آگاه: این اقدام که به عنوان مکانیسم ماشه شناخته می‌شود، ظاهرا در پاسخ به آنچه آنها عدم پایبندی ایران به تعهدات هسته‌ای می‌دانند، انجام شده است. اما آیا این گام واقعا تغییری اساسی در وضعیت اقتصادی ایران ایجاد می‌کند؟ یا بیشتر یک بازی روانی برای فشار بر تهران است؟ در این فرصت، با نگاهی تحلیلی و مبتنی بر واقعیت‌های موجود، به بررسی این موضوع می‌پردازم و تاکید می‌کنم که ایران هم‌اکنون تحت شدیدترین تحریم‌ها قرار دارد و اثرات اقتصادی اسنپ‌بک بیشتر جنبه روانی و غیرحقیقی خواهد داشت. هدف، آگاه‌سازی مردم شریف ایران است تا از ایجاد وحشت کاذب جلوگیری شود.
ابتدا باید زمینه تاریخی را یادآوری کنیم. توافق جامع اقدام مشترک (برجام) در سال ۲۰۱۵ میلادی (۱۳۹۴ شمسی) میان ایران و گروه ۱+۵ (آمریکا، انگلیس، فرانسه، آلمان، روسیه و چین) امضا شد. این توافق، در ازای محدودیت‌های هسته‌ای ایران، تحریم‌های بین‌المللی را لغو می‌کرد. اما در سال ۲۰۱۸، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور وقت آمریکا یک‌جانبه از برجام خارج شد و تحریم‌های گسترده‌ای را علیه ایران اعمال کرد. این خروج، ضربه‌ای مهلک به توافق زد و اقتصاد ایران را تحت‌فشار قرار داد. اروپایی‌ها که ادعای تعهد به برجام داشتند، عملا هیچ اقدامی برای جبران خسارات ایران نکردند. مکانیسمی مانند اینستکس (ابزار حمایت از مبادلات تجاری) که قرار بود تحریم‌های آمریکا را دور بزند، هرگز عملیاتی نشد و بیشتر به یک شوخی تلخ تبدیل شد. ایران در پاسخ به این نقض تعهدات، به‌تدریج از برخی محدودیت‌های هسته‌ای عقب‌نشینی کرد؛ اقداماتی که کاملا برگشت‌پذیر و در چارچوب حقوق برجامی خود بود.
حالا در سال ۲۰۲۵، با نزدیک‌شدن به انقضای برخی مفادResolution ۲۲۳۱  شورای امنیت (که برجام را تایید می‌کند)، سه کشو اروپایی بعد از دو دور مذاکره با نمایندگان کشورمان، تصمیم به فعال‌سازی اسنپ‌بک گرفته‌اند. طبق گزارش‌های متعدد، از جمله بیانیه مشترک این سه کشور اروپایی در وب‌سایت دولت انگلیس، آنها ایران را متهم به عدم عملکرد جدی در تعهدات هسته‌ای کرده‌اند. این بیانیه تاکید می‌کند که این سه کشور در ژوئیه ۲۰۲۵ پیشنهاد تمدید Resolution ۲۲۳۱ را داده بودند، اما ایران آن را نپذیرفته است. همچنین خبرگزاری رویترز گزارش داد که این فرآیند ۳۰‌روزه می‌تواند منجر به بازگرداندن تحریم‌های پیش از برجام شود، از جمله تحریم‌های تسلیحاتی و مالی. آمریکا که خود از برجام خارج شده، از این اقدام استقبال کرده و وزارت خارجه‌اش بیانیه‌ای صادر کرد مبنی بر اینکه ایالات متحده از آغاز اسنپ‌بک استقبال می‌کند و با سه کشور اروپایی برای تکمیل آن همکاری خواهد کرد.

اما واکنش ایران قاطعانه بود. وزارت خارجه جمهوری اسلامی ایران این اقدام را غیرقانونی و نقض آشکار Resolution ۲۲۳۱ دانست و تاکید کرد که E۳ حق استفاده از مکانیسم ماشه را ندارند، زیرا خودشان تعهداتشان را نقض کرده‌اند.
سخنگوی وزارت خارجه ایران هشدار داد که این گام می‌تواند همکاری ایران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی (IAEA) را مختل کند و حتی ممکن است به خروج ایران از پی‌مان منع اشاعه هسته‌ای (NPT) منجر شود. روسیه و چین نیز از ایران حمایت کرده‌اند. نماینده روسیه در سازمان ملل، این اقدام سه کشور اروپایی را غیرقانونی و تحریک‌آمیز خواند و گفت که می‌تواند به عواقب غیرقابل‌پیش‌بینی منجر شود. چین نیز تاکید کرد که این سه کشور پیش‌نیازهای مکانیسم حل اختلاف را رعایت نکرده‌اند.
از منظر اقتصادی، باید مردم ایران آگاه باشند که اسنپ‌بک تغییرات اساسی ایجاد نخواهد کرد. ایران هم‌اکنون تحت شدیدترین تحریم‌های یک‌جانبه آمریکا و اروپا قرار دارد. از سال ۲۰۱۸، صادرات نفت ایران کاهش یافته، دسترسی به سیستم بانکی جهانی قطع شده است. اما اقتصاد ایران با اتکا به مقاومت داخلی، تنوع‌بخشی به تجارت (مانند افزایش صادرات غیرنفتی به کشورهای همسایه و آسیایی) و سیاست‌های اقتصاد مقاومتی، توانسته تاب بیاورد. طبق آمارهای رسمی، رشد اقتصادی ایران در سال‌های اخیر مثبت بوده و وابستگی به نفت کاهش یافته است. اسنپ‌بک که تحریم‌های سازمان ملل را بازمی‌گرداند، عمدتا تحریم‌هایی را احیا می‌کند که قبلا وجود داشته‌اند؛ مانند محدودیت‌های تسلیحاتی که در اکتبر ۲۰۲۳ منقضی شدند، اما ایران با دورزدن آنها ادامه داده است.
اثرات واقعی اسنپ‌بک محدود است، زیرا بسیاری از کشورها ازجمله روسیه، چین و هند، به تحریم‌های یک‌جانبه پایبند نیستند. برای مثال تجارت ایران با چین در سال ۲۰۲۴ به بیش از ۵۰ میلیارد دلار رسید و این روند ادامه دارد. آنچه بیشتر نگران‌کننده است، جنبه روانی این اقدام است. رسانه‌های غربی و برخی داخلی ممکن است با بزرگ‌نمایی، باعث وحشت در بازار شوند، افزایش نرخ ارز، احتکار کالا یا کاهش سرمایه‌گذاری. اما این اثرات غیرحقیقی هستند و با آگاهی عمومی می‌توان آنها را کنترل کرد. مردم ایران باید بدانند که اقتصاد کشور بر پایه تولید داخلی و روابط منطقه‌ای بنا شده و اسنپ‌بک نمی‌تواند آن را فروبپاشد. در واقع این اقدام سه کشور اروپایی بیشتر نشان‌دهنده ضعف اروپا است که تحت‌فشار آمریکا (به‌ویژه با اشاره به نقش مارکو روبیو، وزیر خارجه آمریکا) عمل می‌کند.
در سطح بین‌المللی، این تحولات نشان‌دهنده تغییر در توازن قدرت است. ایران با تقویت روابط با روسیه و چین، بخشی از ائتلاف‌های ضدغربی مانند بریکس شده و این می‌تواند تحریم‌ها را خنثی کند. همچنین تنش‌های منطقه‌ای مانند درگیری‌ها در خاورمیانه ممکن است سه کشور اروپایی را وادار به عقب‌نشینی کند، زیرا بازگرداندن تحریم‌ها می‌تواند به افزایش قیمت انرژی جهانی منجر شود - چیزی که اروپا در شرایط اقتصادی فعلی تحمل نمی‌کند. درنتیجه، اقدام این سه کشور اروپایی برای آغاز اسنپ‌بک بیشتر یک مانور سیاسی است تا یک تهدید واقعی. ایران پیش از این تحت تحریم بوده و اقتصادش با چالش‌ها کنار آمده است. مردم عزیز ایران، اجازه ندهید اخبار روانی شما را نگران کند؛ تمرکز بر وحدت داخلی، حمایت از تولید ملی و دیپلماسی هوشمند، کلید عبور از این مرحله است. تاریخ نشان داده که ملت ایران در برابر فشارها مقاوم است و این بار نیز پیروز خواهد شد.