آگاه: خانه تاریخی یغمایی‌ها در سال۱۳۰۵ هجری شمسی در شهر شاهرود و استان سمنان بنا شد. زمان ساخت خانه در اوایل دوره پهلوی بود و معماری بنای خانه یغمایی را استاد مهدی حیدریان به عهده داشت. او خانه را به اسلوب و سبک معماری خانه‌های یزد ساخت. مهم‌ترین ویژگی خانه یغمایی‌های شاهرود، شاخصه‌هایی چون بادگیر و حوض‌خانه است. خانه یغمایی‌ها یک حیاط مرکزی دارد و ورودی آن از طریق یک راهرو به حیاط خانه متصل می‌شود.
بنای خانه یغمایی‌های شاهرود به نسبت دیگر بادگیرها، سخت و پیچیده ساخته شده و ارتفاع آن به نسبت دیگر بناها، بلندتر است. خانه یغمایی‌ها بیشتر جنبه تزیینی دارد تا جنبه کاربردی. شباهت دیگر خانه یغمایی‌ها به خانه‌های یزدی، بنای اتاق حوض‌خانه زیر بادگیر است. حوضچه‌ای در وسط اتاق قرار دارد که هوای ورودی از بادگیر با برخورد به آن کاهش می‌یابد، گردوغبار از آن زدوده می‌شود و هوایی خنک و عاری از غبار وارد فضای خانه می‌شود. بادگیر خانه، بالای در ورودی خانه است و از سر کوچه مشاهده می‌شود.
تاریخچه خانه یغمایی‌های شاهرود به یک قرن پیش می‌رسد. خانه یغمایی به دستور یغمایی، تاجر شهر شاهرود بنا شد و نام او روی خانه ماندگار شد. این تاجر به شهر یزد علاقه بسیار داشت و دستور داد که خانه یغمایی‌ها را به اسلوب معماری خانه‌های تاریخی یزد بنا کنند. وارث این تاجر بزرگ، خانه خود را به میراث فرهنگی شهر سپرد و به تجارت روی آورد. اگرچه خانه یغمایی در دوره پهلوی ساخته شد؛ ویژگی‌های معماری عصر قاجار بر آن حاکم است و کاملا یک خانه قجری به شمار می‌رود.
خانه یغمایی، از اسلوب معماری اقلیم کویری پیروی می‌کند. وجود بادگیرها برای خنک کردن هوا، شاخصه اصلی این بناست که آن را در شهر شاهرود از دیگر بناها متمایز می‌کند. معماری خانه یغمایی به‌صورت یک حیاط مرکزی است که اتاق‌هایی در اطراف آن قرار گرفته‌اند. در میان حیاط خانه، یک حوض آب با کاشی‌کاری فیروزه‌ای و باغچه‌های کوچک پیرامون آن قرار دارد که روح زندگی و نشاط را در حیاط خانه ایجاد می‌کنند.
در بخش غربی حیاط خانه، اتاق‌های مهمان، آب‌انبار، ایوان و تنها بادگیر شهر قرار دارند. نورگیر بنا، حوض‌خانه، تزیینات آجری اطراف حیاط و تقارن‌های پلان و نمای خانه از ویژگی‌های خانه یغمایی‌های شاهرود است. بعد از عبور از در ورودی خانه به دالانی کوچک می‌رسید که به حیاط مرکزی خانه راه دارد و پله‌هایی برای رفتن به پشت‌بام در حیاط وجود دارد که اکنون رفت و آمد از آنها ممکن نیست. در سمت چپ ورودی و در ضلع غربی بنا، حوض خانه واقع شده است و اتاق‌های مهمان، آب‌انبار و ایوان آنجا قرار دارند. اتاق‌های زمستانه در ضلع شمالی حیاط ساخته شده‌اند. در فصل بهار، سرسبزی و طراوت باغچه‌های خانه یغمایی و حوض میان آن، زیبایی فضای خانه را چندین برابر می‌کند.
جای تردیدی نیست که خانه یغمایی شاهرود، تنها جاذبه شاهرود زیبا نیست. در اطراف این خانه، دیدنی‌های دیگری هم وجود دارد که بازدید از آنها لذت‌بخش است. موزه باستان‌شناسی و مردم‌شناسی شهر شاهرود و بازار شاهرود نزدیک‌ترین جاهای دیدنی به خانه یغمایی هستند؛ اگر از بازار تاریخی بازدید کردید، مسجد آقا را هم در آن نزدیکی ببینید.