آگاه: صنعت گردشگری یکی از پولسازترین و در عین‌حال از لحاظ زیستی، تمیزترین صنعت دنیاست که با گردش مالی حدود ۱۰تریلیون دلاری، توانسته سهم قابل‌توجهی از تولید ناخالص داخلی کشورها را به خود اختصاص دهد. از سوی دیگر، گردشگری در تعریف پذیرفته‌شده در مجامع جهانی ۱۶گونه دارد. ازجمله گردشگری داخلی، بین‌المللی، خارج از محل زندگی، تجاری، ماجراجویی، حیات وحش، پزشکی، روحی و تندرستی، زیارتی، فرهنگی و تاریخی، تاریک، آشپزی و خوراک، سلبریتی یا فیلم، آموزشی، دریایی و روستایی.
حالا و در شرایطی که کشور پهناور ما به‌جز یکی دو مورد شاذ این فهرست در سایر موارد ظرفیت دارد که مقصد و حتی قطب گردشگری شود، دستش از نخیل این گردش مالی بزرگ کوتاه مانده است. به‌طوری‌که در بهترین گزارش‌ها به سهم پنج درصدی صنعت گردشگری در تولید ناخالص داخلی و ۶درصدی اشتغال کشور اشاره شده است که همین سهم هم به‌طور مشترک بین گردشگری زیارتی و سلامت و تاریخی سرشکن می‌شود و اگر بخواهیم گردشگری درون‌سرزمینی را از آمار یادشده کم کنیم، چه بسا این رقم به اندازه‌ای کاهش پیدا کند که آنقدر قابل اعتنا نباشد تا در گزارش‌ها ذکر و به آن استناد شود.
بوی نفت گردشگران را فراری می‌دهد
این جاماندگی مزمن و اسفناک از یکی از ارزآورترین صنایع دنیا به‌جز نفت‌زدگی درآمدهای کشور، نشان از بی‌برنامگی و نداشتن نقشه راه برای باز کردن سرفصل درآمدزایی غیرنفتی کشور دارد.
نکته قابل‌توجه این است که در بی‌توجهی به درآمدزایی ارزی صنعت گردشگری بین دولت و بخش خصوصی رقابت وجود دارد. اکبر غمخوار، عضو هیات‌مدیره جامعه تورگردانان ایران به آگاه می گوید: «بخش خصوصی به‌دنبال سود است و وقتی سرمایه‌گذاری می‌کند که بتواند سود قابل‌ملاحظه‌ای برداشت کند. این در حالی است که اگر پولش را در بانک بگذارد راحت و بی‌دردسر بالای ۲۵درصد سود سالانه دریافت می‌کند. در این شرایط وارد چه صنعت، تولید یا خدماتی شود که در سال اینقدر سود داشته باشد؟! لذا یکی از موانع اصلی سرمایه‌گذاری در صنعت گردشگری نرخ بالای سود بانکی است.»
وی می‌افزاید: «دومین مانع نبود تعرفه ترجیحی برای هتلداری است. کشوری مثل ترکیه برای ورود راحت سرمایه‌گذاران به صنعت هتلداری، برای سازنده‌ها زمین ارزان و تعرفه تراکم نزدیک به صفر در نظر می‌گیرد یا مشوق‌های دیگری از این دست. درحالی‌که در ایران متقاضی ورود به صنعت هتلداری اول باید بابت خرید زمین هزینه گزافی بکند و بعد بابت خرید تراکم پول هنگفتی به شهرداری‌ها بدهد تا بتواند هتل بسازد و تازه بعد از آن ممکن نیست ظرف ۲۰ تا ۳۰سال اصل سرمایه‌اش برنمی‌گردد. خب وقتی اصل سرمایه برنمی‌گردد با چه توجیهی باید سرمایه‌گذاری کند.»
مشتری هتل‌ها خارجی‌اند یا داخلی؟
غمخوار ادامه می‌دهد: «به‌تازگی شنیده‌ام شهرداری اصفهان به این نتیجه رسیده که برای توسعه صنعت گردشگری قرار است تعرفه تراکم را صفر کند ولی در تهران که الان نیاز به تعداد زیادی هتل هست، یک زمین خوب را شاید متری یک میلیارد تومان هم ندهند. درصورتی‌که وقتی بخواهید یک هتل پنج‌ستاره بسازید حداقل باید ده‌هزار متر زمین بخرید. درصورتی‌که حجم بالای سرمایه‌ای که می‌گذارید در عمل بازگشت ندارد. لذا مردم سمت سرمایه‌گذاری در این زمینه نمی‌آیند.»
این کارشناس گردشگری بین مشتریان هتل‌ها تفاوتی قائل نمی‌شود و بدون اشاره به اینکه هزینه‌های اسکان در هتل‌ها برای بسیاری از مردم زیاد و غیرقابل پرداخت است، اضافه می‌کند: «سومین موضوع مهم است این است که هتل وقتی سودده است که گردشگر وارد کشور شود. وقتی گردشگر وارد کشور شد، درصد اشغال هتل بالا می‌رود و باعث درآمدزایی خوبی می‌شود. این در حالی است که الان در دنیا پدیده ایران‌هراسی وجود دارد و همین امر مانع سفر گردشگران خارجی به ایران می‌شود. درحال‌حاضر وزارت خارجه تمامی کشورها travel warning برای ایران داده‌اند. یعنی اعلام اخطار کرده‌اند که شهروندانشان به ایران سفر نکنند. وقتی این اخطار می‌رود نه‌تنها آنها می‌ترسند سفر کنند، بلکه بیمه‌ها هم در صورت بروز اتفاق آن را پوشش نمی‌دهند. لذا این هم یک عامل عدم سفر گردشگر به ایران است.»
وی بی‌توجه به تناقض نیاز به هتل و نبود گردشگر خارجی و عدم توان مالی گردشگر داخلی برای پرداخت تعرفه‌های هتل می‌گوید: «بعضی معتقدند حالا که گردشگر خارجی نداریم، باید روی گردشگر داخلی حساب کنیم. در پاسخ باید بگوییم اگر وضع اقتصادی مردم خوب باشد در سبد خانوار سفر قرار می‌گیرد. وقتی مردم مشکل تامین معاش دارند و برای کرایه خانه و غذا و مدرسه بچه‌شان معطل هستند، هیچ‌وقت پول را صرف سفر نمی‌کنند. لذا باید اقتصاد ما پویا شود که مردم بتوانند سفر کنند و از محل این سفرها هم هتل‌ها پر شوند و دست‌کم صنایع وابسته تا حدودی رونق بگیرند.»
درصد اشغال تابستانی و زمستانی هتل‌ها
غمخوار در پاسخ به این سوال که درصد اشغال هتل‌ها در تعطیلات و مناسب‌ترین روزها برای سفر به چه رقمی می‌رسد؟ تاکید می‌کند: «در استان‌هایی مثل خراسان، مازندران، گیلان و سایر مقاصد گردشگری بالای ۹۰درصد است. اما در زمستان این رقم برای استان پرترددی مثل مازندران به ۲۰درصد هم نمی‌رسد.»
وی یکه‌تازی بخش‌های دولتی در صنعت هتلداری و سایر صنایع وابسته به گردشگری را مانعی برای توسعه این صنعت نمی‌داند و خاطرنشان می‌کند: «اینقدر در این زمینه کمبود داریم که هر چقدر سرمایه‌گذاری بیشتر شود بهتر است و جای کار و سرمایه‌گذاری برای بخش دولتی و خصوصی وجود دارد.»
غمخوار در تاثیر امنیت بر گسترش صنعت گردشگری در خاورمیانه بین کشورمان با سایر کشورها تفاوت قائل است و تاکید می‌کند: «اگرچه مصر همسایه اسرائیل است اما برای سفر به این کشور از سوی هیچ کشوری سطح هشدار اعلام نشده است. اما برای ایران یا لبنان مدام این اتفاق می‌افتد.»
نظر شما