آگاه: «تو باید باد، برف، باران، آفتاب، درختان، چشمه‌ها، کوه‌ها و همه بوته‌های خار را دوست داشته باشی تا زندگی را دست داشته باشی، تا عشق را...» شاید همین چند جمله کافی باشد تا بتوانیم به عمق احساسات لطیفش پی ببریم. همان کسی که با «یک عاشقانه آرام» شناخته شد و با کتاب «خانه‌ای برای شب» مشهور شد. کسی که مشاغل مختلف را تجربه کرد اما در نویسندگی به شهرت رسید. نادر ابراهیمی از چهره‌های داستان‌نویسی معاصر است که آثارش به دلایل مختلف، توانسته نظر مخاطبان از قشرها و سلیقه‌های متفاوت را به سمت خود جلب کند. ابراهیمی خود را محدود به داستان‌نویسی نکرد و شاید همین موضوع، کار او را نسبت به بسیاری از هم‌قطارانش متمایز و متفاوت کرد. او نه‌تنها در زمینه نویسندگی و خلق رمان‌ها و داستان‌های کوتاه شیوا و جذاب، بلکه در حوزه‌های متنوع هنری دیگر همچون فیلم‌سازی، ترانه‌سرایی، نمایشنامه‌نویسی، ترجمه، روزنامه‌نگاری و آموزش هنر نیز فعالیت‌های چشمگیری داشته است. نگاه او به جامعه و برداشت او از زندگی انسان‌های هم‌عصر و بازتاب هنرمندانه آن در داستان، شاید نتیجه و حاصل سال‌های فعالیتش در زمینه مستندسازی و فیلم‌سازی باشد؛ امری که می‌توان آن را به‌صورت روشن‌تری در مجموعه «آتش بدون دود» دید.
پشت میز نشینی ممنوع
خلاقیت ادبی پرتکرارترین موضوعی است که در کارهای ابراهیمی به چشم می‌خورد. او نویسنده‌ای نبود که خود را در فرم محدود کند، توجه به جامعه پیرامونی و الهام گرفتن از زندگی مردم رنج‌دیده و بیان آنها با استفاده از روش‌های خلاقی چون نمادپردازی، آن هم در دوره اختناق سیاسی، سبب شد تا ابراهیمی به عنوان نویسنده‌ای متمایز تا به امروز مطرح باشد.
ابراهیمی نویسنده‌ای نبود که هر روز پشت میزش بنشیند و بی‌تفاوت به دنیای اطرافش، خیال را به پرواز درآورد و حاصلش را منتشر کند. او نویسنده‌ای زمان‌سنج و همراه با جامعه‌اش بود؛ موضوعی که کمتر می‌توان مصداقی از آن را در داستان‌نویسی امروز ایران مشاهده و احساس کرد. او خود را در فضای یک اتاق محدود نکرد، از جامعه دور نبود و سوژه‌های داستان‌هایش را از دل همین مردم انتخاب می‌کرد؛ موضوعی که مصداق بارز آن را می‌توان در مجموعه سه‌گانه «سه دیدار با مردی که از فراسوی باور ما می‌آمد» دید.
نخستین خانه
نخستین کتاب نادر ابراهیمی در سال۱۳۴۲ با عنوان «خانه‌ای برای شب» توسط انتشارات روزبهان به چاپ رسید. یکی از داستان‌های این کتاب با نام «دشنام» در میان مردم بسیار محبوب شد. پس از آن تا سال۱۳۸۰ بیش از صد کتاب و مقاله تحقیقی از ابراهیمی به چاپ رسید. این نویسنده با همکاری همسرش، فرزانه منصوری، «موسسه همگام با کودکان و نوجوانان» را در زمینه ادبیات کودک تاسیس و به‌صورت کاملا متمرکز در آن فعالیت کرد. هدف این موسسه پژوهش درباره رفتار و خلق‌وخوی کودکان بود.
«مجموعه داستان‌های کوتاه نادر ابراهیمی» در انتشارات امیرکبیر سال۱۳۷۲ منتشر شد. این مجموعه در قالب سه جلد کتاب چاپ شده که گزینش آثار در هر مجلد براساس سبک و فضای داستان‌ها صورت گرفته است: در جلد اول اکثر کاراکترها حیوان‌اند! در جلد دوم فضا کاملا سوررئال همراه با طنزی گزنده است که در لابه‌لای نوشته‌ها فریاد می‌زند! و داستان‌های جلد سوم داستان‌هایی کاملا شعرگونه را دربرمی‌گیرد و بخشی از آنها (غزل داستان) نام می‌گیرند. این مجموعه دیگر تجدید چاپ نشد اما سال۹۰ انتشارات روزبهان که اکثر کارهای ابراهیمی را منتشر می‌کند، این مجموعه را همراه با مجموعه‌های دیگر این نویسنده که در سال‌های پیش از انقلاب چاپ شده بودند به علاقه‌مندان عرضه کرد.
امتیازی که واگذار شد
تعداد زیادی از آثار زنده‌یاد نادر ابراهیمی ازسوی نشر روزبهان منتشر یا تجدیدچاپ شده است اما حال انتشارات امیرکبیر امتیاز نشر آثار ابراهیمی را از انتشارات روزبهان خریداری کرده است. به همین منظور با مجدالدین معلمی، رییس بنیاد کتاب و سرپرست انتشارات امیرکبیر به گفت‌وگو پرداختیم که در ادامه می‌خوانید.
آقای معلمی، اخیرا شنیدیم که انتشارات امیرکبیر امتیاز آثار نادر ابراهیمی را خریده است، کمی در این‌باره توضیح می‌دهید؟
در بررسی‌هایی که انجام شد، چنین رویدادی در عرصه نشر رخ نداده بود و من ندیده بودم که یک نشر بتواند امتیاز کل کتاب‌های یک نویسنده آن هم کتاب‌های پرمخاطب را بخرد. انتقال و تبادل یک یا چند اثر وجود داشته اما اینکه پرمخاطب‌ترین و پرفروش‌ترین آثار یک نشر به نشر دیگری واگذار شود تا کنون رخ نداده و سابقه نداشته است. در دو تا سه هفته گذشته جلساتی بین انتشارات امیرکبیر و روزبهان به‌عنوان مالک کتاب‌های زنده‌یاد نادر ابراهیمی برگزار شد. با خانواده ابراهیمی هم صحبت شد و با جلب رضایت آنها بنا شده است تا از این پس تمام آثار این نویسنده در انتشارات امیرکبیر به چاپ و انتشار برسد. تلاش خواهیم کرد تا همه کتاب‌های ایشان به چاپ برسد.
ایده خرید این امتیاز از کجا شکل گرفت، آیا شما پیشنهاد واگذاری امتیاز را مطرح کردید یا انتشارات روزبهان؟
ما از چندی پیش به دنبال آن بودیم که متناسب با شخصیت با قدمت و معتبر انتشارات امیرکبیر، تغییر مشی و محتوا در انتشار کتاب‌هایمان داشته باشیم. کتاب‌های ما کتاب‌های کلاسیک معتبر دنیا هستند و جزو پرمخاطب‌ترین‌ها هستند؛ لذا در این فکر بودیم که میزبان کتاب‌هایی باشیم که به موازات پرمخاطب بودن به فرهنگ و هویت خودمان هم نزدیک باشند. به‌صورت اتفاقی و از طرف یک دوست متوجه شدیم که دوستان مجموعه روزبهان به‌دلیل مسائل و مشکلات مالی تمایل دارند که کتاب‌ها را واگذار کنند و ما هم از این موضوع استقبال کردیم و قراردادی بستیم که بتوانیم تعادل در بازار را حفظ کنیم و هر دو نشر از این قرارداد منتفع شوند. شاید پیشنهاد اولیه ازسوی نشر روزبهان بود اما انتشارات امیرکبیر هم به‌دنبال چنین امتیاز بزرگی بود.
چه تعداد از کتاب‌های نادر ابراهیمی منتشر نشده است؟ آیا کتاب‌های منتشرنشده او هم به چاپ خواهد رسید؟
فکر می‌کنم بخشی از نوع نگاه ایشان به مسائل کشور و روحیات و خلقیات ایشان هنوز منتشر نشده است و علاقه‌مندان به ایشان نیز هنوز با بخشی از آثارش آشنا نشده‌اند. نادر ابراهیمی چهارکتاب دارد که فقط یکبار آن هم در اوایل انقلاب منتشر شده است و به دلیل نکاتی که خانواده داشتند تجدیدچاپ نشده و مورد توجه قرار نگرفته‌اند. بخشی از کتاب‌های ابراهیمی به‌دلیل رویکردهایی که داشته مورد علاقه ناشر نبوده و منتشر نشده‌اند اما انتشارات امیرکبیر تلاش دارد که همه این آثار را در اختیار علاقه‌مندان قرار دهد.
حدود ۳۸کتاب از ابراهیمی به چاپ رسیده و از این تعداد حدود ۱۰ تا ۱۵اثر مانند، ابوالمشاغل، ابوالمشغله، آتش بدون دود، چهل‌نامه به همسرم و... چندین بار تجدیدچاپ شده است. تلاش بر این است تا آثار پرمخاطب و کمتر توجه‌شده ایشان را به موازات کتب پرمخاطبش به چاپ برسانیم.
این اتفاق بزرگ‌ترین انتقال در عرصه نشر است و امیدواریم بتوانیم با چاپ خوب این کتاب‌ها، علاقه‌مندان حوزه ادبیات و نادر ابراهیمی را راضی نگه داریم. از انتشارات روزبهان و خانواده محترم ابراهیمی تشکر می‌کنم بابت پیگیری نشر آثار و اعتمادی که نسبت به انتشارات ما داشتند. امیدوارم که بتوانیم میزبان آثار خوب و تأثیرگذار نادر ابراهیمی باشیم.
خبر خوب
افتتاح کتاب فروشی تخصصی داستان
هفته اول مهرماه یک کتابفروشی ویژه فروش کتاب‌های داستانی نوجوان و بزرگسال، با همکاری انتشارات امیرکبیر و شرکت کتابشهر تاسیس می‌شود. در این کتابفروشی که در تهران، خیابان انقلاب، خیابان دوازده فروردین فعالیت خواهد کرد، تمرکز بر کتاب‌های حوزه ادبیات داستانی در همه ژانرها قرار گرفته است. ضمن اینکه تمرکز بر کتاب‌های حوزه ادبیات داستانی در همه ژانرها، برگزاری برنامه‌های فرهنگ ادبی ازجمله نقد کتاب، رونمایی، داستان‌خوانی و نمایشنامه خوانی از جمله فعالیت‌های این کتابفروشی است.
مجدالدین معلمی، سرپرست انتشارات امیرکبیر درباره این کتابفروشی به خبرنگار آگاه گفت: «در ارزیابی وضعیت کتابفروشی‌ها، در لیست پرفروش‌ترین‌ها متوجه شدیم که بخش مهمی از طرفداران و علاقه‌مندان عرصه کتاب، به داستان و رمان علاقه دارند. یکی از بیشترین آثاری که ترجمه شده و موجب شده تا ادبیات سایر کشوها وارد ایران شود، داستان است. داستان‌ها و رمان‌ها تجربیات سایر کشورها، ملل و فرهنگ‌ها و در عین‌حال تجربیات زیسته یک نویسنده در قالب ساده و روان منتقل می‌شود.»
معلمی در ادامه بیان کرد: «لذا در یک همکاری مشترک با مؤسسه کتابشهر با انتشارات امیرکبیر کتابفروشی تخصصی داستان افتتاح شد. کتابشهر نمایندگی شبکه کتابفروشی‌های کشوری را برعهده دارد و امیرکبیر هم یکی از غنی‌ترین منابع کتاب در حوزه داستان و رمان است. تصمیم بر این شد که محفلی برای علاقه‌مندان به حوزه داستان ایجاد کنیم و در خلال این فروشگاه بتوان با گعده‌ها و جلسات تخصصی، زمینه ارتباطی علاقه‌مندان حوزه ادبیات داستان و رمان را فراهم کنیم.»
نظر شما