آگاه: انتخاب عراق پیش از سفر به نیویورک جهت حضور در مجمع عمومی سازمان ملل متحد نشان می‌دهد که تهران، منطقه را در اولویت اصلی خود قرار داده است.
فارغ از تغییر راهبرد کلان جمهوری اسلامی در توجه به کشورهای همسایه و عراق، نوع کنشگری دکتر پزشکیان نشان می‌دهد که دیپلماسی دولت چهاردهم در گام اول معطوف به کشورهای همسایه است. «جعفر قائم‌پناه» معاون اجرایی رییس‌جمهوری، «محسن حاجی‌میرزایی» رییس‌دفتر رییس‌جمهوری، «سید عباس عراقچی» وزیر امورخارجه ایران، «عبدالناصر همتی» وزیر اقتصاد، «فرزانه صادق» وزیر راه و شهرسازی، «محمدرضا فرزین» رییس کل بانک مرکزی و «مهدی سنایی» معاون سیاسی دفتر رییس‌جمهوری، پزشکیان را در اولین سفر خارجی همراهی کردند. نوع چیدمان هیات همراه و امضای ۱۴تفاهمنامه فی‌مابین معطوف به حوزه‌های اقتصادی، امنیتی و دیپلماتیک بوده است. فراتر از همه موضوعاتی که گفته می‌شود؛ تقدیر مقام معظم رهبری از میزبانی عراقی‌ها از زائران اربعین حسینی نشان‌دهنده پیوندهای گسترده تاریخی، فرهنگی و مذهبی دوکشور است.
آمار نشان می‌دهد که نرخ تجارت با کشور عراق از سال ۸۴ روند افزایشی پیدا کرده است. تجارت تهران و بغداد ظرف دو دهه شاهد جهش مبادلات بود تا جایی که در سال۹۸ صادرات غیرنفتی کشورمان به ۹میلیارد دلار نزدیک شد. ایران و عراق در سال ۱۴۰۱ شاهد حدنصاب ۱۰میلیارد و ۲۳۸میلیون دلار بود اما این روند در سال۱۴۰۲ روند کاهشی به خود گرفت. ظرف پنج‌ماه ابتدایی سال۱۴۰۳ رقمی در حدود چهار میلیارد و ۶۰۰میلیون دلار ثبت شد که نشان‌دهنده بازگشت رشد به مبادلات ایران و عراق است. در میان تلاش‌ها برای توسعه تجارت ایران و عراق، نکته اینجاست که بخش بزرگی از پتانسیل‌های اقتصادی و تجاری مشترک مورد توجه قرار نگرفته است. ترکیه و چین رقبای سرسخت ایران در بازار عراق هستند. طبق آخرین آمار چین با ۲۶.۶میلیارد دلار، هند با ۲۶.۵میلیارد دلار و کره جنوبی با پنج‌میلیارد دلار مهم‌ترین شرکای صادراتی عراق بوده‌اند. اما در میان واردات به عراق، ترکیه با ۱۱.۳میلیارد دلار، چین با ۱۰.۶میلیارد دلار و ایران ۱۰میلیارد و ۲۳۸میلیون دلار در جایگاه سوم قرار گرفت. سهم ۲۰درصدی ایران از بازار عراق باتوجه به اشتراکات فراوان و مرزهای مشترک که امکان ترانزیت گسترده را فراهم می‌کند؛ یک عدد نامطلوب است. در این میان، زیرساخت‌های حمل‌ونقل بین ایران و عراق به اندازه کافی توسعه نیافته است. 
کالاها از ایران به عراق به طور یکسره حمل نمی‌شود و در مرز تخلیه توسط وسایل نقلیه عراقی به داخل این کشور منتقل می‌شود. این موضوع مشکلات متعددی ازجمله، امور گمرکی و ترخیص، افزایش هزینه و حتی خرابی کالا را به دنبال دارد. شبکه ریلی حمل‌ونقل کالا بین دو کشور وجود ندارد و به نظر نمی‌رسد تفاهم‌نامه اتصال خط آهن شلمچه به بصره به این موضوع کمک کند. برخلاف آنچه در داخل ایران پنداشته می‌شود، طرف عراقی کاربری این خط آهن را فقط برای جابه‌جایی مسافر می‌داند و تمایلی برای کاربری ترانزیتی ندارد. حضور رییس‌جمهوری ایران در بصره و پیگیری‌های شخص پزشکیان همراه وزیر راه نشان می‌دهد که تهران در اتصال خط آهن شلمچه به بصره جدیت بیشتری پیدا کرده است.
ناگفته نماند که تحریم‌های غربی به‌عنوان یک چالش جدی در تجارت تهران و بغداد محسوب می‌شود. طرفین تلاش کرده‌اند با حذف دلار از مبادلات مشکل را حل کرده و تجارت را گسترش‌دهنده که تاحدودی در این زمینه هم موفق بودند. طبق یکی از قراردادهای اقتصادی، مشکل گشایش ال‌سی تجار ایرانی مورد توجه قرار گرفته است. 
تبدیل تهدید به فرصت
سفر پزشکیان به اقلیم کردستان عراق هم اتفاقی منحصربه‌فرد محسوب می‌شود. ایران ظرفیت‌ها و منافع گسترده‌ای در اقلیم کردستان دارد که تاحدودی مورد غفلت قرار گرفته است. روابط تهران و سلیمانیه ظرف چهارسال گذشته یک روند روبه‌رشد را تجربه کرده است. در این مسیر، اتحادیه میهنی کردستان تلاش کرده است دغدغه‌های عمدتا امنیتی تهران را لحاظ کند. پایان صبر تهران درباره حملات تروریستی گروه‌های کرد معارض که با اقدام موشکی میدان علیه مواضع تروریستی کومله و جاسوسی موساد همراه شد، اتفاقی بود که می‌توانست به یک تنش فزاینده بین طرفین تبدیل شود اما دیپلماسی فعال تهران و تعامل متناسب اربیل منجر به توسعه همکاری‌ها شد. دو روز قبل از سفر رییس‌جمهوری کشورمان به عراق، کردها در یک همکاری امنیتی با ایران یک مسئول رده‌بالای یک گروه تروریستی مخالف را به ایران تحویل دادند تا جدیت خود را در گسترش روابط با ایران ثابت کنند. در جریان سفر رییس‌جمهوری ایران به سلیمانیه، پزشکیان توانست ارتباط خوبی با مخاطبان برقرار کند. کردی صحبت کردن رییس‌جمهوری کشورمان در دیدار با مقامات کرد بسیار موردتوجه کردها قرار گرفته است. در فیلم‌هایی که از دیدارهای پزشکیان با مقامات کردستان ازجمله رییس‌جمهوری عراق و مقامات اقلیم کردستان منتشر شده، ذوق‌زدگی و شوق مقامات کردستان را به‌روشنی می‌توان دید. به گونه‌ای که می‌توان گفت مصاحبه نیچروان بارزانی، رییس اقلیم کردستان با خبرنگار صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران به زبان فارسی را می‌توان در واکنش به کردی صحبت کردن رییس‌جمهوری ایران با خبرگزاری روداو کردستان دانست. دیپلماسی عمومی رییس‌جمهوری ایران آبی بر آتش ایجاد اختلاف و تلاش برای رخنه در اقلیم کردستان عراق بود. فراموش نکنیم که گروه‌های مقاومت در عراق به‌شکل خودمختار فعالیت می‌کنند که اهدافی برای دشمنان ایران محسوب می‌شوند؛ این وضعیت نیازمند هوشمندی استراتژیک در روابط با عراق است.
در سفر سه‌روزه پزشکیان به عراق، وفاق تهران و بغداد در حوزه‌های مختلف، اتفاقی ویژه بود. ایران با یک دیپلماسی سنجیده و بازتعریف منافع مشترک تلاش می‌کند توسعه همکاری‌های تضمین‌شده در عراق را دنبال کند. ادامه توجه به «دیپلماسی وفاق»، رویکردی است که باید درباره سایر کشورهای همسایه ایران هم دنبال شود.