آگاه: امروز، جوان ایرانی با تصویری که از خود میسازد، با سبکی که انتخاب میکند و با سوالی که ناخودآگاه میپرسد: «آیا زندگیام باید شبیه این باشد؟» نه تنها با دوستانش، که با خودش در این فضا روبهروست، اینستاگرام، فراتر از یک شبکه اجتماعی، یک زیستبوم فرهنگی است. در این زیستبوم، الگوهای مصرف، روابط خانوادگی و حتی نگاه به موفقیت و شادی دگرگون شدهاند. خانوادهای که پیش از این با گفتوگوی شامخوری، هویت فرزندش را شکل میداد، امروز با الگوهای دیجیتال رقابت میکند. جوانی که روزی در کتابخانه به دنبال الهام بود، امروز در استوریهای ۱۵ ثانیهای، زندگیاش را تعریف میکند. این تغییر، نه صرفا فنی، که وجودی است. اما این فضا، دو لبه دارد. از یکسو، فرصتی بیبدیل برای خلاقیت، آشنایی با دنیا و گفتمانسازی جوانانه فراهم کرده است. بسیاری از هنرمندان، کارآفرینان و فعالان اجتماعی امروز ایران، نخستین پل ارتباطیشان با جامعه، همین اینستاگرام بوده است. از سوی دیگر، همین فضا میتواند به کارخانهای برای تولید اضطراب، مقایسههای مخرب و تضعیف ریشههای هویتی تبدیل شود. وقتی «زندگی واقعی» به «محتوای قابل اشتراک» تقلیل مییابد، انسان از خودش جدا میشود. رهبر انقلاب در دیداری با جمعی از جوانان فرمودند: «فضای مجازی مانند هر ابزار دیگری، اگر در دستان آگاه باشد، میتواند سلاحی برای ترویج فرهنگ و ارزشها باشد؛ اما اگر بیدست و رها باشد، به ابزاری برای فساد تبدیل خواهد شد.» این جمله، کلید درک مسئله است. نه صرفا فیلتر کردن، که فرهنگسازی؛ نه فقط حذف، که هدایت.در این میان، سواد رسانهای نه یک انتخاب، که یک ضرورت است. خانوادهها باید به فرزندانشان خواندن پشت تصاویر را بیاموزند، نه فقط نگاه نکردن به آن. نظام آموزشی باید فراتر از درسهای کتابی، مهارت تشخیص حقیقت از ساختگی را آموزش دهد و نخبگان فرهنگی باید حضوری فعال و خلاق در این فضا داشته باشند، نه صرفا انتقاد از کنار آن. قرآن کریم میفرماید: «وَمَا خَلَقْتُ الْجِنَّ وَالْإِنسَ إِلَّا لِیَعْبُدُونِ» (ذاریات: ۵۶). این عبادت، تنها در نماز و روزه خلاصه نمیشود؛ بلکه در نحوه نگاه کردن، انتخاب کردن و زندگی کردن نیز تجلی مییابد. اگر باید فضای مجازی را فضایی برای «عبودیت آگاهانه» دانست (نه تسلیم کورکورانه) میتوان از آن، بستری برای رشد معنوی و فرهنگی ساخت. آینده اینستاگرام در ایران، به دستان خود ماست. اگر بتوانیم با رویکردی حکیمانه، این فضا را از حوزه تهدید به کارگاهی برای خلق و خلاقیت فرهنگی تبدیل کنیم، شاهد ظهور سبک زندگیای خواهیم بود که هم معاصر است و هم اصیل؛ هم جهانی است و هم ایرانی. اما این کار، نیازمند فهمی عمیق است و نه صرفا واکنشی سطحی. زیرا جنگ فرهنگی امروز در خیابانها نیست؛ در استوریهاست.
۲۳ مهر ۱۴۰۴ - ۲۳:۱۰
کد خبر: ۱۷٬۰۵۳
در دههای که گذشت، اینستاگرام از یک پلتفرم تصویری ساده به یک «جهان موازی» برای میلیونها ایرانی تبدیل شد. جایی که نه تنها لباسها، بلکه هویتها، ارزشها و حتی رویاهای روزمره بازتعریف میشوند.

نظر شما