آگاه: «نژا» یک کودک جنگجوی افسانه‌ای از اساطیر چینی است که اغلب به‌عنوان یک اسطوره سرکش به تصویر کشیده می‌شود که از آنچه برایش مقدر شده سرپیچی می‌کند تا سرنوشت خود را رقم بزند. او که به‌عنوان یک شیطان متولد شده است، از قدرت‌های ماوراءطبیعی خود می‌ترسد و محکوم به زندگی تنهاست. او برای غلبه بر سرنوشت خود و ایجاد مسیری تازه تلاش می‌کند.

پایان فرمانروایی هالیوود بر گیشه جهانی؟
این انیمیشن، یک اثر فانتزی-ماجراجویی چینی است. این که رکوردهای زیادی را می‌شکند ممکن است تعجب‌آور به نظر برسد؛ برای آنکه دنباله‌ای بر فیلمی است که در گذشته به این خوبی عمل نکرده است، آمریکایی نیست و به زبان انگلیسی نیز ساخته نشده است. بااین‌حال، به نظر می‌رسد رکوردشکنی آن هیچ نشانه‌ای از کاهش سرعت فروش آن ندارد. سال‌ها، هالیوود بر باکس‌آفیس چین تسلط داشت اما اکران «نژا ۲» نقطه عطفی در گسترش سینمایی و فرهنگی چین است. به نظر می‌رسد عملکرد بی‌سابقه آن در گیشه نشان‌دهنده یک پویایی در حال تغییر در صنعت فیلم جهانی است.
این محصول چینی اولین فیلم غیرهالیوودی است که به ۲۰فیلم پرفروش تاریخ جهان راه یافته است. برای چندین دهه، بازار فیلم چین تحت تسلط فیلم‌های پرفروش هالیوود بود اما در سال‌های اخیر، عناوین بومی –‌در ژانرهای اکشن و علمی-تخیلی گرفته تا عاشقانه و نیز انیمیشن‌– به‌طور فزاینده‌ای از فیلم‌های غربی پیشی گرفته‌اند؛ مسیری که با افزایش استفاده از عناصر ملی-فرهنگی، داستان‌سرایی پیچیده‌تر و پیشرفت سریع تکنولوژیکی تقویت می‌شود. این امر با تشدید سانسور و شعله‌ور شدن تنش‌های ژئوپلیتیکی با آمریکا، برای هالیوود سخت‌تر می‌شود. صنعت فیلم داخلی چین از این فرصت استفاده کرده است؛ انیمیشنی که ریشه در داستان‌های فولکلور چین دارد، با جلوه‌های ویژه پیشرفته می‌تواند یک فرمول برنده باشد.
برای نسل جدیدی از فیلمسازان و مخاطبان چینی، ایده روشن است: اگر استعداد داخلی چین می‌تواند اقتباس‌هایی با کیفیت از افسانه‌هایی که با آنها بزرگ شده‌اند ارائه دهد، چرا برای روایت داستان‌های چینی به استودیوهای غربی تکیه کنند؟ این فیلم همچنین، به‌سرعت در میان مهاجران چینی ساکن کشورهای دیگر به یک اثر محبوب تبدیل شد. بسیاری از آنها چند روز قبل برای تهیه بلیت‌های پیش‌فروش هجوم آوردند و برای اولین نمایش آن در صف ایستادند.
این در حالی است که موفقیت‌های محصولات هالیوودی معمولا مربوط به بازارهای جهانی و بین‌المللی است. آخرین نمونه آن، رکورد فروش انیمیشن «درون بیرون‌۲» بود که با فروشی حدود دومیلیارد دلار در گیشه جهانی توانست در صدر پرفروش‌های جهانی بایستد. این اثر، عمده موفقیتش را مدیون بازارهای جهانی بود؛ حدود ۶۵۱میلیون دلار در گیشه آمریکای شمالی و بیش از یک میلیارد دلار در گیشه بین‌المللی. این تجربه می‌تواند نشان‌دهنده اهمیت و دیده شدن یک قصه بومی آسیایی و غیر آمریکایی در سطح بین‌المللی در زمان یکه‌تازی رسانه‌ها و محصولات نمایشی هالیوودی و غول‌های رسانه‌ای غرب باشد.

ملی‌گرایی برای موفقیتی جهانی
داستان «نژا» و اقتباس‌های فراوان آن، مدت‌هاست که مردم چین را در هر سنی مجذوب خود کرده است. متن اصلی آن از رمان «سرمایه‌گذاری خدایان» سلسله مینگ (۱۳۶۸ تا ۱۶۴۴) سرچشمه می‌گیرد و در طول قرن‌ها، در قالب‌های فرهنگی مختلف مذهبی و ادبی بازتفسیر شده است. طرح اصلی «نژا» حول شورش او علیه اقتدار پدرسالار فئودالی می‌چرخد. این مبارزه با پس‌زمینه‌ای از درگیری‌های خانوادگی و حتی تلاش برای پدرکشی صورت می‌گیرد. در مقابل، بازتفسیر امروزی، این کودک سرکش را به عنوان اسطوره‌ای وظیفه‌شناس معرفی می‌کند که برای منافع قبیله‌اش با ایجاد اتحاد، رویارویی با جناح‌های رقیب و به چالش کشیدن نظم موجود مبارزه می‌کند. این فیلم به‌عنوان یک فیلم تجاری، هوشمندانه نیازهای عاطفی تماشاگران چینی معاصر را در جامعه‌ای که با چالش‌های مختلفی مانند رکود اقتصادی و افزایش بیکاری مواجه است، مورد توجه قرار داده است. مضامین عشق خانوادگی و حمایت از والدین با مخاطبان چینی ارتباط عمیقی برقرار کرده است و در موقعیتی مبهم، اطمینان فرهنگی و احساسی را به آنها ارائه می‌دهد. این امر باعث ایجاد حس قوی هویت فرهنگی و غرور ملی در بین مردم چین شده است. در چین، به نظر نمی‌رسد درحال‌حاضر هیچ کلمه‌ای بهتر از غرور و حس میهن‌پرستی، احساسات پس از تماشای فیلم را نشان دهد. بااین‌حال، فیلم باید در زمینه‌های گسترده‌تر چشم‌انداز داخلی چین و موقعیت در حال تحول آن در صحنه جهانی درک شود.
فراتر از سرگرمی، موفقیت «نژا ۲» با ایده‌های رییس‌جمهور این کشور، شی جین پینگ در مورد مفهوم «اعتماد فرهنگی» مطابقت دارد که می‌تواند به‌طور خلاصه به عنوان اعتقاد راسخ یک ملت به قدرت و سرزندگی فرهنگ خود تعریف شود. از زمان رکوردشکنی فیلم، رسانه‌های دولتی مختلف به‌طور فعال این روایت را بازتاب می‌دهند. دیلی پیپلز، روزنامه رسمی حزب کمونیست چین، «نژا ۲» را با اعتماد فرهنگی چین به‌عنوان ابزاری برای گسترش قدرت نرم و حرکت در قلمرو ناشناخته برابر می‌داند. با این حال، این تاکید بر اعتماد فرهنگی صرفا دولت‌محور نیست. 
اینکه آیا «نژا ۲» به موفقیت بین‌المللی پایدار دست می‌یابد یا خیر، باید دید اما یک چیز واضح است: انیمیشن چینی دیگر فقط برای مخاطبان داخلی نیست. محبوبیت این فیلم نشان‌دهنده جاه‌طلبی‌های گسترده‌تر چین برای گسترش قدرت نرم خود در کنار نفوذ اقتصادی و استراتژیک فزاینده آن است. صنعت انیمیشن چین تلاش می‌کند تا با غول‌های انیمیشن غربی مانند دیزنی و پیکسار رقابت کند. 
به هر ترتیب، بسیاری از بلاک باسترهای اخیر چینی از احساسات ملی‌گرایانه بهره برده‌اند و به موفقیت‌های بزرگی نیز دست یافته‌اند. «نبرد در دریاچه چانگجین»، فیلم جنگی به سفارش دولت در سال۲۰۲۱ و نیز فیلم اکشن میهن‌پرستانه «گرگ جنگجو۲» در سال۲۰۱۷، پردرآمدترین عنوان‌های این کشور بود. با شکستن رکوردها، «نژا ۲» به‌سرعت به‌عنوان یک پیروزی در صنعت انیمیشن و فیلم چین ظاهر شد. این فیلم به‌طور کامل در چین ساخته شده است و طبق تیتراژ پایانی آن، ۱۳۸شرکت انیمیشن و بیش از چهارهزار نفر نیروی انسانی حضور دارند.
صنعت انیمیشن چین راه درازی را پیموده است. در بازاری که نسل‌هایی از مخاطبان با تماشای فیلم‌هایی از دیزنی و پیکسار هالیوود و استودیو گیبلی ژاپن بزرگ شدند، تعداد زیادی از انیمیشن‌های داخلی در سال‌های اخیر به‌ویژه آنهایی که از فرهنگ سنتی دفاع می‌کنند، نفوذ کرده‌اند. سال گذشته، «افسانه سیاه: ووکونگ»، یک بازی ویدیویی چینی براساس رمان کلاسیک قرن شانزدهمی «سفر به غرب» و دارای قابلیت‌های گرافیکی پیشرفته، به یکی از پرفروش‌ترین‌های بین‌المللی تبدیل شد. خبرگزاری رسمی چین، شینهوا، محبوبیت پایدار این داستان‌های باستانی را «بخشی از یک رنسانس فرهنگی گسترده‌تر» توصیف کرد.
درحالی‌که درآمدهای فروش انیمیشن «نژا ۲» یکی پس از دیگری از آثار کلاسیک هالیوود پیشی می‌گرفت، تماشاگران سینمای چینی برای حمایت از این فیلم تجمع کردند و فروش بلیت آن را به اوج جدیدی رساندند. آنها در رسانه‌های اجتماعی چین از یکدیگر خواستند تا به سینما بروند و حتی چندین بار این اثر را تماشا کنند. یک هشتگ پرطرفدار در سایت میکروبلاگینگ، Weibo، صعود این فیلم را در رتبه‌های باکس‌آفیس جهانی با «برافراشتن پرچم ملی» این کشور مقایسه کرد. 
بااین‌حال، «نژا ۲» برای به‌دست آوردن جایگاهی قوی در بازارهای خارج از کشور، جایی که با «کاپیتان آمریکا: دنیای جدید شجاع» تازه اکران شده رقابت خواهد کرد، با چالش بزرگی مواجه است. بینندگان و کارشناسان می‌گویند که فراتر از دیاسپورای چینی، ممکن است برای برقراری ارتباط با مخاطبان بین‌المللی گسترده‌تری دچار مشکل شود.

ظرفیت‌هایی برای موفقیت جهانی در انیمیشن
موفقیت جهانی یک اثر آسیایی را می‌توان به ظرفیت‌های داخلی ما برای رقابت‌های اینچنینی تعمیم داد و نزدیک دانست. آغاز انیمیشن‌سازی در ایران به دهه۱۳۳۰ بازمی‌گردد؛ زمانی که در مرکز سینمایی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، هنرمندانی چون نورالدین زرین‌کلک و علی‌اکبر صادقی با تولید آثار کوتاه انیمیشنی، قدم‌های نخستین را برداشتند. این آثار اغلب با مضامین فرهنگی و آموزشی تولید می‌شدند و بیشتر بر تکنیک‌های دستی و سنتی متمرکز بودند. در دهه‌های بعد، با ورود تکنولوژی‌های جدید و افزایش آگاهی عمومی نسبت‌به ظرفیت‌های انیمیشن، این هنر رشد چشمگیری را تجربه کرد. انیمیشن ایران با تولید آثاری همچون آخرین داستان، شاهزاده روم، فیلشاه و شمشیر و اندوه توانسته است در جشنواره‌های بین‌المللی حضور موفقی داشته باشد و جوایز متعددی را کسب کند. این آثار نه‌تنها از نظر کیفیت فنی و هنری قابل‌توجه بوده‌اند، بلکه توانسته‌اند پیام‌هایی متناسب با فرهنگ ایرانی و اسلامی را به مخاطبان داخلی و خارجی منتقل کنند. نمونه‌ای تازه از این موفقیت، انیمیشن کوتاه ایرانی «در سایه سرو» است که به عنوان یکی از ۱۵نامزد اولیه در بخش بهترین انیمیشن کوتاه در جایزه اسکار۲۰۲۵ چشم‌ها را به خود خیره کرد. این انیمیشن، با کسب جایزه اصلی جشنواره انیمایو در اسپانیا، توانست به‌طور رسمی وارد رقابت‌های اسکار۲۰۲۵ شود. این موفقیت، نشان‌دهنده پتانسیل بالای سینمای انیمیشن ایران و توانایی هنرمندان ایرانی در رقابت با آثار جهانی است.
یکی از مهم‌ترین مشکلات انیمیشن‌سازی در ایران، کمبود بودجه و سرمایه‌گذاری مناسب است. تولید انیمیشن به‌ویژه در سطح بلند سینمایی، هزینه‌های بالایی دارد که در بسیاری از موارد تهیه‌کنندگان خصوصی یا دولتی از تامین آن ناتوان هستند؛ بنابراین وقتی تهیه‌کننده‌ای قصد ورود به این عرصه را داشته باشد، باید بیشتر مورد حمایت قرار گرفته و محصولات این حوزه بیشتر مورد توجه باشد. از طرف دیگر، با وجود استعدادهای فراوان، کمبود نیروی کارآزموده و متخصص در زمینه‌های مختلف از چالش‌های اساسی این حوزه محسوب می‌شود. 
فرایند آموزش در این حوزه نیز به‌روز و متناسب با رشد جهانی این صنعت و اهمیت فرهنگی آن نیست. نبود زیرساخت‌های مناسب برای بازاریابی و اکران آثار انیمیشن یکی دیگر از مشکلاتی است که موجب می‌شود این آثار به‌سختی بتوانند با فیلم‌های زنده رقابت کنند. هر چند این آسیب در چند سال اخیر کمتر شده و وضعیت اکران در این حوزه بهبود پیدا کرده‌ است. با این حال، اگرچه تبدیل متن‌های داستانی فارسی به یک اثر پویانمایی کوتاه یا بلند، خود فرآیندی بسیاری سخت و پرهزینه بوده، ظرفیتی است که قرن‌هاست در اختیار سرمایه‌گذاران و تولیدکنندگان انیمیشن ماست و می‌تواند بستر بسیاری از موفقیت‌های جهانی باشد. آنچه در تجربه رکوردشکنی انیمیشن چینی «نژا» دیدیم می‌تواند نمادی از محبوبیت فرهنگ‌های بومی در سطوح داخلی و بین‌المللی باشد.