آگاه: در مطالعات متعددی که طی ۱۰سال گذشته انجام شده، به‌دفعات مشخص شده است که مصرف نوشابه‌های انرژی‌زا، می‌تواند به کلیه‌ها آسیب جدی وارد کند. در یکی از آخرین مطالعات در این زمینه که در سال۲۰۲۰ منتشر شده است، محققان دانشگاه فلوریدا به این نتیجه رسیدند که مصرف بالای این نوشابه‌ها به‌واسطه داشتن میزان بالای ماده تورین، می‌تواند باعث آسیب جدی به کلیه‌ها شود. این موضوع حتی وقتی فرد تنها برای مدتی کوتاه سراغ مصرف زیاد این نوشابه‌ها می‌رود هم می‌تواند روی دهد.
محمد حاجی‌فرجی، متخصص تغذیه در رابطه با نوشابه انرژی‌زا و عوارض این نوع نوشیدنی‌ها روی جسم و روح کودکان و نوجوانان گفت: باور عامه این است که نوشیدنی‌های انرژی‌زا، انرژی و تحمل بیشتری به فرد در انجام فعالیت‌های سیستمی، روحی و روانی می‌دهد. ترکیب اصلی این نوع نوشابه‌ها کافئین، جنسینگ، عصاره گوارانا (GUARANA)، شکر، گروهی از ویتامین‌های «ب» و تا حدودی ال-کارنیتین (L-CARNITINE) که برای ورزشکارها کاربرد داشته و به‌صورت مکمل برای افزایش انرژی، کاهش خستگی، تمرکز و افزایش نشاط در فرد مصرف می‌شود. وی ادامه داد: نکته قابل‌توجه دررابطه‌با این نوع نوشیدنی‌ها تغییراتی است که در سیستم بدن افراد ایجاد کرده و باعث مشکلاتی اعم از فشارخون، سرعت و ریتم ضربان قلب را بالا می‌برد، ناتوانی در عملکرد قلبی می‌شوند. به‌عبارتی فانکشن (وظیفه) و مکانیزم بدن را دچار تغییر می‌کنند.

عوارض کافئین در نوشابه‌های انرژی‌زا
حاجی‌فرجی اذعان کرد: ماده موثر و اصلی این نوشیدنی‌های انرژی‌زا کافئین است و به‌طور معمول کافئین می‌تواند علائمی اعم از افزایش استرس، پرخاشگری، خشونت و افزایش سطح کورتیزول (هورمون استرس) به‌خصوص برای کودکان و نوجوانان ایجاد کند. تحقیقات نشان داده افرادی که از نوشابه انرژی‌زا استفاده می‌کنند علائم استرس ناشی از کافئین داشته و به‌طور معمول این نوشیدنی‌ها کیفیت خواب را نیز تحت‌تاثیر قرار می‌دهد. وی افزود: همچنین نوشابه‌های انرژی‌زا روی عملکرد معده تاثیر گذاشته و برای افراد مشکلات هاضمه و التهاب معده ایجاد می‌کند، حتی می‌تواند مستعد به بروز التهاب کبدی و کبد چرب نیز شود. یکی دیگر از مشکلاتی که می‌تواند برای فرد به وجود آورد به‌دلیل شکر و قند استفاده‌شده در این نوع نوشیدنی‌ها چاقی و اضافه‌وزن را برای افراد ایجاد کرده و احتمال دیابت را نیز افزایش می‌دهد؛ بنابراین باتوجه‌به عوارضی که می‌تواند برای افراد ایجاد کند، استفاده از این نوع نوشیدنی‌ها به بیماران قلبی، زنان باردار و شیرده، بیماران دیابتی و مبتلا به فشارخون و کودکان و نوجوانان توصیه نمی‌شود.

خطرات نوشابه‌های انرژی‌زا برای قلب
متخصص تغذیه بیان کرد: مصرف نوشابه‌های انرژی‌زا برای قلب تنها به افزایش ضربان قلب ختم نشده و باعث بروز حمله قلبی به‌ویژه در افرادی که مستعد هستند، خواهد شد؛ لذا به افراد توصیه می‌شود مراقب مصرف این نوع از نوشیدنی‌ها باشند. ضربان طبیعی قلب بین ۶۰تپش است اما زمانی که نوشیدنی انرژی‌زا مصرف می‌شود ضربان قلب حدود ۳۰درصد افزایش پیدا می‌کند و اگر فرد مستعد به حملات قلبی باشد، منجر به فیبریلاسیون دهلیزی یعنی ریتم غیرطبیعی ضربان قلب ‌می‌شود. وی در ادامه گفت: ریتم غیرطبیعی قلب می‌تواند منجر به سکته قلبی- مغزی شود. به‌طور معمول این نوع نوشابه‌ها در هر سایز دوبرابر میزان معمولی که یک فرد به‌طور روزانه از چای یا قهوه استفاده می‌کند کافئین بیشتری دارد. یعنی اگر فردی بخواهد روزانه دو تا سه نوشابه انرژی‌زا مصرف کند، کافئین در بدنش از حد مجاز بالاتر رفته و خطرات و عوارض در بدن فرد افزایش پیدا خواهد کرد. نکته مهم دیگر این است که افزایش مصرف کافئین به‌ویژه نوشیدنی‌های انرژی‌زا می‌تواند میزان اثربخشی کافئین میزان کلسیم را که قلب منتشر می‌کند افزایش داده و باعث تشدید ضربان قلب در فرد شود.

آمار مصرف نوشابه‌های انرژی‌زا
حاجی‌فرجی تصریح کرد: نکته دیگر این است که ثابت شده ۶۵درصد افراد از نوشابه استفاده کرده و در معرض حمله قلبی قرار گرفته و علاوه‌برآن به گفته متخصصان کلیه و مجاری، نوشابه‌های انرژی‌زا ادرار فرد را افزایش داده و توصیه می‌شود از نوشیدن   نوشابه‌های انرژی‌زا خودداری شود؛ زیرا موجب کاهش سطح سدیم در ادرار شده و روی پلاسما تاثیر می‌گذارد. همچنین میزان بالای قند و شکر و شربت ذرت می‌تواند مقاومت به انسولین را افزایش داده و یک مقدمه بر بروز دیابت نوع دو در فرد باشد.

تاثیر نوشابه‌های انرژی‌زا در رشد کودکان
این متخصص تغذیه ادامه داد: رشد کودکان یکی از مهم‌ترین مراحل زندگی آنهاست که تحت‌تاثیر عوامل مختلفی قرار می‌گیرد. یکی از این عوامل، نظارت پزشکان بر تغذیه و سلامت کودکان است که می‌تواند تاثیر بسزایی در رشد صحیح آنها داشته باشد. پزشکان با بررسی وضعیت جسمی و تغذیه‌ای کودکان، می‌توانند کمبودهای تغذیه‌ای را شناسایی کرده و راهکارهایی برای جبران آن ارائه دهند. وی اظهار کرد: یکی از مهم‌ترین مواد مغذی برای رشد کودکان، کلسیم است که نقش اساسی در استحکام استخوان‌ها و رشد بدن ایفا می‌کند. کمبود کلسیم می‌تواند موجب اختلال در رشد کودکان شده و آنها را در معرض مشکلات استخوانی قرار دهد؛ بنابراین، هر عاملی که باعث کاهش جذب کلسیم یا دفع آن از بدن شود، می‌تواند بر رشد کودک تاثیر منفی بگذارد.
حاجی‌فرجی مطرح کرد: یکی از عواملی که می‌تواند باعث کاهش املاح بدن، به‌ویژه کلسیم  شود، مصرف نوشابه‌های گازدار است، این نوشیدنی‌ها انرژی‌زا یا معمولی باشند فرقی نمی‌کند حتی آب گازدار نیز به‌دلیل گاز موجود در آن می‌تواند در دفع املاح و مواد معدنی بدن نقش داشته باشد؛ همچنین اگر کودکان و نوجوانان از نوشابه گازدار استفاده کنند بین ۲۰ تا ۴۰دقیقه پس از مصرف، بسیاری از املاح معدنی را که در طول روز دریافت کرده‌اند، از طریق ادرار دفع می‌کنند.

نوشابه‌های انرژی‌زا در بلوغ زودرس تاثیر دارند؟
وی دررابطه‌با تاثیر منفی نوشیدنی‌های گازدار بر جذب مواد مغذی، گفت: تحقیقات نشان داده‌اند که مصرف مداوم این نوشیدنی‌ها ممکن است بر ترشح هورمون‌های جنسی تاثیر گذاشته و در برخی موارد، باعث بروز بلوغ زودرس شود. این تاثیر به‌ویژه در دختران که معمولا زودتر از پسران به سن بلوغ می‌رسند، بیشتر دیده می‌شود. هرچند تحقیقات در این زمینه همچنان ادامه دارد اما کاهش مصرف نوشابه‌های گازدار، به‌خصوص در سنین رشد، می‌تواند از بسیاری از مشکلات مرتبط با آن جلوگیری کند. متخصص تغذیه خاطرنشان کرد: باتوجه‌به تاثیر مستقیم تغذیه بر رشد کودکان، توصیه می‌شود والدین و پزشکان به این موضوع که مصرف بیش‌ازحد نوشابه‌های گازدار نه‌تنها باعث دفع املاح ضروری بدن بلکه می‌تواند در رشد و بلوغ کودکان نیز اختلال ایجاد کند، توجه ویژه داشته باشند؛ بنابراین، کودکان و نوجوانان از مصرف این نوشیدنی‌ها پرهیز کرده و به جای آنها از منابع غنی کلسیم و سایر مواد مغذی استفاده کنند.