آگاه: در مردادماه سال۱۴۰۰ اعلام شد که سه سایت دیجی‌کالا، آپارات و ورزش‌سه در فضای مجازی و همچنین افزایش ضریب نفوذ تلفن همراه در سال‌های گذشته، دلایل رشد زبان فارسی بوده‌اند و در آن گزارش، این سه سایت در صدر وب‌سایت‌های فارسی پربیننده قرار داشتند. بااین‌حال در تحقیق و پژوهش‌های جدید نام هیچ‌یک از این سه سایت ایرانی نیامده است و شبکه‌های اجتماعی فیسبوک، توییتر، ویکی‌پدیا، نسخه تحت وب آفیس، وردپرس و... در صدر قرار دارند.
دلیل سقوط استفاده از زبان فارسی در فضای وب چیست؟
به نظر می‌رسد اصلی‌ترین دلیل افت جایگاه زبان فارسی در فضای وب فیلترینگ است چون فیلتر بودن بسیاری از پلتفرم‌های بین‌المللی برای ایرانیان باعث شده حضور خصوصا در لایه تولید محتوا و در لایه مصرف‌کننده کمرنگ شود و پلتفرم‌های موثری ازجمله یوتیوب، فیسبوک و اینستاگرام جا را برای حضور زبان‌های دیگری، غیر از فارسی باز کنند.
علاوه بر این، تحریمهای بین‌المللی نیز در سقوط چندپلهای جایگاه زبان فارسی تاثیرگذارند، چراکه تحریم‌ها باعث می‌شود ایرانیان نتوانند از امکانات حرفه‌ای بسیاری از پلتفرم‌ها از جمله گوگل ادد، یوتیوب و اینستاگرام که ایرانیان حضور قابل‌توجهی در آن دارند برای تبلیغات خود استفاده کنند؛ دلیلش هم این است که استفاده از امکانات تبلیغی این پلتفرم‌ها به پرداخت نیاز دارد و اغلب ایرانیان نمی‌توانند از چنین امکانی بهره‌مند شوند.
جا ماندن از آموزش‌های روز دنیا
حذف و کمرنگ شدن زبان فارسی از فضای وب باعث می‌شود سهم زبان فارسی در بسیاری از پلتفرم‌ها و محصولات معتبر جهانی کمرنگ شود و به مرور زمان بسیاری از نرم‌افزارهای تخصصی، زبان فارسی را پشتیبانی نکنند؛ به‌عنوان مثال بخش زیادی از محتواهای آموزشی به زبان‌های مختلفی تولید و ترجمه می‌شوند اما زبان فارسی در فهرست آنها قرار ندارد و در نتیجه بسیاری از کاربران فارسی این پلتفرم‌ها از یادگیری این آموزش‌ها بازمی‌مانند.
البته هم‌راستا با این اتفاقات تلخی که برای زبان فارسی افتاده، اتفاقات خوبی مثل اضافه شدن زیرنویس اتوماتیک فارسی به یوتیوب درحال رخ دادن است. این ویژگی جدید می‌تواند کمک کند کاربران غیرفارسی‌زبان با ترجمه هم‌زمان محتوای فارسی، مخاطب قرار بگیرند. همچنین اغلب مدل‌های زبانی هوش مصنوعی در حال‌حاضر از زبان فارسی پشتیبانی می‌کنند و روزبه‌روز در حال بهبود هستند.
چرا محافظت از زبان فارسی مهم است؟
در حال‌حاضر، زبان فارسی در کشورهای ایران، افغانستان و تاجیکستان زبان رسمی محسوب می‌شود و ایران بزرگ‌ترین کشور فارسی‌زبان و تهران بزرگ‌ترین شهر فارسی‌زبان جهان است. نام رسمی این زبان در این سه کشور به‌ترتیب فارسی (پارسی)، دری و تاجیکی است. علاوه بر این، فارسی در ازبکستان زبان اقلیت بزرگی از کشور است. همچنین زبان فارسی در ۲۹کشور در سراسر جهان گفت‌وگو می‌شود و از این نظر در رتبه ششم جهان قرار دارد.
حسن انوری، چهره ماندگار ادبیات کشورمان و سرپرست تالیف فرهنگ بزرگ سخن درخصوص اهمیت زبان فارسی معتقد است: زبان فارسی مهم و شایسته دوست داشتن است. روزی زبان بین‌المللی بوده و از هندوستان تا آسیای صغیر و بالکان را زیر سیطره داشته است. علاوه‌براینکه آثاری به زبان فارسی پدید آمده که از شاهکارهای ادبیات جهانی است. چند زبان در دنیا می‌شناسید که در آنها اثری چون شاهنامه، دیوان حافظ و دیوان شمس به وجود آمده باشد؟ از دیگر مزایای زبان فارسی آن است که عرفان ایرانی را به وجود آورده است. به قول دکتر شفیعی کدکنی؛ عرفان و زبان فارسی در مواردی از هم تجزیه‌ناپذیرند.
بنابر این گفته‌ها میتوان گفت زبان فارسی زبان بین‌المللی عرفان است و عارفان بسیاری از ترک و عرب گرفته تا هندی کتاب‌های عرفانی خود را به فارسی نوشته‌اند. مکتب تصوف هند و ایرانی که از طریق ایران به آسیای غربی و حتی شمال آفریقا نشر یافت بیشتر کتاب‌‍‌ها و متون خود را به نثر یا شعر فارسی نوشته و زبان تصوف در شبه‌قاره هند و حتی در میان ترکان همواره فارسی بوده است.
غیر از مواردی که انوری درخصوص اهمیت زبان فارسی اشاره کرده، باید به این نکته هم اشاره کرد که زبان فارسی فقط یک زبان نیست، بلکه یک فرهنگ، تمدن و بخش اصلی هویت ایرانی است. به‌طوری‌که درحال‌حاضر سه کشور فارسی‌زبان داریم که قرابت‌های فرهنگی بسیاری را نیز با آنها داریم. به غیر از سه کشوری که در آنها زبان فارسی، زبان رسمی کشور است، در برخی از کشورها مانند کشورهای هندوستان، پاکستان، قزاقستان، ازبکستان و ترکمنستان جایگاه زبان فارسی به‌عنوان یک قومیت بزرگ و زبان مادرزادی شناخته می‌شود.
به عقیده بسیاری از کارشناسان زبان و ادبیات فارسی، زبان فارسی یک «ابرزبان» است و ویژگیهای ابرزبان عبارت است از: ۱. زبانی که دارای آثار متعدد ادبی، دانشی و اندیشه‌ای باشد ۲. زبانی که تاثیرگذاری جهانی داشته باشد. ۳. زبانی که یک تمدن و فرهنگ را به وجود آورده باشد. ۴. ابرزبان، یک زبانِ مادر است، یعنی مجموعه‌ای از خرده‌فرهنگ‌ها، زبان‌ها و آثار را در زیرمجموعه خود دارد.
زبان فارسی به‌عنوان یک زبان رسمی، با قدمتی طولانی و داشتن ادبیاتی غنی زبانی زنده و مهم در جهان امروز است و از نظر زبان‌شناسان اینکه گمان کنیم زبان‌ها در مسیری قرار دارند که به تکامل ختم می‌شود، تصور چندان درستی نیست، بلکه هر زبانی در وهله اول وسیله بیان افکار و ارتباط بین افراد است. از سوی دیگر، تغییر در هر زبانی یک امر ناگزیر است. هر زبان زنده‌ای برای بقا و انطباق با نیازهای ارتباطی در دنیای پیرامون خود ناگزیر از تغییر است.
یادمان باشد که زبان و ادبیات فارسی میراث ماندگاری است که نیاکان ما با رنج بسیار در دوره‌های پر از خوف و خطر آن را حفظ کردند، پس ما هم امروز باید ادامه‌دهنده راه گذشتگان خود باشیم و نهایت تلاش خود برای حفظ این میراث تمدنی را بکنیم.
نظر شما