۸ اسفند ۱۴۰۳ - ۲۳:۱۴
کد خبر: ۱۱٬۲۳۹

سند امت‌سازی اسلامی

سید مرتضی مفیدنژاد ـ روزنامه‌نگار

برای معرفی مجموعه‌ها و گروه‌های انسانی از لغات و عبارات مختلفی استفاده می‌شود؛ لغاتی همچون قوم، قبیله، عشیره، جامعه، طایفه، ملت و امت. هر کدام از این موارد به جنبه‌ای از این مجموعه‌های بشری و انسانی دلالت می‌کند. به عنوان مثال جامعه به گروه‌های انسانی می‌گویند مشروط بر این که دارای تعامل انسانی پایدار باشند که از نظر سرزمینی، حاکمیت یا انتظارات فرهنگی با هم وجه اشتراک دارند. یا در تعریف قوم تصریح می‌کنند که مجموعه‌ای از انسان‌ها با برخی ارتباطات قوام یافته که البته بیشتر آنها ارتباطات خونی است کنار هم شکل گرفته‌اند. عشیره هم با نزدیکی معنایی به قوم بر افرادی اطلاق می‌شود که با هم ارتباطات خونی و نژادی دارند. به‌هرحال اینگونه مفاهیم ریشه در ابعاد جغرافیایی، روابط خونی و نژادی دارد.

آگاه: اما در مورد واژه امت این مسئله متفاوت است:
این واژه از ریشه «ام» یا «یوم» است، امت مجموعه‌ای از انسان‌هاست که برای هدف و مقصد واحدی گرد هم جمع آمده‌اند. مرز میان امت‌ها مرز عقیدتی است. در واقع مفهوم «امت» در اندیشه اسلامی به معنای جامعه‌ای است که بر اساس پیوندهای دینی و معنوی، فارغ از مرزهای جغرافیایی و قومی، به سوی یک هدف مشترک حرکت می‌کند. این مفهوم در دوران معاصر، به ویژه پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، به عنوان یکی از اصول اساسی سیاست خارجی و داخلی جمهوری اسلامی مطرح شده است.
واژه امت‌ در قرآن  ۶ بار به‌ صورت‌ مفرد یا جمع‌ آمده‌ است‌. امت در قرآن‌ بر غیرمسلمانان‌ نیز اطلاق‌ شده‌ است‌ و از این‌ رو می‌تواند به‌ معنای‌ «شِعب‌» نیز نزدیک‌ باشد؛ در این‌ کاربرد، مقصود از امت‌، گروه‌ بزرگی‌ از مردم‌ است‌ که‌ دارای‌ زبان‌ یکسان‌ یا دین واحد یا سرزمین‌ جغرافیایی‌ یکسانی‌ هستند. در قرآن‌ همچنین امت‌ به‌ معنی‌ مردم‌ یا عده‌ای‌ از انسان‌ها که‌ با یکدیگر پیوند دینی‌ دارند، آمده‌ و در احادیث که‌ بارها به‌ صورت‌های‌ «امت‌ محمد» یا «امتی‌» (از زبان‌ پیامبر صلی الله علیه وآله)، یا «اُمَم‌» وارد شده‌، به‌ معنی‌ جماعتی‌ به‌کار رفته‌ است‌ که‌ از یک‌ پیامبر پیروی‌ می‌کنند. «اُمَم‌» نیز به‌ معنی‌ اقوام‌ پیشین‌ و ملت‌هایی‌ که‌ خداوند برای‌ آنان‌ پیامبری‌ گسیل‌ داشته‌، به‌کار رفته‌ است.
پس از پیروزی انقلاب اسلامی، رهبران جمهوری اسلامی، به‌ویژه امام خمینی(ره) و پس از او رهبر انقلاب، بر ضرورت همزیستی و تعامل سازنده بین هویت اسلامی و هویت ملی تاکید داشتند؛ به عنوان مثال، در بیانات رهبر انقلاب، مفهوم «امت اسلامی» به‌عنوان مفهومی فراگیر و تقویت‌کننده برای هویت‌های ملی مختلف مطرح می‌شود. ایشان بارها بر این نکته تاکید کرده‌اند که اسلام نه‌تنها مخالف هویت ملی نیست، بلکه با تقویت معنویت و وحدت بین ملت‌ها، به ملیت‌ها نیز قدرت و هویت بیشتری می‌بخشد. همین انگاره به کشورهای مسلمان دیگر نیز منتقل شد و بسیاری از آزاداندیشان و ظلم ستیزان عالم بر مفهوم امت اسلامی و مسئله امت‌سازی اسلامی تاکید کردند. در یک دهه گذشته فراز و نشیب‌های بسیاری در ماجرای امت‌سازی اسلامی رخ داد اما نقاط اوج بی‌نظیر و فوق‌العاده‌ای مثل تشییع حاج قاسم و تشییع سیدحسن نصرالله هم داشت.
تشییع با شکوه سیدحسن نصرالله و سیدهاشم صفی‌الدین و احساساتی که کل امت اسلامی را درگیر خود کرده بود سند غیرقابل چشم‌پوشی برای این مقوله است که امت اسلامی در پروسه رشد و نمو خود به مرحله و قدرتی رسیده است که دیگر هیچ قدرت ستمگر و خونخواری یارای مبارزه با آن را ندارد.

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
  • نظرات حاوی توهین و هرگونه نسبت ناروا به اشخاص حقیقی و حقوقی منتشر نمی‌شود.
  • نظراتی که غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط با خبر باشد منتشر نمی‌شود.