آگاه: بر اساس گزارش‌های اخیر، میزان بارش‌ها در ایران از ابتدای سال آبی جاری (ابتدای مهرماه) تا ۲۶آبان ۱۴۰۳، حدود ۲۳.۴میلی‌متر بوده است. این میزان در مقایسه با دوره مشابه سال گذشته که ۱۹.۳میلی‌متر بارش ثبت شده بود، رشد ۲۱درصدی را نشان می‌دهد. بااین‌حال، این میزان بارش در مقایسه با میانگین درازمدت ۲۴.۹میلی‌متر، حدود ۶درصد کاهش داشته است. علاوه‌براین، ۱۴استان کشور نسبت‌به مدت مشابه سال گذشته با کاهش بارش مواجه بوده‌اند.بر اساس پیش‌بینی‌های سازمان هواشناسی ایران، انتظار می‌رود بارش‌های زمستان ۱۴۰۳ در حد نرمال یا کمتر از نرمال باشد. این پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد که در برخی مناطق، به‌ویژه استان‌های واقع در زاگرس میانی و جنوبی، بارش‌ها کمتر از میانگین بلندمدت خواهد بود. همچنین، دمای هوا در بسیاری از مناطق کشور بین ۱ تا ۲ درجه سانتی‌گراد بالاتر از نرمال پیش‌بینی شده است که می‌تواند بر الگوهای بارشی و منابع آبی تاثیرگذار باشد. این آمارها نشان‌دهنده نوسانات قابل‌توجه در میزان بارندگی سالانه ایران است که می‌تواند تاثیرات مهمی بر منابع آبی و کشاورزی کشور داشته باشد. کمبود بارش در فصل زمستان، به‌ویژه در مناطق کلیدی تامین آب، مانند زاگرس و البرز، فشار بیشتری بر سدها و منابع آبی وارد کرده و ذخایر استراتژیک را به سطح بحرانی نزدیک کرده است. در این میان، بسیاری از کارشناسان نسبت‌به تاثیرات بلندمدت این خشکسالی بر زندگی اقتصادی و اجتماعی مردم هشدار می‌دهند. برای مقابله با این چالش، توجه به مدیریت پایدار منابع، اصلاح الگوی مصرف و سرمایه‌گذاری در فناوری‌های نوین کشاورزی و منابع آبی ضروری به نظر می‌رسد. اما بدون سیاست‌های جامع و هم‌افزایی ملی، عبور از این بحران دشوار خواهد بود.
کم‌بارشی پاییز ۱۴۰۳
در پاییز سال ۱۴۰۳، سطح بارندگی در بسیاری از نقاط ایران به‌طور چشمگیری کاهش یافته است. براساس گزارش‌های هواشناسی رسمی، میزان بارندگی‌ها در این دوره نسبت‌به میانگین بلندمدت سال‌های مشابه، کاهش چشمگیری داشته است. یکی از مهم‌ترین عوامل مرتبط با کم‌بارشی، به تغییرات اقلیمی و نوسانات آب‌وهوایی برمی‌گردد. براساس تحلیل‌های صورت‌گرفته ازسوی سازمان هواشناسی کشور، پاییز امسال تحت‌تاثیر پدیده‌هایی مانند کم‌فشارهای کم‌دامنه و همچنین نوسانات گرمایشی سطح اقیانوس‌ها قرار گرفته است که به‌شدت روی الگوهای بارندگی تاثیر گذاشته است. این نوسانات به‌ویژه در مناطق مرکزی و جنوب‌غربی ایران محسوس‌تر بوده است؛ جایی که کاهش چشمگیر بارندگی‌ها و حتی خشکسالی‌های شدید گزارش شده است. علاوه‌براین، یکی از عواملی که بر کاهش بارندگی‌ها تاثیر گذاشته است، تغییرات فشار جو و پدیده‌های جوی نظیر کم‌فشارها و جنب حاره‌ای‌هاست که می‌توانند الگوهای معمول بارش در کشور را دستخوش تغییرات قابل‌توجهی کنند. این شرایط جوی منجر به کاهش سرعت جبهه‌های بارشی و همچنین پراکندگی نامنظم آنها در سطح کشور شده است.
پیامدهای کم‌بارشی
کم‌بارشی پاییز امسال در ایران، با خود پیامدهای ناگواری به همراه داشته است. از جمله این پیامدها می‌توان به کاهش منابع آب سطحی و زیرزمینی اشاره کرد که اثرات آن در بخش‌های کشاورزی، صنعت و همچنین منابع طبیعی کشور مشهود است. خشکسالی‌های به‌وجودآمده تاثیرات گسترده‌ای روی معیشت مردم به‌ویژه در مناطق روستایی داشته است، به‌گونه‌ای که بسیاری از کشاورزان و دامداران با چالش‌های جدی روبه‌رو شده‌اند. خشکسالی‌های اخیر می‌تواند به مرور زمان باعث کاهش تنوع زیستی، تشدید ریزگردها و آلودگی‌های هوا شود و درنهایت به تبعات اجتماعی و اقتصادی شدیدی منجر شود. همچنین، عدم بارندگی کافی در این فصل باعث شده است تا بسیاری از حوزه‌های آبی کشور خشک یا با افت شدید سطح آب مواجه شوند که این امر می‌تواند در بلندمدت موجب بحران‌های شدید زیست‌محیطی شود.
پیش‌بینی‌ها برای نیمه اول زمستان ۱۴۰۳
یکی از سوالات کلیدی در مواجهه با کم‌بارشی‌های اخیر، پیش‌بینی وضعیت بارندگی‌ها در نیمه اول زمستان است. براساس پیش‌بینی‌های هواشناسی، انتظار می‌رود که نیمه اول زمستان امسال همچنان با نوسانات جوی همراه باشد اما پیش‌بینی‌ها نشان‌دهنده افزایش بارندگی‌ها نسبت‌به پاییز گذشته هستند. به‌طور خاص، مدل‌های پیش‌بینی هواشناسی، نشان‌دهنده احتمال وجود الگوهای بارشی متمرکز در نواحی شمالی و شمال‌غربی کشور هستند که این مناطق ممکن است بیشترین میزان بارندگی را در نیمه اول زمستان تجربه کنند.
صادق ضیاییان، مدیرکل پیش‌بینی و هشدار سریع سازمان هواشناسی کشور در گفت‌وگو با «آگاه» می‌گوید: باتوجه‌به بررسی‌های اخیر، انتظار می‌رود که نوسانات جوی در اواسط زمستان افزایش یابد و شرایط بارشی در برخی از نقاط کشور بهبود یابد. اما هنوز نمی‌توان به‌قطعیت گفت که این بارندگی‌ها به‌طور کامل شرایط خشکسالی را جبران خواهد کرد. او ادامه می‌دهد: این پیش‌بینی‌ها بادقت به مدل‌های دینامیکی هواشناسی و بررسی‌های تاریخی تهیه شده‌اند که تلاش می‌کنند تا تاثیرات متقابل عوامل جوی و اقیانوسی را مدنظر قرار دهند. او تاکید می‌کند: خشکسالی‌های اخیر بیشتر به‌علت نوسانات در فشارهای جوی و همچنین تغییرات دمایی اقیانوس‌ها هستند. ما باتوجه‌به مدل‌های پیش‌بینی به‌دنبال ارائه راهکارهایی برای کاهش تاثیرات خشکسالی و بهبود مدیریت منابع آب در کشور هستیم. ضیاییان بر این باور است که اقدامات مدیریت منابع آب و برنامه‌ریزی بلندمدت برای حفاظت از محیط‌زیست از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، چراکه تاثیرات این خشکسالی‌ها می‌تواند طولانی‌مدت باشد.
تغییرات در اقیانوس‌ها و فشار جوی در ایران
احد وظیفه، رییس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی نیز به «آگاه» توضیح می‌دهد که پدیده‌های جوی و اقلیمی نظیر نوسانات گرمایی در اقیانوس‌ها و الگوهای نامنظم فشارهای جوی، علت اصلی کاهش بارندگی‌ها هستند. او اضافه می‌کند: برای مقابله با این چالش‌ها، لازم است تا سیاست‌های مرتبط با استفاده بهینه از منابع آب تقویت شوند و برنامه‌ریزی‌های مدون برای ذخیره‌سازی و مدیریت آب انجام شود. او با پیش‌بینی ادامه خشکسالی در زمستان ۱۴۰۳ اظهار می‌کند که براساس مدل‌های عددی هواشناسی، انتظار می‌رود بارش‌های زمستان ۱۴۰۳ کمتر از حد نرمال باشد. وظیفه با یادآوری آغاز دیرهنگام بارش‌های پاییزی در کشور، تاکید کرد که در اکثر مناطق با تاخیر در بارش‌های پاییزی مواجه شده‌ایم، مسئله‌ای که شروع کشت پاییزه را به تاخیر انداخته است.
وی می‌افزاید: در استان‌هایی مانند تهران، قزوین، سمنان و خراسان رضوی، بارندگی‌ها طی سال‌های قبل پایین‌تر از نرمال بوده و امسال نیز وضعیت خوش‌بینانه‌ای به‌واسطه بارش‌ها در این مناطق نخواهیم داشت.
رییس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی همچنین اشاره کرد که پیش‌بینی‌ها برای نیمه اول زمستان نشان می‌دهد که بارندگی‌ها کمتر از حد نرمال و دمای هوا بالاتر از حد نرمال خواهد بود. وظیفه به این موضوع اشاره می‌کند که در سال جدید آبی، دمای هوا حدود ۱.۶درجه بالاتر از حد نرمال بوده است.
باتوجه‌به این پیش‌بینی‌ها، وظیفه بر لزوم مدیریت بهینه منابع آبی و برنامه‌ریزی مناسب برای مواجهه با کمبود بارش‌ها در زمستان تاکید کرده است. او بر این باور است که برای مقابله با چالش‌های خشکسالی و کم‌بارشی، راهکارهایی نیز وجود دارد مدیریت صحیح منابع آب و بهبود سیستم‌های آبیاری در کشاورزی، تقویت زیرساخت‌های ذخیره‌سازی آب، ترویج روش‌های مصرف بهینه آب و استفاده از فناوری‌های پیشرفته برای شبیه‌سازی و مدیریت بارش‌ها راهکارهایی هستند که باید با هماهنگی سازمان‌های مربوطه و حمایت ازسوی دولت به اجرا درآیند تا تاثیرات منفی کم‌بارشی‌ها به حداقل ممکن برسد.
نظر شما