آگاه: هر سال با نزدیک‌شدن به مهرماه و آغاز سال تحصیلی، بازار لوازم‌التحریر داغ می‌شود. خانواده‌ها در این فصل ناچارند هزینه‌های عمده‌ای را صرف خرید دفتر، خودکار، مداد، کیف و سایر ملزومات آموزشی کنند. این تقاضای فصلی به حدی پررنگ است که طبق برآورد اتحادیه‌ها، حدود نیمی از فروش سالانه در همین یک تا دو ماه رقم می‌خورد. اما امسال شرایط متفاوت‌تر است. بسیاری از خانواده‌ها به دلیل افزایش قیمت‌ها، سبد خرید خود را کوچک و بعضی کالاها را از فهرست‌شان، حذف کرده و به سمت برندهای ارزان‌تر و تولیدات داخلی رو آورده‌اند.
قیمت‌ها زیر سایه تورم و ارز
گزارش‌های رسمی و میدانی نشان می‌دهد طی یک سال گذشته قیمت میانگین لوازم‌التحریر بین ۲۰ تا ۳۰ درصد رشد کرده است. در کالاهای وارداتی این افزایش شدیدتر بوده. چون نرخ ارز مستقیم بر قیمت نهایی اثر می‌گذارد.
دفتر ۸۰ برگ که سال گذشته حدود ۲۵ هزار تومان فروخته می‌شد، امسال در برخی فروشگاه‌ها به ۳۵ هزار تومان رسید. یک خودکار ساده از پنج هزار تومان به ۱۱ هزار تومان رسیده است. کوله‌پشتی‌های دانش‌آموزی با کیفیت معمولی که میانگین ۶۰۰ هزار تومان قیمت داشتند، اکنون حداقل ۸۰۰ هزار تومان فروخته می‌شوند.
این تغییرات، نه‌تنها قدرت خرید خانوار را کاهش داده، بلکه رفتار خریداران را هم دگرگون کرده است. به شکلی که خانواده‌ها بیشتر از گذشته به مقایسه قیمت‌ها می‌پردازند و حتی سعی می‌کنند وسایل را اقساطی یا از فروشگاه‌های آنلاین بخرند تا بتوانند از تخفیف استفاده کنند.
تولید داخلی؛ فرصت و چالش
اکنون تولیدکنندگان خرد زیادی در بازار لوازم‌التحریر در حال فعالیت هستند که تولیداتشان کیفیت خوب یا متوسطی دارد و برخی از آنها را می‌توان در نمایشگاه‌های نوشت‌افزار که این روزها در جای‌جای کشور برپا شده‌اند، مشاهده کرد؛ اما هنوز به دلیل حمایت‌نشدن کافی نتوانسته‌اند چندان نقش مهمی در بازار لوازم‌التحریر ایفا کنند. ناگفته پیداست که مزیت تولید داخل، نزدیکی به بازار و هزینه کمتر حمل‌ونقل است.
تولیدکنندگان داخلی از چالش‌های بزرگ بی‌نصیب نیستند؛ از جمله قیمت مواد اولیه مانند کاغذ و پلاستیک رشد چشمگیری داشته است. از سوی دیگر کمبود سرمایه برای نوسازی خطوط تولید، باعث می‌شود کیفیت برخی محصولات با استانداردهای جهانی فاصله داشته باشد. در ضمن رقابت با کالاهای وارداتی ارزان‌قیمت و عمدتا چینی دشوار است؛ زیرا مشتریان به دلیل محدودیت مالی اغلب سراغ قیمت پایین‌تر می‌روند. با وجود این، کارشناسان معتقدند که تولیدکنندگان ایرانی اگر در طراحی و برندینگ سرمایه‌گذاری کنند، می‌توانند جایگاه خود را مستحکم‌تر کنند. با حضور در نمایشگاه‌های داخلی لوازم‌التحریر و مشاهده و ارزیابی نمونه‌هایی از دفاتر طراحی‌شده با طرح‌های ایرانی یا محصولات سازگار با محیط‌زیست، مشاهده کردیم که اتفاقا با این‌گونه طرح و ایده‌ها با استقبال دانش‌آموزان و والدین مواجه می‌شود.
واردات و وابستگی به خارج
بخش مهمی از بازار لوازم‌التحریر ایران همچنان به واردات متکی است. اقلام فانتزی، برخی ماژیک‌ها، مدادهای رنگی و ابزارهای هنری خاص، عمدتا از چین و گاهی امارات وارد می‌شوند. این وابستگی باعث می‌شود هر تغییر در تعرفه‌ها، هزینه ترخیص یا نرخ ارز به‌سرعت خود را در قیمت نهایی نشان دهد. فروشندگان عمده می‌گویند طی ماه‌های اخیر به دلیل تاخیر در ترخیص کالا، برخی اقلام به‌شدت کمیاب شده و افزایش قیمت غیرعادی داشته‌اند.
تغییر رفتار خریداران؛ جهش فروش آنلاین
یکی از تحولات قابل‌توجه بازار در سال‌های اخیر، رشد فروش اینترنتی است. پلتفرم‌های مختلف به مشتریان این امکان را داده‌اند که قیمت‌ها را مقایسه کنند و کالای دلخواه خود را با تخفیف بخرند. خانواده‌ها به‌ویژه در شهرهای کوچک و مناطق دورافتاده، ترجیح می‌دهند خرید خود را آنلاین انجام دهند. چون تنوع بیشتری در اختیار دارند. در همین حال فروشگاه‌های سنتی هنوز نقش مهمی دارند؛ به‌خصوص برای خرید فوری یا اقلامی که باید از نزدیک بررسی شوند؛ مثل کیف و کوله‌پشتی. باتوجه‌به همه این موارد، یکی از موضوعاتی که باید مورد توجه تولیدکنندگان و عرضه‌کنندگان لوازم‌التحریر قرار بگیرد، توجه و تقویت فروش آنلاین در بازار داخلی است.
مشکلات ساختاری بازار
در گفت‌وگو با تولیدکنندگان لوازم‌التحریر داخلی متوجه چالش‌های فعالان این بازار شدیم؛ تورم، قدرت خرید خانوار را کاهش داده و حتی سبب شده که کالاهای ارزان‌تر را جایگزین کنند. نوسان ارز، سبب شده است واردکنندگان نتوانند برنامه‌ریزی بلندمدت داشته باشند. کمبود مواد اولیه، تولیدکنندگان داخلی در تامین کاغذ و پلاستیک را دچار مشکل کرده است. اکنون برندهای داخلی با خطر ازدست‌دادن سهم بازار مواجه هستند. چون باید توانایی رقابت شدید با کالاهای وارداتی ارزان را داشته باشند. یک عامل مهم دیگر هم این است که بسیاری از محصولات داخلی نیاز به بهبود کیفیت، طراحی و بسته‌بندی دارند.
البته در کنار چالش‌ها، فرصت‌هایی هم برای فعالان این صنعت وجود دارد. مثلا محصولات سازگار با محیط‌زیست که در سطح جهانی تقاضا برای کالاهای سبز در حال افزایش است و تولیدکنندگان ایرانی در موارد بسیاری از این شیوه استفاده می‌کنند. طراحی جذاب و بسته‌بندی مناسب می‌تواند مشتری را از خرید کالای خارجی منصرف کند و باعث رونق بازار داخلی شود. گسترش خرید آنلاین هم که این روزها موردتوجه بیشتر قرار گرفته، فرصتی برای تولیدکنندگان و توزیع‌کنندگان است تا مستقیم به دست مشتری برسند. کارشناسان توصیه می‌کنند که دولت برای بهبود وضعیت بازار لوازم‌التحریر، خوب است چند کار را انجام دهد؛ حمایت مالیاتی از تولیدکنندگان داخلی و کاهش هزینه‌های تولید، تسهیل واردات مواد اولیه و کاهش موانع ترخیص، سرمایه‌گذاری در صنایع کاغذ و پلاستیک داخلی، ایجاد استانداردهای کیفی برای افزایش رقابت سالم.
آینده روشن خواهد بود
بازار لوازم‌التحریر ایران اکنون در یک نقطه حساس قرار دارد. تورم و نوسان ارز، خریداران و فروشندگان را تحت‌فشار گذاشته است. با این حال، ظرفیت تولید داخلی، علاقه خانواده‌ها به خرید آنلاین و گرایش جهانی به سمت محصولات پایدار، می‌تواند آینده‌ای روشن‌تر برای این صنعت رقم بزند. اگر حمایت‌های دولتی و سرمایه‌گذاری بخش خصوصی همزمان پیش برود، شاید بازار لوازم‌التحریر ایران نه‌تنها از بحران کنونی عبور کند، بلکه بتواند بخشی از نیاز کشورهای همسایه را هم تامین کند.
نمایشگاه لوازم‌التحریر ایران نوشت
نمایشگاه لوازم‌التحریر ایران نوشت تا ۲۸ شهریورماه ساعت ۱۴ تا ۲۱ در مصلای امام خمینی (ره) برپاست. در زمان برپایی نمایشگاه، امکان خرید از سایت این نمایشگاه به صورت مجازی و با ۱۰ درصد تخفیف هم فراهم است.
در این نمایشگاه ۶۵ تولیدکننده داخلی حضور دارند. مهدی کلانتری، مدیرعامل مجمع نوشت‌افزار ایرانی، اسلامی نوشت‌افزار توضیح می‌دهد: «تولیدکنندگان حاضر در نمایشگاه تنها به دنبال فروش نیستند. این مجموعه فرصتی برای ارتباط مستقیم با خانواده‌هاست. تولیدکنندگان در این فضا ذائقه‌سنجی می‌کنند، بازخورد می‌گیرند و محصولات خود را متناسب با نیاز واقعی مصرف‌کنندگان اصلاح می‌کنند. همین تعامل باعث ارتقای کیفیت و تنوع کالاهای داخلی خواهد شد.» بخش مهمی از نمایشگاه نیز به معرفی محصولات با رویکرد فرهنگی اختصاص دارد. کلانتری می‌افزاید: «امسال بخشی از طرح‌ها به موضوعات ملی و هویتی پرداخته‌اند. این موضوع نشان می‌دهد که تولیدکنندگان در کنار دغدغه اقتصادی، به پیوست فرهنگی نیز توجه دارند. سعی کرده‌ایم طرح‌هایی آماده کنیم که حتی قابلیت صادرات داشته باشند»، کلانتری می‌گوید: «این سیاست به تولیدکنندگان کمک می‌کند تا سرمایه‌گذاری هدفمند انجام دهند و کالاهایی با بازخورد مثبت تولید کنند. نمایشگاه فضایی است تا خانواده‌ها و بازدیدکنندگان با کالای ایرانی آشنا شوند، بازخورد مستقیم ارائه دهند و فرهنگ خرید کالای داخلی تقویت شود.»مدیرعامل مجمع نوشت‌افزار ایرانی، اسلامی نوشت‌افزار درباره قیمت‌گذاری و نحوه فروش کالاها توضیح می‌دهد: «تمام غرفه‌ها خصوصی هستند و تولیدکنندگان مستقلا قیمت‌گذاری می‌کنند. هدف ما این نیست که نمایشگاه به عنوان ابزار تنظیم بازار عمل کند، اما تلاش شده قیمت‌ها مناسب و رقابتی باشد. امسال در نمایشگاه مجازی امکان خرید با تخفیف ۱۰ درصد فراهم شده است.»
نظارت بر اصناف با قدرت ادامه دارد
این روزها ممکن است برخی افراد از فرصت سوءاستفاده کنند و قیمت نوشت‌افزارها و اقلام مربوط به فصل مدرسه و دانشگاه را با قیمت گران‌تر بفروشند. با وجود افزایش قیمت‌های امسال نسبت به سال‌های گذشته به علت نوسانات ارزی و هزینه‌های تولید، قوانینی برای کنترل بازار در حال اجراست. احسان سقایی، دبیرکل اتاق اصناف ایران می‌گوید: «با وجود ۴۱۰ اتاق صنفی، نظارت و بازرسی بر همه واحدهای صنفی در ایام بازگشایی مدارس به طور ویژه بر اقلام نوشت‌افزار، پوشاک و کیف و کفش دانش‌آموزان انجام می‌شود. این بازرسی شامل کل زنجیره از تولید تا عرضه است و علاوه بر نظارت، به‌صورت شکایت‌محور به موارد مختلف رسیدگی می‌شود. از جمله موضوعاتی که در این روند موردبررسی قرار می‌گیرد، قیمت‌گذاری، درج قیمت مصرف‌کننده و رعایت ضوابط فروش است.» دبیرکل اتاق اصناف ایران توضیح می‌دهد که براساس ضوابط، هر کالا در عمده‌فروشی با سه درصد و در خرده‌فروشی با ۱۵ درصد سود نسبت به فاکتور خرید بررسی می‌شود. به همین دلیل عرضه‌کنندگان از جمله بنکداران و عمده‌فروشان موظف هستند خرید نوشت‌افزار را با فاکتور معتبر و رسمی انجام دهند. وی تاکید می‌کند: «بازرسان اتاق‌های اصناف سراسر کشور و اتحادیه‌های مربوطه، در هماهنگی و همکاری با سازمان‌های ذی‌ربط، در قالب گشت‌های مشترک، طرح تشدید نظارت بر بازار لوازم‌التحریر را اجرا می‌کنند.»
بهنام نیک‌منش، بازرس اتاق اصناف ایران هم توضیح می‌دهد: «به‌منظور صیانت از حقوق مصرف‌کنندگان، کنترل بازار و جلوگیری از هرگونه سوءاستفاده، طی نامه‌ای به روسای اتاق‌های سراسر کشور، موضوع ضرورت همکاری با سایر دستگاه‌ها در گشت‌های مشترک در حوزه بازرسی از فروشندگان نوشت‌افزار ابلاغ شد»، وی می‌افزاید: «اتاق‌های اصناف، احصاء برنامه تنظیم بازار، نظارت بر واحدهای صنفی تولیدی و توزیعی نوشت‌افزار و انعکاس موانع و مشکلات (از جمله تامین مواد اولیه، تخصیص ارز و ثبت سفارش‌ها)، به اتاق اصناف ایران را در برنامه دارند.» معاون بازرسی و نظارت اتاق اصناف ایران، آگاه‌سازی واحدهای صنفی در خصوص عرضه محصول باکیفیت و استاندارد و ترجیحا محصولات ایرانی را از وظایف اتحادیه‌ها و اتاق‌های اصناف می‌داند و می‌گوید: «تطبیق کالا با مشخصات درج شده یکی از موضوعات مهم است. به‌نحوی‌که مثلا تعداد اوراق دفتر ۴۰ برگ، حتما ۴۰ برگ باشد و محصولات تقلبی عرضه نشود. رعایت ضریب سوده عمده و خرده‌فروشی، درج قیمت فروش روی کالا و صدور فاکتور رسمی توسط بنکداران و عمده‌فروشان نیز از موضوعاتی است که چنانچه رعایت نشود، مورد جریمه و برخورد قانونی قرار خواهد گرفت.» معاون بازرسی و نظارت اتاق اصناف ایران می‌گوید که واحدهای صنفی و عمده‌فروشان حق ندارند دست به فروش اجباری کالاهای کم‌مصرف در کنار دیگر کالاها بزنند و چنانچه بازرسان با این موارد مواجه شوند، حتما برخورد قانونی خواهند داشت. همچنین مردم می‌توانند شکایات خود را در سامانه ۱۲۴ ثبت کنند.
نظر شما