آگاه: رهبری در همین راستا، اهمیت مقوله «عدالت» را جزو بیّنات نظام و انقلاب دانستند و ضمن اشاره به تصویب و اجرای برنامه‌ها و قوانین مختلف، تعیین تاثیر آنها در تحقق عدالت را بسیار مهم برشمردند و خاطرنشان کردند: چند سال قبل مسئله پیوست عدالت را مطرح کردیم و گفتیم که برای هر قانون و تصمیم مهم باید پیوست عدالت تهیه شود که مرحوم آقای رئیسی نیز مقداری در این زمینه پیش رفت و کارهای انجام داد اما نیمه‌کاره ماند. رهبر انقلاب، پیوست عدالت را نه یک کار اداری و فرم کاغذی و تشریفاتیِ ضمیمه به قوانین بلکه یک امر واقعی و در متن قوانین و برنامه‌ها خواندند و افزودند: پیوست عدالت یعنی مراکزی مانند سازمان برنامه و بودجه که تصمیم‌سازی یا آماده‌سازی لوایح و قوانین را برعهده دارد و یا گروهی از طرف رییس‌جمهور موظف شوند که تاثیر برنامه‌ها و قوانین را بر شاخص‌های عدالت اجتماعی ازجمله فاصله طبقاتی بسنجند و در صورت افزایش شکاف طبقاتی، آن قسمت از برنامه را حذف کنند. ایشان با اشاره به اطلاع از تولید نرم‌افزاری به دست گروهی از جوانان دانشگاهی در خصوص انطباق برنامه‌ها و قوانین با پیوست عدالت، مسئولان را به دعوت از این گروه و استفاده از محصول آنها در صورت مفید بودن توصیه و تاکید کردند: عدالت با گفتن و بیان مکرر زبانی محقق نمی‌شود، بلکه انگیزه و ورود در میدان می‌طلبد که خوشبختانه این انگیزه در رییس‌جمهور وجود دارد و باید به‌گونه‌ای عمل شود که هیچ مسئولی نتواند از راه منتهی به عدالت، تخلف کند.
عدالت؛ گفتمان اصلی انقلاب اسلامی
اما با مرور و بازخوانی بیانات رهبر انقلاب طی بیش از سه دهه اخیر، آشکار می‌شود که مقوله عدالت و تحقق آن، در زمره تاکیدات همیشگی و مستمر ایشان است. رهبری گفتمان «عدالت» را در کنار گفتمان‌هایی نظیرِ «اقتصاد دانش‌بنیان»، «پیشرفت ایرانی اسلامی» و «شتاب در یافته‌های علمی» در زمره گفتمان‌های اصلی جمهوری اسلامی قلمداد می‌کنند.
عدالت در قالب اقتصادی آن و مُنفک از محتوای ضالّه مارکسیستی، یکی از مضامین مطرح و پرتکرار از ابتدای انقلاب اسلامی بوده است؛ رهبر انقلاب در همین زمینه می‌فرمایند: یکی از چیزهایی که از اوّل در انقلاب مطرح بوده است، مسئله عدالت است. عدالت یعنی کم کردن فاصله بین فقیر و غنی در کشور و مبارزه با فقر در کشور و تقسیم درست ثروت در کشور. این غیر از تفکرات مارکسیستی است؛ این غیر از تساوی و برابری‌ای است که سوسیالیست‌ها یا کمونیست‌ها بیان می‌کنند؛ این نظر اسلام است؛ منابع اسلامی و مدارک اسلامی همه تایید و تاکید می‌کند بر این معنا. نه‌اینکه ما دست بگذاریم روی ثروتِ ثروتمندان و بخواهیم این ثروت را از اینها بگیریم؛ نه، بلکه بایستی کشور را جوری اداره بکنیم که فاصله بین فقیر و غنی کم بشود. خب، این مسئله بسیار مهمی است و امروز در دنیا هم مطرح است؛ این «ضریب جینی» که در دنیا مطرح است و امروز جزو معیارها و شاخص‌های اقتصادی است، همین است؛ در واقع، به یک معنا فاصله بین فقیر و غنی است. ما باید نگاه کنیم ببینیم در این زمینه -از نظر اسلام- چقدر پیش رفته‌ایم، چقدر حرکت کرده‌ایم؛ چرا این‌جور شده. محاسبه کنیم اینها را.
بسط عدالت، از خصوصیات جامعه اسلامی
در منظومه فکری و عملی رهبر انقلاب، توسعه و بسط عدالت و کم کردن فاصله طبقاتی، از خصوصیات جامعه اسلامی است؛ رهبری در این رابطه می‌فرمایند: در ایرانِ یکپارچه با اقوام مختلف و متعدد، دارای یک هدف‌اند؛ دارای یک مسیرند. بله، ممکن است زبان‌ها مختلف باشد، مذاهب مختلف باشد اما اهداف عالی این ملت یکسان است؛ همه می‌خواهند ایران عزیز را به‌عنوان الگوی یک کشور اسلامی به دنیا معرفی کنند. الگوی کشور اسلامی هم به معنای این نیست که در این کشور همه مردم فقط مشغول نماز و روزه و دعا و توسلات‌اند؛ نه، اینها هست، اینها معنویت است اما در کنار این معنویت، پیشرفت مادی هست، رشد علمی هست، توسعه عدالت هست، کم شدن فاصله‌های طبقاتی هست، برداشته شدن نمونه‌ها و قله‌های اشرافی‌گری هست؛ خصوصیت جامعه اسلامی اینهاست.رهبری تاکید دارند که مقوله عدالت به یک گفتمان مرکزی و نخبگانی و به یک اندیشه راهبردی بدل شود تا محصول آن برای نسل‌های فعلی و آتی به بار نشیند؛ ایشان در همین راستا می‌فرمایند: بحث عدالت بایستی به یک گفتمان نخبگانی تبدیل شود. باید این مسئله را دنبال کنیم و پیگیری این بحث را رها نکنیم؛ چون زمینه خیلی زیاد است، نیاز خیلی شدید است و در بیانات دوستان، بخشی از این نیاز محسوس بود. این بحث‌هایی (عدالتخواهانه) که شما کردید و ان‌شاءاللّه در آینده خواهد شد، محصول آن برای نسل کنونی و نسل‌های آینده، محصول باارزش و به‌شدت موردنیازی خواهد بود. شاید لازم باشد بعدها از صاحبنظران دنیای اسلام هم استفاده کنیم. شاید در کشورهای دیگر صاحبنظرانی هستند که می‌توانند در جمع‌بندی نهائی و به سرانجام رساندن بحث عدالت، به ما کمک کنند.
کماکان با تحقق عدالت حداکثری فاصله داریم
از منظر رهبر انقلاب به رغم فعالیت‌های گسترده و مبسوطِ عدالت محورانه‌ای که از ابتدای انقلاب اسلامی صورت گرفته است و به رغم آنکه مقوله عدالت سرلوحه دغدغه‌های نظام از اول انقلاب بوده است، اما کماکان با تحقق عدالت حداکثری فاصله داریم. ایشان در این خصوص اشاره دارند که در انقلاب اسلامی ما به‌طور طبیعی عدالت جایگاه ممتازی داشت و دارد. در شعارهای مردمی، در قانون اساسی، در بیانات امام راحل (رضوان‌اللّه‌علیه)، در گفتمان‌های موضعی و در زمان‌های مختلف و به مناسبت‌های مختلف که جمهوری اسلامی مطرح کرده، این جایگاهِ ممتاز دیده می‌شود. عدالت یک ارزش مطلق است؛ یعنی هیچ جا نداریم که عدالت بد باشد. خب، در جمهوری اسلامی این وضعیت وجود داشته، سرلوحه دغدغه‌های نظام از اول انقلاب بوده؛ در بخش اجرای عدالت، انصافا کارهای زیادی هم انجام گرفته؛ لیکن راضی‌کننده نیست. بعضی از دوستان در توصیف آنچه که انجام گرفته، اطلاعات و آمارهای خوبی دادند؛ در زمینه کارهایی که انجام گرفته، شاید اطلاعات من بیشتر باشد؛ می‌دانم کارهای وسیعی از اول انقلاب انجام گرفته؛ لیکن مطلقا راضی‌کننده نیست. آن چیزی که ما نیاز داریم، آن چیزی که ما دنبالش هستیم، عدالت حداکثری است؛ نه صرفا در یک حد قابل قبول؛ نه، ما دنبال عدالت حداکثری هستیم؛ ما می‌خواهیم ظلم در جامعه نباشد. تا این مرحله خیلی فاصله داریم؛ بنابراین برای این باید تلاش کرد. آن چیزی که در دنباله این باید عرض کنم، این است که امروز که ما به بحث عدالت می‌پردازیم، این دنباله همان دغدغه اساسی است؛ به این معنا نیست که در طول سال‌های متمادی، ما عدالت را نشناختیم یا نظام جمهوری اسلامی مطلقا تعریفی از عدالت نداشته و حرکتی نکرده؛ نه، یک تعاریف اجمالی و کلی و یک قدر متقین‌هایی همیشه وجود داشته؛ همه هم با آنها آشنا بودند، کارهای زیادی هم انجام گرفته. لیکن امروز که ما این را داریم مطرح می‌کنیم، اولا به این دلیل است که می‌خواهیم گفتمان عدالت، یک گفتمان زنده و همواره حاضر در صحنه باشد. در میان نخبگان، در میان مسئولان، در میان مردم، بخصوص در بین نسل‌های تازه، باید عنوان عدالت و مسئله عدالت، به‌عنوان یک مسئله اصلی، به‌طور دائم مطرح باشد.
نظر شما