آگاه: مفهوم هویت یک مفهوم مرکب است که سطوح مختلف فردی و اجتماعی و ملی را شامل می‌شود و درواقع پیگیری معنای لغوی و تحت‌اللفظی «هویت» در فرهنگ‌های لغت فارسی، تقریبا حول یک محور مشترک دُور می‌زند. فرهنگ لغت عمید کلمات «ماهیت»، «وجود»، «هستی» و «تشخص» را مترادف‌های «هویت» می‌داند و معادل فارسی این کلمه را هم واژه‌هایی مانند «شناسه»، «چیستی»، «کیستی» و «نام‌ونشان» می‌داند. لغت‌نامه دهخدا هم چنین نگاهی دارد و آن را معادل «تشخص» می‌داند.
فرهنگ لغت معین کلماتی مانند «شخصیت»، «ذات» و «حقیقت یک چیز» را معادل معنایی «هویت» تعریف می‌کند. جست‌وجو در دیگر فرهنگ‌های لغات هم، کمابیش، به چنین واژه‌ها و کلماتی ختم خواهد شد. همین کالبدشکافی معنایی و لغوی بهترین نقطه شروع برای صحبت کردن درباره «هویت» است. نگاه جامعه‌شناسانه به مفهوم «هویت» هم چیزی نزدیک به همان معنایی را در ذهن پژوهشگران تداعی می‌کند که فرهنگ‌های لغت فارسی مراد کرده‌اند. از نگاه علمای علوم اجتماعی، هرگاه یک فرد یا جامعه‌ی انسانی پیگیر هویت خودش است یعنی به‌دنبال آن است که ببیند چه پاسخ‌هایی می‌تواند به کیستی و چیستیِ خود بدهد؛ اینکه «من» یا «ما»ی انسانی چیست و متاثر و متشکل از چیست و ریشه در چه مفاهیمی دارد. در واقع پاسخ به این سوالات «هویت انسان ایرانی» را برای ما ترسیم می‌کند. حالا با درنظرگرفتن این مقدمه و اهمیت «هویت ملی» در ایران امروز ذکر چند نکته حائز اهمیت است:
 الف) هویت ملی اصل و اساس هر حرکت و تحولی در کشور است و امروزه باتوجه‌به توسعه رسانه و شبکه‌های اجتماعی به‌شدت در معرض آسیب و تهاجم است به‌طور طبیعی هویت‌های معارضی در پی ایجاد خدشه و به‌هم‌ریختن فضای هویتی هستند؛ از این رو بازشناسی و احصای چالش‌ها یک امر ضروری و مهم است. البته بازشناسی تنها؛ کارآمد نخواهد بود و به برنامه‌ریزی جدی نیاز دارد. ما در برابر طوفان هویت‌ها و فرهنگ‌های معارض باید سخت و محکم از هویت ملی‌مان دفاع کنیم.
ب) هسته‌های هویت بخش یا مولفه‌های مقوم هویت باید نقش تقویت‌کننده‌ها و واکنش‌هایی را بازی کنند که سیستم هویت ملی ما را در برابر ویروس‌ها و آماج تیرهای زهرآگین محافظت کنند. مقولاتی همچون فرهنگ دفاع مقدس، اسطوره‌های ملی، شهدا، قهرمانان ملی و... می‌توانند مولفه‌های هویت‌ساز ما قرار بگیرند.
ج) با وجود تلاش جریان غربگرا در دو قرن اخیر برای شکاف بین «اسلامیت» و «ایرانیت»، مرور تاریخ ایران ــ به‌خصوص در دو سه قرن معاصر ــ نشان داده این دو نه‌تنها از یکدیگر جدا نیستند، بلکه هر یک مقوم دیگری بوده و خدمات متقابلی به هم ارائه کرده‌اند. همچنان هم باید مسئله ما و غرب و تهدیدهای احتمالی هویتی ما ازسوی غرب تحت رصد و مدیریت باشد.
د) هویت انسان ایرانی جدا از تاریخ او و جدا از جغرافیای او نیست. توجه به تحلیل و روایت درست از تاریخ و جایگاه ویژه قائل‌شدن بر تبیین صحیح و اصولی بخش عمده‌ای از فشارها و هجمه‌هایی را  که بر ارکان هویت ملی جمهوری اسلامی ایران وارد است، خواهد کاست.