزین شکست خورد. شهید رئیسی نشان داد می‌توان ۱.۵میلیون بشکه نفت فروخت؛ البته دغدغه ما نباید فروش نفت باشد.
به گفته وی، کسی که نفت ما را می‌خرد آن را به فرآورده تبدیل کرده و ۱۰برابر قیمت نفت به ما می‌فروشد. اگر ۱۰پالایشگاه داشته باشیم می‌توانیم نفت منطقه را بخریم و به فرآورده تبدیل کنیم و هزاران شغل ایجاد کرده و برای کشور ارزآوری کنیم.
محمدباقر قالیباف، دیگر نامزد انتخابات، همچنین در پاسخ به سوالی درباره مدیریت خودروسازی‌ها و مسائل مربوط به ناترازی بنزین گفت: «درحال‌حاضر دولت سهمش در ایران‎‌خودرو هفت درصد است اما برای آن تصمیم می‌گیرد و مدیرعامل برایش انتخاب می‌کند. بعد قیمت خودرو را دستوری می‌گذارد. در مقایسه با خودروهای منطقه نیز بین سه تا چهار برابر قیمت را گران‌تر می‌فروشد. از طرفی کم‌تعداد تولید می‌کند. نیسان آبی تحویل ما می‌دهند با مصرف سوخت صدی ۱۲ بعد تا حرفی می‌زنیم می‌گویند بنزین را باید با قیمت فوب خلیج‌فارس بفروشیم. خب ماشین‌های منطقه صدی ۴ مصرف می‌کنند اما مصرف شما صدی ۸ است. خب شما بیا خودرو را به قیمت فوب خلیج‌فارس بفروش بعد بنزین را هم به همین قیمت بده.»

مشکلات درشت و نادیده
با همه این تفاسیر، مرکز پژوهش‌های مجلس به‌تازگی از کسری روزانه ۱۰میلیون لیتری بنزین خبر داده است و طبق برآورد معاونت برنامه‌ریزی وزارت نفت، مصرف بنزین تا افق ۱۴۲۰ به حدود ۲۲۰میلیون لیتر در روز خواهد رسید؛ رقمی دو برابر تولید فعلی. بنابراین، برای حل مسئله ناترازی بنزین، ابتدا باید مشخص کرد که ریشه‌های مشکل کجا هستند؟ و ناظر به آنها راهکار ارائه داد. کارشناسان حوزه انرژی دلایل زیادی را برای این ناترازی برشمردند که مهم‌ترین آن به عدم مدیریت مصرف، تولید خودروهای بی‌کیفیت، شمار پرتعداد خودروهای فرسوده، عدم توجه کافی به حمل‌ونقل عمومی و توقف روند توسعه سوخت‌های جایگزین مربوط می‌شود.