آگاه: برای مقابله با چالش فرسودگی آمبولانس‌ها، خیرین به کمک اورژانس آمده‌اند؛ به‌عنوان نمونه، یکی از خیرین با اهدای ۱۳۰میلیارد تومان، ۱۰دستگاه آمبولانس و ۱۰دستگاه موتورلانس خریداری کرده و موتور ۱۰آمبولانس قدیمی را به‌طور کامل تعویض کرده است. این خیر تعهد داده است تا سقف هزارمیلیارد تومان برای خرید آمبولانس کمک کند که اولویت بعدی او استان‌های مازندران و سیستان‌وبلوچستان هستند. بااین‌حال، نیاز به برنامه‌ریزی مدون و تخصیص بودجه‌های دولتی برای نوسازی و به‌روزرسانی ناوگان اورژانس کشور همچنان احساس می‌شود تا این سازمان بتواند به‌طور موثر و کارآمد به ماموریت‌های خود ادامه دهد.
اهمیت به‌روزرسانی ناوگان اورژانس
آمبولانس‌ها یکی از ارکان حیاتی در سیستم بهداشت و درمان هر کشوری هستند که برای انتقال بیماران و مصدومان به مراکز درمانی استفاده می‌شوند. در ایران نیز این وسایل نقلیه پزشکی نقشی حیاتی در نجات جان انسان‌ها ایفا می‌کنند. اما یکی از چالش‌های جدی که در سال‌های اخیر سیستم اورژانس ایران با آن روبه‌رو است، فرسودگی ناوگان آمبولانس‌ها است. طبق گزارش‌های مختلف، بخش زیادی از آمبولانس‌های موجود در کشور فرسوده بوده و از عمر مفید خود عبور کرده‌اند. این وضعیت می‌تواند مشکلات بسیاری برای سیستم بهداشت و درمان کشور به همراه داشته باشد.
محمد علیدادی، کارشناس حوزه فوریت‌های پزشکی درمورد دلایل فرسودگی اورژانس می‌گوید: بسیاری از آمبولانس‌ها در دهه‌های گذشته خریداری شده و اکنون عمر مفید خود را پشت سر گذاشته‌اند. این وسایل نقلیه که ممکن است بیش از ۱۰سال از عمرشان گذشته باشد، قادر به انجام وظایف خود با کیفیت مطلوب نیستند.
او بر این باور است که یکی از مشکلات اصلی در به‌روزرسانی ناوگان آمبولانس‌ها، کمبود بودجه است. هزینه‌های نگهداری و تعمیر این خودروها بسیار بالاست و دولت نمی‌تواند به‌راحتی منابع مالی لازم را برای جایگزینی آنها تامین کند. از سوی دیگر، آمبولانس‌های فرسوده ممکن است با مشکلاتی چون نقص فنی، خرابی موتور، مشکلات سیستم ترمز و ... روبه‌رو شوند که این امر می‌تواند در مواقع اورژانسی خطراتی برای بیماران به وجود آورد.
پیامدهای استفاده از آمبولانس‌های فرسوده
استفاده از آمبولانس‌های فرسوده می‌تواند پیامدهای منفی زیادی برای سیستم بهداشت و درمان کشور داشته باشد. علیدادی باتوجه‌به کاهش کیفیت خدمات آمبولانس‌ها تاکید می‌کند: آمبولانس‌های فرسوده قادر به ارائه خدمات با کیفیت و سریع نیستند و این می‌تواند به تاخیر در انتقال بیماران و درنتیجه کاهش شانس نجات جان افراد منجر شود. او افزایش هزینه‌ها را یکی از مشکلات در به‌روزرسانی این آمبولانس‌ها دانسته و می‌گوید: هزینه‌های نگهداری، تعمیرات و سوخت آمبولانس‌های فرسوده بسیار بالاتر از آمبولانس‌های جدید است که بار مالی زیادی به سیستم بهداشت کشور وارد می‌کند.
این کارشناس فوریت‌های پزشکی خاطرنشان می‌کند: در شرایط اورژانسی، یک آمبولانس فرسوده ممکن است به‌دلیل خرابی ناگهانی یا نقص فنی، تاخیر در رسیدن به مقصد یا حتی تصادف شود که این امر خطرات جانی برای بیماران و پرسنل پزشکی به همراه دارد.
اقدامات انجام‌شده و چالش‌ها
در سال‌های اخیر، خرید آمبولانس‌های جدید در دستورکار قرار گرفته است اما همچنان تعداد آمبولانس‌های فرسوده در مقایسه با نیازها زیاد است. باوجود آنکه در برخی مناطق، تجهیزات پزشکی آمبولانس‌ها به‌روز شده‌اند ولی این موضوع در سراسر کشور یکسان نیست. به همین منظور دولت تلاش کرده است تا بودجه بیشتری برای نوسازی ناوگان آمبولانس‌ها اختصاص دهد اما باتوجه‌به شرایط اقتصادی و فشارهای مالی، این منابع همچنان ناکافی است.
عمر بالای آمبولانس‌ها و تاخیر در ماموریت اورژانس
«بابک یکتاپرست» سخنگوی سازمان اورژانس کشور درخصوص فرسودگی ناوگان اورژانس کشور به خبرنگار روزنامه «آگاه» می‌گوید: متاسفانه برخی از آمبولانس‌ها عمر زیادی دارند و ما با محدودیت بودجه مواجهیم. این موضوع باعث شده که جایگزینی ناوگان با تاخیر انجام شود. او توضیح می‌دهد که برنامه‌هایی داریم، اما روند تامین بودجه طولانی است. همچنین تلاش کرده‌ایم از منابع خیرین و سازمان‌های خصوصی کمک بگیریم. بیش از ۴۰درصد ناوگان ما عمر بالای ۱۰سال دارند. برخی از آنها به تعمیرات مکرر نیاز دارند که علاوه بر هزینه‌بر بودن، زمان زیادی هم می‌گیرد.
یکتاپرست تاکید می‌کند: میزان خرابی در حین ماموریت‌ها طی سال گذشته حدود ۲۵درصد افزایش داشته است. همچنین، زمان رسیدن به محل حادثه در برخی مناطق به دلیل این مشکلات، به‌طور متوسط ۵ تا ۱۰دقیقه بیشتر شده است. او در پاسخ به این سوال که آیا تاکنون با شرکت‌های خصوصی یا تولیدکنندگان داخلی برای تامین آمبولانس‌های جدید مذاکره کرده‌اید یا نه؟ می‌گوید: مذاکراتی انجام شده است اما هزینه تولیدات داخلی هم بسیار بالاست؛ به همین دلیل، اولویت ما همچنان تامین بودجه از منابع دولتی است.
سخنگوی سازمان اورژانس کشور با تاکید بر اینکه در زمینه موتورلانس‌ها وضعیت بهتر است و حدود ۴۸۰موتورلانس در کشور داریم که ۲۰۰مورد در تهران موجود هستند، ادامه می‌دهد: موتورلانس‌ها برای فرار از ترافیک وارد ناوگان اورژانس کشور شدند؛ البته در برخی شهرها مانند یزد که کوچه‌های باریک دارند نیز از موتورلانس‌ها استفاده می‌شود. گاهی در برخی مناطق و برخی روزها مانند نوروز، حجم ترافیک به حدی است که به‌هیچ‌عنوان آمبولانس‌ها قابلیت تردد ندارند. یکتاپرست می‌گوید: همچنین در مناطقی که حتی امکان عبور موتورلانس نیز وجود ندارد، اورژانس دونده ایجاد شده است. اورژانس دونده در مناطقی مانند بازار تهران شکل گرفته که تجهیزات لازم را در اختیار دارند و به‌دلیل ازدحام جمعیت، به‌سرعت خود را به‌صورت پیاده به موقعیت اعلام‌شده می‌رسانند.
سخنگوی سازمان اورژانس کشور ادامه می‌دهد: تعداد اتوبوس آمبولانس‌ها نیز در کشور ۸۲مورد است. در برخی برنامه‌ها و مراسم، از اتوبوس آمبولانس به‌عنوان درمانگاه استفاده می‌شود. همچنین در تصادف‌های زنجیره‌ای یا حوادث انفجاری و حوادثی که آوار دارد یا تعداد مصدومان در آنها بالاست یا برنامه‌های جمعیتی مانند اربعین یا مسابقه‌های فوتبال از اتوبوس آمبولانس‌ها استفاده می‌شود.
در این اتوبوس آمبولانس‌ها همزمان می‌توان به ۱۰ تا ۱۱نفر خدمت‌رسانی کرد. یکتاپرست می‌گوید: در کل کشور ۶۳مرکز اورژانس داریم که هرکدام از مراکز حداقل یک اتوبوس آمبولانس دارند و در تهران یا کلانشهرها تعداد اتوبوس آمبولانس‌های موجود بیشتر است؛ البته از نظر اتوبوس آمبولانس در ناوگان اورژانس اکنون مشکلی وجود ندارد و عمده مشکلات در زمینه آمبولانس‌هاست.
نگاهی به آمبولانس های کشور
سازمان اورژانس کشور تعداد پنج‌هزار و ۵۰۰آمبولانس در اختیار دارد که سه‌هزار مورد فرسوده است و بیش از ۱۵سال عمر دارد و این در حالی است که آمبولانس‌ها با وجود سه شیفت کار در ۲۴ساعت، بعد از ۱۰سال باید از رده خارج شوند.
در سال‌های گذشته، آمبولانس‌های دیزل وارد کشور شد اما در کشور ما به دلایل مختلفی مانند سوخت و آب‌وهوا، این آمبولانس‌ها دچار مشکلات موتوری شدند و هر بار تعمیر موتور آمبولانس‌ها حدود ۲۰۰میلیون تومان هزینه دربردارد.
برای مقابله با این مشکل، برنامه‌هایی برای نوسازی ناوگان آمبولانس‌ها در دست اقدام است؛ به‌عنوان مثال، در مهر ۱۴۰۳، ۱۰۸دستگاه آمبولانس جدید از مجموع ۶۲۵دستگاه برنامه‌ریزی‌شده رونمایی و در سراسر کشور توزیع شد.
قانونی که فراموش شد
نمایندگان مجلس در جریان بررسی جزییات لایحه برنامه هفتم توسعه، با بند الحاقی ماده۶۹ این لایحه موافقت کردند. براساس بند «ج» ماده۶۹ قانون برنامه هفتم توسعه کشور، از ابتدای سال دوم برنامه، تمام شرکت‌های تولیدکننده و واردکننده خودرو و موتورسیکلت مکلف‌اند حسب مورد به‌ازای فروش هر دستگاه خودرو، ماشین‌آلات سنگین و سبک و موتورسیکلت، یک درصد از قیمت فروش خود را پس از گردش خزانه، برای خرید و تحویل آمبولانس و موتورلانس به نسبت ۵۰درصد برای جمعیت هلال احمر جمهوری اسلامی ایران و ۵۰درصد برای سازمان فوریت‌های پزشکی اورژانس کشور اختصاص دهند. به نظر می‌رسد این قانون هنوز اجرایی نشده، چون قانون برنامه هفتم توسعه امسال برای اجرا ابلاغ شده است.
پیشنهادات برای بهبود وضعیت آمبولانس‌ها
برای مقابله با مشکلات مربوط به آمبولانس‌های فرسوده و نوسازی این ناوگان، نیاز به اقدامات اساسی و چندجانبه است. در این بخش، به برخی از راهکارها و پیشنهادات برای بهبود وضعیت آمبولانس‌ها در ایران اشاره می‌شود:
سرمایه‌گذاری بیشتر در نوسازی ناوگان آمبولانس‌ها یکی از راهکارهای اصلی برای حل مشکل فرسودگی آمبولانس‌ها، است. تخصیص بودجه بیشتر ازسوی دولت، همراه با جذب سرمایه‌گذاری بخش خصوصی می‌تواند این مسئله را تسهیل کند. علاوه‌بر خرید آمبولانس‌های جدید، توجه به انتخاب مدل‌های با کیفیت و مناسب برای نیازهای خاص ایران ضروری است.
توسعه فناوری و به‌روزرسانی تجهیزات پزشکی موجود در آمبولانس‌ها به‌ویژه در زمینه فناوری‌های درمانی و نظارتی می‌تواند کیفیت خدمات ارائه‌شده را ارتقا دهد. همچنین تجهیز آمبولانس‌ها به فناوری‌های جدید برای تسهیل در برقراری ارتباطات با بیمارستان‌ها، پزشکان و مراکز درمانی می‌تواند به روند درمان بیماران کمک شایانی کند.
گسترش مراکز تعمیر و نگهداری تخصصی ایجاد و توسعه مراکز تعمیر و نگهداری تخصصی آمبولانس‌ها می‌تواند در کاهش خرابی‌های ناگهانی و هزینه‌های نگهداری کمک کند. این مراکز باید به‌روز بوده و امکانات لازم برای بررسی دقیق خودروهای آمبولانس را داشته باشند. ایجاد برنامه‌های تعمیر و نگهداری پیشگیرانه به جای آنکه تنها به تعمیرات اضطراری پس از بروز خرابی‌ها پرداخته شود، باید برنامه‌های تعمیر و نگهداری پیشگیرانه برای آمبولانس‌ها در نظر گرفته شود. این برنامه‌ها می‌توانند با انجام بررسی‌های دوره‌ای و نگهداری‌های پیشگیرانه از خرابی‌های ناگهانی جلوگیری کنند و هزینه‌های اضافی را کاهش دهند. پرسنل اورژانس و رانندگان آمبولانس‌ها باید دوره‌های آموزشی ویژه‌ای را در زمینه مواجهه با آمبولانس‌های فرسوده و روش‌های نگهداری آنها بگذرانند. این آموزش‌ها می‌تواند شامل تکنیک‌های تعمیرات اولیه و پیشگیری از خرابی‌های فنی باشد. علاوه‌براین، رانندگان باید با شرایط بحرانی و چگونگی مدیریت آمبولانس‌های فرسوده آشنا باشند تا بتوانند به بهترین نحو از آنها استفاده کنند.
توسعه سیستم مدیریت ناوگان آمبولانس‌ها با استفاده از نرم‌افزارهای مدیریت ناوگان می‌تواند در بهبود استفاده از آمبولانس‌ها و نظارت بر عملکرد آنها کمک کند. این سیستم‌ها می‌توانند اطلاعات دقیقی از وضعیت فنی آمبولانس‌ها، ساعات کاری، نیاز به تعمیرات و دیگر شاخص‌ها ارائه دهند که به بهینه‌سازی عملکرد این ناوگان کمک خواهد کرد.
افزایش هماهنگی میان نهادهای مختلف همکاری نزدیک‌تر بین وزارت بهداشت، سازمان اورژانس کشور، دولت و بخش خصوصی می‌تواند باعث تسریع در نوسازی و بهبود وضعیت آمبولانس‌ها شود. نهادهای مختلف باید برنامه‌ریزی منسجم و یکپارچه‌ای برای مدیریت منابع مالی و تجهیزاتی داشته باشند تا بحران‌های مربوط به ناوگان آمبولانس‌ها کاهش یابد.
به اعتقاد علیدادی، فرسودگی آمبولانس‌ها در ایران مسئله‌ای جدی است که می‌تواند اثرات منفی بر سیستم بهداشت و درمان کشور بگذارد. برای حل این مشکل، نیاز به اقدامات موثر و جامع در زمینه نوسازی ناوگان آمبولانس‌ها، به‌روزرسانی تجهیزات، افزایش سرمایه‌گذاری و بهبود آموزش‌ها و مدیریت ناوگان وجود دارد. با برنامه‌ریزی صحیح و هماهنگی میان نهادهای مختلف، می‌توان این چالش‌ها را به نحو مطلوبی مدیریت کرده و شرایط بهتری را برای ارائه خدمات اورژانسی فراهم کرد.
نظر شما