آگاه: در جهان موارد مشابه دیگری از برگزاری کنسرت و رویدادهای هنری و فرهنگی در محل آثار باستانی و میراث فرهنگی وجود دارد. اجراهایی درخور در محوطه‌های تاریخی در بسیاری از کشورها اجرا شده که در حافظه تاریخی و جمعی جهان باقی مانده است که از آن جمله می‌شود به مجموعه‌های آکروپولیس یونان، کاخ ممنوعه چین، اهرام ثلاثه، چیچن ایتزا مکزیک و کولوسئوم رم، سیرکوس ماکسیموس، میدان سن مارکو ونیز (این هر سه بنا در ایتالیا قرار دارند) اشاره کرد. در این محوطه‌های تاریخی گروه‌ها و اشخاص شناخته‌شده و ترازی همچون یانیس کریسومالیس، معروف به یانی، موسیقی‌دان و آهنگساز معروف، ژان میشل ژار، آهنگساز معروف فرانسوی، پینک فلوید، گروه موسیقی راک، آندره بوچلی، خواننده نابینای ایتالیایی، التون جان، خواننده و ترانه‌نویس انگلیسی و... اجرا کرده‌اند و طبق گفته‌ها تجربه تلخی از آن اجراها گزارش نشده است. این رویدادها حالا در شمار مهم‌ترین رویدادهای هنری و موسیقایی در تاریخ قرار دارند و رکوردهای تاثیربرانگیزی از آنها ثبت شده است. علاوه‌برآن نیز محلی برای رونق و رشد گردشگری فرهنگی، هنری و تاریخی ایجاد شده است و در دادن ابعادی تازه به مکان‌هایی که تا پیش از آن تنها محلی برای آشنایی با بخشی از تاریخ و زندگی مردمان و حاکمان عصرهای گذشته بوده، تاثیر بسزایی داشته است. این رویدادها در عصر کنونی که عصر کم‌حافظگی نسبت‌به تاریخ و فرهنگ‌های گذشته است می‌تواند پیوندهای تازه و ماندگاری برقرار کند.
از سوی دیگر، یکی از مزایای نسبی کنسرت‌های برگزارشده در محل‌های باستانی و تاریخی جهان، تخصیص همه یا بخشی از درآمد آن به امور عام المنفعه یا تامین هزینه مرمت و نگهداری خود بنای تاریخی است که مشروعیت آن را در نظر افکار عمومی و به لحاظ عملکرد حرفهای بالا می‌برد؛ البته درباره برگزاری کنسرت علیرضا قربانی و درآمد حاصل از آن تا کنون چیزی ازسوی برگزارکنندگان آن گفته نشده است.
کنشگران مجازی چه می‌گویند؟
حالا برای اولین‌بار بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، کنسرت علیرضا قربانی در این مکان تاریخی برگزار می‌شود که بیش از همه در فضای مجازی سروصدا ایجاد کرده است. همچون دیگر موارد مشابه، حرفهای ضد و نقیض، نظرات کارشناسی بدون منبع و گمنام و البته جعل و تحریف سخنان کارشناسان و متخصصان ازسوی هر دو موضع موافقان و مخالفان را می‌توان در صفحات کاربران دید.
در همین یک هفته منتهی به برگزاری کنسرت تخت جمشید، چندین کارزار اینترنتی با عناوین مختلف و درخواست‌های مشترک ایجاد شده است که امضاکنندگان آن از ۳۰نفر تا بیش از چهارهزار نفر هستند. درخواست این کمپین‌ها در حالت‌هایی لغو برگزاری یا تغییر مکان برگزاری است که به وزیر میراث فرهنگی نوشته شده و به وزارت فرهنگ و ارشاد و پایگاه جهانی تخت جمشید رونوشت شده است.
سیاست‌زده یا خیرخواهانه؟
اگر در فضای مجازی چرخی زده باشید و صفحات عده‌ای از کاربران معمولی بازنشردهنده مطالب اینچنینی یا فعالان این حوزه را دیده باشید، مواضع افراد در مقابل برگزاری یا لغو این کنسرت تابعی از مواضع سیاسی آنهاست یا دست‌کم از آن جدا نیست. یکی از انتقاداتی که برخی رسانه‌ها به مخالفت‌ها و اعتراض‌ها در مقابل برگزاری کنسرت در تخت جمشید مطرح کرده بودند همین موضع‌گیری‌های سیاست‌زده بود که گاه به‌کلی از منطق علمی و اصولی نفس امر مورد بحث جداست و گاهی هم در راستای اثبات مدعا به مصادره به مطلوبی از استنادات علمی و کارشناسی بدل می‌شود.
بازتولید روایت از بنا و هویت آن
شاید این سوال ایجاد شده باشد که اگر احتمال آسیب به بنای تاریخی مهمی مثل تخت جمشید در برگزاری کنسرت وجود دارد، پس لزوم و ضرورت آن در چیست و چرا باید اتفاق بیفتد. بناهای تاریخی دارای هویتی تاریخی و باستانی هستند و ما آنها را با قصه‌ها و روایت‌هایی که از آنها در دست است به یاد می‌آوریم و به آنها معنا می‌بخشیم. بر همین اساس هم به آنها اقبال نشان می‌دهیم یا آنها را فراموش می‌کنیم. بر همین مبنا می‌توان در کنار تاریخ و روایت ایجاد و توسعه بناهای تاریخی در ابتدای شکل‌گیری آنها، معناهای دیگری را به آنها بخشید و در قالب هویت و رویکردی در بستر زمان معاصر آنها را بازتعریف کرد؛ به‌نحوی که به اصالت تاریخی و منشأ آن آسیبی وارد نشود. برگزاری رویدادهای فرهنگی در محل آثار باستانی کشور و ایجاد پیوندی در مثلث مردم، فرهنگ (و هنر) و تاریخ از جایی ضرورت می‌یابد که برای هر سه ضلع آن دستاوردی به ارمغان آورد و گامی مثبت در بر داشته باشد؛ بنابراین برگزاری هرچه سالم‌تر و اصولی آن برای هر سه عضو اصلی آن ضرورت دارد.
اجراهای متعدد و بی‌قانونی
یکی از نگرانی‌های فعالان میراث فرهنگی این است که بعد از برگزاری این کنسرت و باز شدن مسیر آن برای دیگران، حفظ چارچوب‌ها و اصول برگزاری آن به خطر می‌افتد و تضمینی برای همیشگی بودن رعایت این موارد وجود ندارد. این انتقاد از تجربه‌ای برمی‌آید که نمونه‌هایی برای مثال زدن در گذشته دارد و شوربختانه دور از ذهن به نظر نمی‌آید که رویدادهای فرهنگی و هنری و تاریخی همگی دستمایه نگاه‌ها و رویکردهای بازاری و سرمایه‌محور شوند؛ بنابراین انتقاد مذکور می‌تواند در قالب مطالبه‌ای درست و اصولی، معیاری برای مسئولان امر در نهادهای مرتبط باشد.
دیوار و بازار سیاه بلیت‌های ۱۰برابری
همزمان با شروع فروش بلیت‌های کنسرت تخت جمشید با اجرای علیرضا قربانی که در سه سانس و با بازه قیمتی ۳۰۰ تا ۷۰۰هزار تومان به فروش رسید، در پلتفرم «دیوار» بلیت‌هایی از این کنسرت به آگهی گذاشته شد که قیمت هر کدام آن از دو تا پنج میلیون تومان متغیر بود. جالب است بدانید که با وجود این، بلیت‌ها به فروش رفتند و اندکی بعد آگهی آنها حذف شد. این در حالی است که برگزارکنندگان این کنسرت هنوز درباره احتمال تمدید این رویداد پاسخ قطعی نداده‌اند اما احتمال آن را نیز رد نکرده‌اند.
پاسخی شبهه‌دار
بعد از ابراز نگرانی‌های مردمی و سوال‌ها درباره تاثیر برگزاری کنسرت بر بنای تاریخی تخت جمشید، گروه برگزاری کنسرت علیرضا قربانی در بیانیه‌ای دراین‌باره توضیحاتی را ارائه کردند. آنها در متن بیانیه اشاره کرده‌اند که طی ماه‌ها بررسی علمی و مطالعه و مشورت با متخصصان و متولیان نگهداری این بناها تلاش کرده‌اند تا تمامی ملاحظات لازم برای پیشگیری از هر نوع آسیب یا اثر منفی به این بنا و محوطه باستانی آن اعمال شده و ارتعاش و امواج صدا به سوی خارج از بنا هدایت شده تا آسیبی به بنا وارد نکند. علاوه بر آن نیز اضافه کرده‌اند که در صحنه به جای بلندگو از هدفون استفاده شده و به این نحو امواج صدای نزدیک به بنا به حداقل ممکن می‌رسد.
با وجود آنکه در این بیانیه و در صحبت‌های مدیرکل دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد ذکر شده است که برگزاری کنسرت در این محل از چند ماه پیش مورد بررسی و امکان‌سنجی قرار گرفته است اما اشاره مدیر پایگاه میراث جهانی تخت جمشید درباره درخواست برای لغو آن در هفته گذشته تا حدی نشان می‌دهد که متولیان بنای تخت جمشید یا آنقدر که گفته شده موافق برگزاری این رویداد نبوده‌اند یا آنطور که به نظر می‌آید از چند ماه پیش با فرآیند تحقیق و آماده‌سازی برای برگزاری این رویداد همراه نبوده‌اند. در همین رابطه، زهرا احمدی‌پور، رییس سابق سازمان میراث فرهنگی اشاره کرده است که «بودجه محدود مرمت بناها»، «ارتعاش و استقرار آلات موسیقی» و «رفت‌وآمد مخاطبین» سه موردی هستند که موجب آسیب‌زایی در برگزاری هر نوع رویدادی در این فضا می‌شوند. او در ادامه گفته در صورت برگزاری باید شرط و شروطی تعیین شود و از برگزارکننده کنسرت تضمین‌هایی در راستای برگزاری اصولی آن گرفته شود. او می‌گوید بااین‌حال صرف گرفتن تضمین و تعهد هم ممکن است کافی نباشد، چراکه گاهی خسارت‌های وارده غیرقابل پیش‌بینی و از طرفی غیرقابل جبران است.
نه به شفافیت!
یکی از رویکردهای مورد انتقاد در تصمیم‌گیری‌های اینچنینی که می‌تواند منافع یا مضراتی به وسعت یک ملت داشته باشد، نادیده گرفتن افکار عمومی و ندادن دسترسی به آنها درباره اطلاعات و جزئیات این امور است. آنچه تا کنون برای همه روشن شده است اینکه عرصه عمومی درباره میراث تاریخی، طبیعی و ... مطالبه‌گر و پیگیر است؛ بنابراین هر چه شفافیت و ارائه نظرات کارشناسی و تخصصی در این باره به عموم مردم به شکلی اصولی و حرفهای پیگیری شده و در برنامه قرار گیرد، حواشی کمتری متوجه رویدادهایی از این دست خواهد بود و در سلامت بیشتری برگزار خواهد شد. با وجود این، ما معمولا گرفتار در اجتناب از اقناع عمومی در قبال تصمیم‌های جدید و مهم هستیم و پاسخ به عموم را به شایعه‌پردازان و جاعلان فضای مجازی می‌سپاریم.
نظر شما