آگاه: در سال۲۰۰۹ چهار کشور برزیل، روسیه، هند و چین در یکاترینبورگ روسیه گرد هم آمدند و بلوکی تحت نام بریک را تشکیل دادند. سال بعد آفریقای جنوبی به این بلوک پیوست و سازمان بریک به بریکس تغییر نام داد.
مطابق آمار، بریکس نمایانگر نیمی از جمعیت جهان است و ۲۸درصد از قدرت اقتصادی دنیا را در اختیار دارد. در سال۲۰۱۸ ترکیب‌بندی اسمی تولید ناخالص داخلی این گروه، حدود ۵۷تریلیون دلار آمریکا بود. از سال۲۰۲۲، این گروه به‌دنبال گسترش عضویت بوده و چند کشور درحال‌توسعه برای پیوستن به آن تمایل داشته‌اند. مصر، اتیوپی، ایران و امارات متحده عربی نیز در اول ژانویه ۲۰۲۴ به این سازمان پیوستند.
مطابق پیش‌بینی‌ها، سهم این گروه در تولید اقتصاد جهانی از ۳۵درصد فعلی به ۴۰درصد تا سال۲۰۲۸ افزایش خواهد یافت، درحالی‌که سهم گروه هفت (G۷)، که شامل کشورهای توسعه‌یافته است به ۲۷.۸درصد کاهش خواهد یافت. این گروه یا به‌عبارتی سازمان بین‌المللی قصد دارد تا به‌عنوان پیش‌رو برای کشورهای درحال‌توسعه جهان سهم بیشتری از تولید ناخالص جهانی و تجارت بین‌الملل را از آن خود کند و همچنین در طرف دیگر با یکجانبهگرایی غرب به‌ویژه ایالات‌متحده مقابله کند. یکی از مهم‌ترین موضوعاتی که در یک سال اخیر در گروه بریکس به اولویت تبدیل شده، مربوط به ایجاد نهادهای مالی و پولی درون این بلوک اقتصادی است. امروز سهم دلار در بازارهای بین‌المللی به نحوی است که غالب ذخایر ارزی کشورهای جهان، تجارت جهانی، مبادلات بانکی و تبادلات غیربانکی با دلار انجام می‌شود که همین مسئله باعث هژمونی اقتصادی ایالات‌متحده در طول دهه‌های اخیر شده است. بااین‌حال در سال‌های اخیر و به‌ویژه از زمان حمله روسیه به اوکراین و متعاقب آن تشدید استفاده از تحریم‌های مالی ازسوی گروه هفت (G۷)، برخی کشورها قصد خود را برای تنوع بخشیدن به سبد ارزهای خارجی خود نشان داده‌اند. همچنین، طی دو سال گذشته، اعضای بریکس به‌دنبال ترویج فعال استفاده از پول‌های ملی خود در تجارت و معاملات بوده‌اند. در همین مدت، چین سیستم پرداخت جایگزین خود را به شرکای تجاری خود گسترش داده و به‌دنبال افزایش استفاده بین‌المللی از یوان (رنمینبی) است.
هفته گذشته نمایشگاه «پیشگامان پیشرفت؛ رویداد ملی توانمندی‌ها و دستاوردهای بخش خصوصی» برگزار و رهبر انقلاب نیز از این نمایشگاه بازدید کرده و یک روز پس از این بازدید در دیدار با صدها فعال اقتصادی بخش خصوصی نکاتی را در زمینه رسیدن به رشد هشت درصدی اقتصاد مطرح کردند. ایشان با انتقاد از کسانی که تحقق رشد اقتصادی هشت درصد را امکان‌ناپذیر می‌دانند و آن را به سرمایه‌گذاری‌های ناممکن و هنگفت خارجی منوط می‌کنند، افزودند: صاحب‌نظرانی که در کارگروه‌های تخصصی، رشد هشت درصد را پیگیر هستند، آن را به «این‌گونه سرمایه‌گذاری‌های خارجی» منوط نکرده‌اند و با تمرکز بر توانایی‌های داخلی به دنبال تحقق آن هستند و دولت باید حتما به آنها توجه و کمک کند.
ایشان با اشاره به ضرورت استمرار رشد بالای اقتصادی گفتند: رشد هشت درصدی البته معجزه نمی‌کند اما اگر استمرار پیدا کند و عوائد و نتایج آن عادلانه تقسیم شود، وضع کشور تغییر محسوس خواهد کرد. همچنین رهبر انقلاب حضور در مجامعی مانند بریکس را هم مهم دانستند و با اشاره به ضرورت فعالیت مسئولان دیپلماسی کشور برای بهره‌مندی حداکثری از این فرصت بزرگ گفتند: سامانه مالی بریکس که تبادل مالی با ارزهای کشورهای عضو را ممکن می‌کند، ظرفیت مهمی است. ایشان حذف هر چه ممکن دلار از مبادلات تجاری را ضروری برشمردند و گفتند: این کار که رییس‌جمهور محترم هم به‌دنبال آن هستند، کاری بزرگ و مهم و در کارزار اقتصادی، حرکتی بسیار قاطع و تعیین‌کننده است و بانک مرکزی باید میدان را برای تخصیص ارزهای دیگر باز کند؛ البته انجام آن عکس‌العمل‌هایی خواهد داشت اما دست کشور را قوی‌تر می‌کند.
مزیت سیستم مالی بریکس
توجه به سامانه مالی بریکس درحالی ازسوی رهبر انقلاب مطرح می‌شود که به اعتقاد اعضای بریکس، مزیت سیستم مالی بریکس‌پی در این است که دیگر اختیار آن در دست کشورهای غربی به‌ویژه ایالات‌متحده نیست؛ چراکه بسیاری از اعضای بریکس معتقد هستند که اگرچه ایالات‌متحده ادعا می‌کند که سیستم پیام‌رسان مالی سوئیفت یک سیستم جهانی است اما به‌دفعات و کرات اثبات شده که همه اصول بازار آزاد را یک‌شبه از میان برداشته و از دلار و سیستم مالی سوئیفت به‌عنوان ابزاری برای تحمیل اراده و خواسته خود بر کشورها استفاده می‌کنند. بااین‌حال یک هفته قبل از شانزدهمین اجلاس سران گروه بریکس، که کشورهایی چون روسیه، چین، هند، برزیل، آفریقای جنوبی، ایران، عربستان، امارات، مصر و اتیوپی عضو آن هستند، اعضا از پلتفرم «بریکس‌پی» رونمایی کردند که ازجمله مزایای آن، می‌توان به دلارزدایی از اقتصاد دنیا، تسهیل تجارت بین کشورهای عضو و کاهش فشار تحریم‌های غرب اشاره کرد؛ به‌این‌ترتیب، افراد دارنده بریکس‌پی بدون نیاز به ابزارهای تحت سلطه کشورهای غربی به‌ویژه آمریکا، می‌توانند تراکنش‌های تجاری خود را انجام دهند. همچنین در جریان اجلاس سران بریکس در کازان روسیه، برای نخستین‌بار از اسکناس بریکس رونمایی شد که به‌گفته «ولادیمیر پوتین»، رییس‌جمهور روسیه، ارز بریکس جانشین دلار در آینده خواهد شد. علاوه‌برآن «مسعود پزشکیان» رییس‌جمهور اسلامی ایران در اجلاس اخیر این سازمان در کازان روسیه، پرداختن به مسائل امنیتی، اقتصادی و اجتماعی را سه پایه اصلی برگزاری اجلاس بریکس در روسیه برشمرد و اظهار کرد: «در حوزه اقتصادی تلاش بریکس بر این است که با یکجانبهگرایی آمریکا، سلطه دلار بر اقتصاد جهان و تحریم‌های ظالمانه و ناپسند علیه کشورهای مختلف، مقابله کند.»
کاهش هزینه‌های ارزی و تسریع وصول
رییس «کمیته پولی، ارزی و بانکداری» کمیسیون اقتصادی مجلس در گفت‌وگو با خبرنگار روزنامه «آگاه» با اشاره به استفاده از سامانه تجاری بریکس برای عدم وابستگی به دلار، تاکید کرد: درحال‌حاضر بخش عمده‌ای از تجارت خارجی ما با کشورهای عضو بریکس نظیر چین و روسیه صورت می‌گیرد. میثم ظهوریان تاکید کرد: یکی از مسائل اقتصادی ما ناترازی منابع و مصارف ارزی در کشور است. ناترازی ارزی موجود باعث شده تا تسویه ارزی ما دچار مشکلات زیادی شود. عضو کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی بیان کرد: اگر ما بتوانیم به‌طور مستقیم در قالب پیمان‌های پولی دوجانبه و چندجانبه با کشورهای همچون بریکس در تعامل باشیم. قطعا بخش عمده‌ای از دسترسی به منابع ارزی بهبود پیدا خواهد کرد. این نماینده مجلس شورای اسلامی تاکید کرد: درحال‌حاضر ما بخش زیادی از تسویه تجاری‌مان را از طریق شرکت‌های تراستی انجام می‌دهیم که هم هزینه مبادلات را ۵ تا ۶درصد بالا برده و هم این منابع دیر وصول می‌شود. رییس «کمیته پولی ارزی و بانکداری» کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی تاکید کرد: بنابراین ما می‌توانیم در قالب پیمان‌های پولی دوجانبه و چندجانبه و سیستم‌های حواله ازسوی دو طرف، تعادلی در منابع و مصارف ارزی‌مان ایجاد کرده و همچنین هزینه‌های ارزی ما را کاهش دهیم. همچنین این مسئله می‌تواند کیفیت دسترسی به منابع ارزی را افزایش دهد.
سامانه مالی بریکس به سلطه‌گری دلار پایان می‌دهد
همچنین عضو دیگر کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی در همین زمینه، با اشاره به اظهارات مقام رهبری در رابطه با عدم وابستگی به دلار و همچنین ضرورت پیوستن به سامانه مالی بریکس، بیان کرد: رهبر انقلاب به دولتمردان تاکید داشتند که در این زمینه همراهی لازم را داشته باشند؛ ازاین‌رو امیدواریم بریکس سامانه مالی خود را هرچه سریع‌تر فعال کرده و سیاست دلارزدایی در بین کشورهای عضو مدنظر قرار گیرد. غلامحسین زارعی با بیان اینکه استعمار جهانی سعی دارد با ابزار دلار بر کشورها سلطه‌گری کند، بیان کرد: اگر سامانه مالی بریکس ایجاد شود، گره‌گشایی خوبی در این بخش رخ خواهد داد. اما عضویت در بریکس همچنین راهی برای نشان دادن ناامیدی فزاینده از نظم بین‌المللی تحت رهبری آمریکا و نهادهای کلیدی است که تحت کنترل قدرت‌های غربی مانند بانک جهانی و صندوق بین‌المللی پول هستند.
وبگاه آمریکایی «بلومبرگ» در گزارشی با بررسی روند شکل‌گیری و پیشرفت سازمان «بریکس»، نوشته است: «در سال۲۰۲۴ اندازه بریکس به دوبرابر افزایش یافت و در این سال چندین کشور تولیدکننده بزرگ انرژی در کنار برخی از بزرگ‌ترین مصرف‌کننده‌های انرژی در بین کشورهای درحال‌توسعه قرار گرفته و به این ترتیب، نفوذ اقتصادی این گروه در جهانی که تحت سلطه آمریکاست به‌طور بالقوه افزایش یافت.» با همه این تفاسیر «سازمان بین‌المللی بریکس» دارای ظرفیت اقتصادی و سیاسی فراوانی برای جمهوری اسلامی ایران در راستای توسعه تجارت کشورمان و خنثی کردن تحریم‌های ظالمانه است. حضور کشورهای توانمندی مانند چین در این سازمان می‌تواند ما را در زمینه دیپلماسی اقتصادی ارتقا دهد و ابزارهای اقتصادی مانند ارز بریکس می‌تواند با دلارزدایی از تجارت جهانی، موجب موازنه قوا و تثبیت صلح در جامعه جهانی شود؛ همچنین یکجانبهگرایی ایالات‌متحده آمریکا و حمایت آن از رژیم صهیونیستی را کاهش دهد.
نظر شما