آگاه: وزارت خارجه عراق روز جمعه در بیانیه‌ای اعلام کرد که فواد حسین، وزیر خارجه این کشور در واشنگتن، با جون باس، معاون امور اداری و سیاسی وزارت خارجه آمریکا دیدار و درباره شماری از مسائل دوجانبه و منطقه‌ای مهم رایزنی کرد. براساس بیانیه وزارت خارجه عراق، در این دیدار، فواد حسین بر اهمیت تقویت روابط آمریکا و عراق در زمینه‌های مختلف تاکید کرده است.
فواد حسین به تمایل مشترک برای گسترش همکاری سیاسی و اقتصادی میان دو کشور اشاره کرد و به بررسی شماری از مسائل اساسی ازجمله اموال ایران در عراق پرداخت. وزیر خارجه عراق ضمن بررسی مسئله اموال بلوکه‌شده ایران در عراق، بر لزوم ایجاد راه‌حل سریع و عادلانه در راستای خدمت به منافع طرفین و تقویت ثبات مالی در منطقه تاکید کرد.

ماجرای پول‌های بلوکه‌شده ایران در عراق چیست؟
مسئله‌ای که ذهن مخاطب را بعد از شنیدن خبر بلوکه بودن پول‌ها ایران در کشور دوست همسایه عراق به خود جلب می‌کند این است که باتوجه‌به روابط دوستان دو کشور چرا پول‌های ایران در این کشور بلوکه شده و ماجرا چیست؟
معاون حقوقی رییس‌جمهوری اواسط اردیبهشت‌ماه سال جاری و در حاشیه جلسه دولت در پاسخ این سوال خبرنگاران درباره دارایی‌های بلوکه‌شده ایران در عراق گفت: دارایی بلوکه‌شده در عراق نداریم گاهی برخی موانعی درست می‌شود که با گفت‌وگوها حل می‌شود. دارایی را بلوکه‌شده تلقی می‌کنیم که با حکم قضایی کشور دارایی ما بلوکه شده باشد که این اتفاق در عراق نیفتاده است، دارایی جمهوری اسلامی ایران در عراق بلوکه نشده، بلکه بحث‌هایی در مراودات پولی و مالی بین ایران و عراق وجود دارد که با گفت‌وگو بین بانک مرکزی دو کشور همیشه حل شده و مشکلی در این زمینه که لاینحل باشد، نداریم.

۱۱میلیارد دلار پول بلوکه‌شده ایران در عراق
اگرچه معاون حقوقی رییس‌جمهوری کشورمان معتقد به بلوکه‌شدن دارایی‌های ایران در عراق نیستند اما درهرصورت موانعی بر سر مسیر پرداخت بدهی‌های دولت عراق به کشورمان وجود دارد که این موانع باعث شده که تبادلات تجاری میان دو کشور همسایه با مشکلاتی مواجه شود.
عقیل موسوی، نایب‌رییس اتاق بازرگانی عراق در ششمین همایش بین‌المللی توسعه روابط اقتصادی و تجاری ایران و عراق که در ۱۱اردیبهشت‌ماه سال جاری برگزار شد در این خصوص اظهار داشت: تبادلات ما در زمینه‌های علمی، تجاری، فرهنگی و.. بوده است و دولت ما تلاش دارد این سطح تبادلات تجاری با ایران از ۱۲میلیارد دلار به ۲۰میلیارد دلار برسد.
عقیل موسوی اظهار داشت: ایران ۱۱میلیارد دلار پول بلوکه‌شده در کشور عراق دارد و تبادلاتی با واحد پول ملی دو کشور صورت می‌گیرد تا بتوانیم تحریم‌ها را دور بزنیم و این باعث می‌شود حجم تبادل تجاری دو کشور افزایش یابد. وی با بیان اینکه ما باید از تمام امکانات و تکنولوژی دو کشور بهره ببریم، از شرکت‌های ایرانی خواست نسبت‌به بهره‌برداری از امکانات موجود گام بردارند. موسوی افزود: دولت عراق تمام تلاش خود را دارد که با ایران فعالیت مشترک داشته باشد و تعامل اقتصادی چشم‌انداز و فرصت‌های طلایی را پیش روی دو طرف قرار می‌دهد. رایزن تجاری عراق در ایران ابراز امیدواری کرد که شرکت‌های ایرانی به‌شکل جدی و وسیع در جهت رفع مشکلات تکنولوژیکی عراق ورود کنند. وی بیان داشت: عراق تلاش دارد که حجم تبادلات تجاری را افزایش داده و در جهت بهبود فرصت‌های تجاری تا رسیدن به حد متوازن حرکت کند و این امکان ندارد، مگر اینکه با اقدامات مشترک دو کشور همراه باشد.

میزان دارایی‌های بلوکه‌شده ایران در خارج از این کشور چقدر است؟
حال این سوال مطرح می‌شود که میزان دارایی‌های بلوکه‌شده کشورمان در خارج چه میزان است، در کدام کشورها بلوکه‌شده و شامل چه مواردی است و در کل چرا و به چه بهانه‌هایی اموال و دارایی‌های ملت ایران در کشورهای دیگر که طرف‌های تجاری ما هستند بلوکه شده است؟
پس از آنکه انقلاب شکوهمند اسلامی در کشورمان به‌وقوع پیوست و ساختارهای وابسته به قدرت‌های استکباری در این کشور با خواست و اراده ملت ایران فروریخت، اتفاقاتی رخ داد که آمریکایی‌ها به بهانه آنها به خود اجازه دادند سرمایه‌های ملت ایران را بلوکه کنند. پس از تسخیر سفارت آمریکا در تهران معروف به تسخیر لانه جاسوسی، ماجرای تصرف سفارت آمریکا در تهران به دست دانشجویان مشهور به پیرو خط امام در ۱۳آبان سال۱۳۵۸ و به گروگان گرفتن دیپلمات‌های آمریکایی، دارایی‌های ایران برای اولین‌بار توسط جیمی کارتر، رییس‌جمهوری وقت آمریکا در سال۱۳۵۸ بلوکه شد. ایالات‌متحده به روابط اقتصادی و دیپلماتیک خود با ایران خاتمه داد و واردات نفت از کشورمان را ممنوع کرد. سپس در سال۱۳۵۸ پنتاگون، تجهیزات نظامی ایران به ارزش حدود ۴۰۰میلیون دلار را که قبلا ازسوی رژیم پهلوی خریداری شده بود فروخت و پول حاصل از آن را «در یک حساب سپرده‌گذاری» قرار داد.
در سال۱۳۵۹ با میانجیگری کشور الجزایر دو کشور بر سر استرداد دارایی ایران از سوی واشنگتن به توافق رسیدند، به موجب قرارداد الجزایر، آمریکا متعهد شد که با اعاده وضعیت مالی ایران به قبل از ۱۳آبان‌ماه ۱۳۵۸ تمام دارایی‌ها و اموال مسدودشده کشورمان را که پس از تسخیر سفارت آمریکا در ایران، توقیف کرده آزاد کند، اما این اتفاق هیچگاه روی نداد.
براساس گزارش‌های مندرج در منابع مختلف اموال بلوکه‌شده و بلوکه‌نشده ایران در خارج را می‌توان به دو دسته کلی تقسیم کرد؛ اموال دولتی جمهوری اسلامی ایران که زیر نظر بانک مرکزی اداره می‌شوند و اموال شرکت‌های غیردولتی که بخشی از این شرکت‌ها به‌دلیل ارتباطات خاص در زمره شرکت‌های خصولتی یا دارای رانت دولتی تقسیم‌بندی می‌شوند.
در تقسیم‌بندی دیگری این اموال را می‌توان به اموال نقدی و غیرنقدی تقسیم کرد: بخشی از این دارایی‌ها نقدی است که نتیجه فروش نفت و گاز، فرآورده‌های نفتی و محصولات غیرنفتی ازسوی ایران در بازارهای جهانی است. بخش دیگری گرچه جزو دارایی‌های نقد محسوب نمی‌شوند، اما به‌دلیل ارزش بالا اهمیت بسیاری دارند؛ دارایی‌های نظیر سهام خریداری‌شده ازسوی ایران در دوران پهلوی در صنایع اروپایی و آمریکایی مانند سهام خریداری‌شده ازسوی ایران در صنایع هسته‌ای فرانسه و سهام خریداری‌شده ازسوی ایران نزد شرکت مرسدس آلمان، سهم ایران از خط لوله انتقال نفت بندر عقبه و... همچنین انواع مستغلات، زمین‌ها و ابنیه و ساختمان‌های متعلق به ایران ازجمله ساختمان تاریخی سفارت ایران در واشنگتن، ساختمان‌های متعلق به بنیاد علوی در آمریکا و کانادا و نظایر آن نیز وجود دارد.
سرویس تحقیقات کنگره آمریکا در سال۲۰۲۰ میزان دارایی‌های بلوکه‌شده ایران شامل وجوه بلوک‌شده در حساب‌های خارجی ایران، املاک و مستغلات و اموال ناشی از فروش محصولات ایران در بازارهای جهانی را به‌طور میانگین بین ۱۰۰ تا ۱۲۰میلیارد دلار برآورد کرد. الن دوهان، گزارشگر ویژه اقدامات یک‌جانبه شورای حقوق بشر نیز در سفری که در سال۲۰۲۲ به ایران داشت، اعلام کرد که آمریکا تاکنون ۱۰۰ تا ۱۳۰میلیارد دلار از اموال ایران را بلوکه کرده است.صندوق بین‌المللی پول نیز در گزارشی که در سال۲۰۲۲ منتشر کرد، گزارش داد تا پایان آوریل سال۲۰۲۰ میزان اموال بلوکه‌شده ایران در سراسر جهان به ۱۱۵.۴میلیارد دلار رسیده است. این در حالی است که میزان اموال و دارایی‌های نقدی ایران ناشی از فروش و صادرات محصولات نفتی و غیرنفتی در هر کشور متفاوت است.

اموال بلوکه‌شده ایران در کدام کشورهاست؟
به‌صورت کلی غیر از چند مشتری مطرح نفت کشورمان از اموال مسدودشده و میزان دارایی‌های بلوکهشده ایران در سایر کشورها ازجمله در اروپا، ترکیه، کانادا، شرق آسیا و دیگر مناطق جهان اطلاعات دقیق و درستی وجود ندارد و هیچ گزارش رسمی نیز ازسوی مقامات کشور در این زمینه ارائه نشده است که این مسئله می‌تواند هر گونه مذاکره درخصوص آزادسازی اموال ایران را با مشکل مواجه کند.
براساس گزارش‌های مندرج در سایت‌های خبری مختلف، هم‌اکنون میزان اموال و دارایی‌های نقدی و غیرنقدی بلوکه‌شده ایران نزد کشورهای مختلف این‌چنین تخمین زده می‌شود: هفت‌میلیارد دلار در کره‌جنوبی؛ ۱۱میلیارد دلار در عراق؛ ۲۲ تا ۳۰میلیارد دلار در چین؛ دومیلیارد دلار در ژاپن؛ دومیلیارد دلار در آمریکا و ۱.۶میلیارد دلار در لوکزامبورگ.
توجه به این نکته نیز ضروری است که همه اموال مسدودشده ایران طی تحریم‌های بین‌المللی علیه برنامه هسته‌ای ایران یا بعد از خروج دولت ترامپ از برجام رخ نداده است. درواقع بخش بسیار مهمی از اموال ایران از ابتدای انقلاب به دلایل مختلف مسدود شده‌اند؛ اموالی که شامل سهام ایران در صنایع خارج از کشور، املاک و مستغلات و... می‌شود.