شاهنامه
-
نگاهی به یک وضعیت نابهنجار فرهنگی
فارسی کی آخر آمد؟!
چند روز پیش در جمعی حاضر بودم که به عنوان یک دهه شصتی از همه مسن‌تر بودم و اتفاق جالب یا شاید بهتر است بگویم اتفاق عجیبی که افتاد این بود که معنی بسیاری از اصطلاحات و واژگانی که این گروه استفاده می‌کردند را نمی‌فهمیدم که خُب، اشکالی هم نداشت چون به لطف هوش مصنوعی و گوگل می‌توانستم هرجا که معنی کلمه‌ای را نفهمیدم از آنها کمک بگیرم اما نکته غم‌انگیزتر این بود که حاضرین در جمع هم متقابلا معنی برخی از واژگانی که من استفاده کرده بودم را نمی‌دانستند؛ نه اینکه فکرکنید کلمه عجیب و غریب استفاده کرده بودم بلکه اندازه سختی کلمات در حد «معذب» و امثال آن بود. در همان لحظه با خودم فکر کردم چقدر زبان فارسی هرروز مظلوم‌تر و مهجورتر از قبل می‌شود و هیچ کس هم حواسش نیست. زبانی که با آن شاهکارهایی چون شاهنامه، بوستان و گلستان خلق شده است.
-
جنگ‌نوشت
هنوز وقت صبر و مقاومت است
آتش‌بس، صلح، توقف درگیری و هر عبارت دیگری که بخواهد حالِ الان و امروز صبحِ ما را توصیف کند، جواب خون‌های به ناحق ریخته کودکان و زنان و مردان و دانشمندان و سرداران ایرانی‌ای که در این ۱۲ روز به زمین ریخت، نیست.
-
مروری بر آنچه امروز از فرهنگ شفاهی برجای‌مانده است
میراثی در حال دگردیسی
زهرا بذرافکن - خبرنگار گروه فرهنگ: در گزارشی که به تاریخ ۲۳ تیر با عنوان «آداب نانوشته؛ نقش‌های ماندگار» منتشر شد، به سفری در دل گنجینه‌ای کهن رفتیم؛ گنجینه فرهنگ شفاهی که در سینه‌ها و حافظه‌ها، نسل به نسل منتقل شده بود. از لالایی مادران و قصه‌های مادربزرگان تا فریادهای حماسی نقالان و هم‌نوایی کارگران در مزارع، این میراث ناملموس، دی‌ان‌ای فرهنگی و هویت جمعی ما را شکل می‌داد. آن جهان بر پایه یک اصل استوار بود: انتقال مستقیم، انسانی و سینه‌به‌سینه. اما امروز در جهانی که با الگوریتم‌ها، صفحات نمایش و اتصال دائمی به شبکه بازتعریف شده، سرنوشت آن گنجینه چه‌شده است؟
-
آرامش در روزهای سخت
این روزها، سایه سنگین جنگ تحمیلی بر سرمان چرخ می‌زند. صدای اخبار، پراز ناآرامی است و دل‌ها در تنگنای نگرانی گرفتار.
-
ارتباط شاهنامه و این روزهای ایران
شاهنامه و تقویت حس خوبِ ایرانی بودن
سیدمهدی زرقانی، استاد دانشگاه و پژوهشگر : زعمای قوم نشانه‌های شاهنامه را از شهر پاک نکنند بلکه هنرمندان را ترغیب کنند که به این سرمایه معنوی بیشتر بپردازند.
-
در آستانه فرارسیدن عید غدیر
همه از علی(ع) گفتند؛ از سعدی و مولوی تا شهریار
هجدهم ماه ذی‌الحجه در تقویم برای همه شیعیان جهان یک روز بزرگ است؛ بهتر است بگوییم یک عید بزرگ است، عیدی که در آن روز شیعیان از اینکه مولای متقیان، جانشین و رهبر مسلمانان پس از رحلت پیامبر (ص) شده است را در سراسر دنیا جشن می‌گیرند. روزی که همه‌جا حرف از علی (ع) و رشادت‌ها و دست‌گیری‌های اوست.
-
کتاب کودک‌ونوجوان نیازمند تمرکز
محمد گودرزی دهریزی، شاعر و نویسنده کودک‌ونوجوان درباره وضعیت کتاب‌های کودک‌ونوجوان در دو سه سال اخیر گفت: در بخش نشر کودک‌ونوجوان مقوله شمارگان بسیار مهم و تاثیرگذار است. شمارگان روی اقتصاد نویسنده، ناشر و کیفیت کتاب متغیر بسیار تاثیر می‌گذارد. وی افزود: ما حدود هفت میلیون کودک صفر تا ۶ سال و حدود ۱۶ میلیون کودک‌ونوجوان داریم. در حقیقت حدود ۲۰ میلیون مخاطب کتاب در حوزه کودک‌ونوجوان داریم. با این وجود شمارگان یک هزار و ۲۰۰ نسخه‌ای را معقول و سه هزار نسخه را عالی تلقی می‌کنیم.
-
به بهانه هزار و هفتمین سالروز تولد خواجه نظام‌الملک طوسی
آنان که سیاست را با فرهنگ آمیختند
زهرا بذرافکن- خبرنگار گروه فرهنگ: «اندر شناختن قدر نعمت ایزد تعالی، ملوک را شناختن قدر نعمت ایزد تعالی، نگاهداشت رضای اوست، عَزَّ اسْمُهُ و رضای حق‌تعالی، اندر احسانی باشد که با خلق کرده شود و عدلی که میان ایشان گسترده آید. چون دعای خلق به نیکویی پیوسته گردد، آن مُلک پایدار بود و هر روز زیادت باشد و آن مَلِک از دولت و روزگار خویش برخوردار بود و بدین جهان نیکو نام بود و بدان جهان رستگاری یابد و حسابش آسان‌تر باشد که گفته‌اند بزرگان دین که: «المُلکُ یبقی مَعَ الکُفِر و لا یبَقی مَعَ الظُلمِ»، معنی آن است که ملک با کفر بپاید و با ستم نپاید.»
-
به بهانه فرارسیدن روز فردوسی
شاهنامه، نامه همه نامه‌هاست
فردا (۲۵ اردیبهشت) در تقویم ملی کشورمان روز فردوسی است؛ شاعر پرآوازه‌ای که به قول میرجلال‌الدین کزازی، شاهنامه‌پژوه کشورمان، اگر فردوسی سر بر نمی‌آورد و شاهنامه را نمی‌سرود، شاید هم اکنون ما با یکدیگر به زبان شیوای فارسی سخن نمی‌گفتیم و این‌گونه از ایرانی که به آن می‌نازیم، محروم بودیم. ازاین‌رو بسیاری این روز را روز پاسداشت زبان فارسی هم می‌دانند.
-
پهلوانان نمی‌میرند
در تقویم ملی کشورمان روز هفدهم شوال که روز شکست عمرو ابن عبدود از امام علی (ع) در جنگ خندق است، با عنوان «روز فرهنگ پهلوانی و ورزش زورخانه‌ای» نامگذاری شده است. ورزشی که پیشینه‌ای کهن در فرهنگ ایرانی دارد و نمایانگر پیوند جوانمردی و قدرت روحی و جسمی است. قدمت فرهنگ پهلوانی به ایران‌باستان برمیگردد، زمانی که پهلوانان نیرومند در برابر اهریمن‌ها مقاومت می‌کردند و به جنگ با آنها می‌رفتند اما پس از ورود دین اسلام، ورزش پهلوانی با آن آمیخته شد که سرآمد آن هم مولای متقیان علی (ع) است.
-
به بهانه سالروز درگذشت شاهرخ مسکوب
راوی سوگ سیاوش
۲۳ فروردین‌ماه، سالروز درگذشت شاهرخ مسکوب، شاهنامه‌پژوه و پژوهشگر ایرانی است که خدمات بسیاری به فرهنگ و ادب ایرانی کرده است. به بهانه سالروز درگذشت وی، نگاهی داریم به آثار این مترجم و نویسنده ایرانی.
-
به مناسبت زادروز ستاره رخشنده شعر فارسی
پروین، مایه اعتبار زن ایرانی است
رخشنده اعتصامی معروف به پروین اعتصامی، شاعر در ۲۵اسفند ۱۲۸۵ در تبریز متولد شد و در ۱۵فروردین ۱۳۲۰ در ۳۴سالگی بر اثر بیماری حصبه درگذشت.
-
آگاه گسترش رمالی و غیب‌گویی در فضای مجازی را بررسی کرده است
بازار انحصاری غیب‌گویان مجازی
زهرا بذرافکن- خبرنگار گروه فرهنگ: با یک بالا و پایین ساده در رسانه‌های اجتماعی حتما برای یکبار هم که شده با محتوایی از نوع دعا برای افزایش ثروت، فال تضمینی تاروت و... مواجه می‌شوید. شاید حتی وسوسه شده باشید که پیام دهید و ببینید که مشکلتان را حل می‌کند یا نه. اگرچه این موضوع محدود به فضای مجازی نیست و در جهان واقعی نیز ابعاد گسترده و محسوسی دارد اما گزینه‌ها و امکاناتی که این فضا به فالگیران و غیب‌گویان می‌دهد این است که مخاطبان بدون برچسب خرافاتی بودن می‌توانند به آنها مراجعه کنند و در گروه مشتریان این بازار قرار بگیرند؛ بازاری که حالا انواع بلاگر را در خود جای داده و بی‌شمار محتوای روزانه در آن تولید می‌شود.
-
نگاهی بر تغییرات ویژگی‌های مضمونی و محتوایی ادبیات داستانی فارسی
روایت ادبی فارسی از اسطوره‌های کهن تا امروز
روایت داستانی در ادبیات فارسی از دیرباز تاکنون، همواره یکی از مهم‌ترین و غنی‌ترین بخش‌های ادبیات ایران بوده است. این روایت‌ها نه تنها به عنوان سرگرمی، بلکه به عنوان ابزاری برای انتقال مفاهیم عمیق فرهنگی، اخلاقی، عرفانی و فلسفی به کار رفته‌اند. ویژگی‌های منحصر به فرد این روایت‌ها باعث شده‌اند که ادبیات داستانی فارسی در جهان شناخته‌شده و مورد تحسین قرار گیرد.
-
گفت‌وگوی «آگاه» با مدیر مرکز تولیدات سینمایی سوره
فیلم اقتباسی بی‌ارزش نیست چون در آن نوعی «خلق» اتفاق میافتد
در چهل‌وسومین جشنواره فیلم فجر تعداد آثار اقتباسی بیش از سال‌های گذشته بود؛ هم اقتباس از یک کتاب، هم اقتباس از یک اتفاق و نکته جالب‌توجه اینکه، عمده آنها هم کارهای خوش‌ساختی از کار درآمده بودند؛ از اقتباس از یک داستان مذهبی- تاریخی گرفته تا یک اتفاق واقعی که در اردیبهشت در ترکمن‌صحرا رخ داد و خاطرات دوران جنگ. همه اینها نشان می‌دهد که مخاطب، فیلم‌هایی را که قصه دارند دوست دارد و هر فیلمی که در گیشه و نزد مخاطب شکست می‌خورد به احتمال زیاد از جنبه قصه نقص داشته است.
-
بررسی ادبیات کودک‌ونوجوان در ایران
نقش ذهن‌ها و جان‌ها
ادبیات کودک‌ونوجوان در ایران از دوره پیشامدرن تا به امروز تحولات زیادی را پشت سر گذاشته است. از قصه‌های شفاهی و آموزش‌های دینی تا کتاب‌های مدرن و دیجیتالی، این حوزه همواره درحال‌رشد و تکامل بوده است. با وجود چالش‌هایی مانند ارزان‌تر تمام‌شدن ترجمه کتاب‌ها و رقابت با رسانه‌های دیجیتال، آینده ادبیات کودک‌ونوجوان در ایران امیدوارکننده به نظر می‌رسد اما سیر مطالعه در میان کودکان و نوجوانان چندان مناسب نیست. در این مطلب تلاش داریم به بررسی وضعیت ادبیات کودک‌ونوجوان در کشور بپردازیم و راهی برای بهترشدن آن پیدا کنیم.
-
به بهانه نامگذاری روز آواها و نواهای ایرانی در تقویم کشورمان
نابغه‌ای ناشناخته که انقلابی در موسیقی برپا کرد
سال‌هاست که علاقه‌مندان و اهالی موسیقی در پی نامگذاری یک روز به نام «موسیقی» در تقویم هستند تا برای این روز هم مثل خیلی از مناسبت‌های دیگر یک روز مشخص وجود داشته باشد. عده‌ای پیشنهادشان روز میلاد فارابی، فیلسوفی بود که خدمات ارزنده‌ای در حوزه موسیقی ارائه داده بود. عده‌ای پیشنهادشان روز تولد محمدرضا شجریان، از اساتید موسیقی ایران بود و عده‌ای هم با هیچ‌کدام از این مناسبت‌ها موافق نبودند و معتقد بودند با نامگذاری یک روز در تقویم اتفاق خاصی نمی‌افتد؛ با همه این احوالات از سال۱۴۰۱ روز ششم بهمن به پاس گرامیداشت صفی‌الدین اُرمَوی، موسیقی‌دان و نظریه‌پرداز برجسته قرن هفتم هجری، به‌عنوان «روز آواها و نواهای ایرانی» نامگذاری شده است.
-
به بهانه سفر اخیر پزشکیان به تاجیکستان
ایران فرهنگی؛ ورای مرزهای سیاسی و جغرافیایی
مسعود پزشکیان، رییس‌جمهور کشورمان چندی پیش به تاجیکستان سفر کرد و در حاشیه یکی از دیدارهایش اشاره کرد که در این کشور اصلا احساس غریبی و غربت نمی‌کند؛ بدون شک این حس رییس‌جمهور کشورمان برآمده از زبان مشترک فارسی میان ایران و تاجیکستان است. زبان فارسی یکی از اصلی‌ترین ویژگی‌های «ایران فرهنگی» و نه‌تنها ویژگی آن است؛ ایرانی که پهنه آن شامل کشورهای زیادی می‌شود که اگرچه امروز مستقل شدند اما هنوز روح ایران در آنجا حضور دارد.
-
نگاهی بر پیوند شعر فارسی و زندگی روزمره
شعر را گم کرده‌ایم
زهرا بذرافکن- خبرنگار گروه فرهنگ: هر قدر که آرامگاه خواجوی کرمانی در شهر شیراز شناخته‌شده است و همواره عده‌ای را برای تفریح و تفرج به‌سمت خود می‌خواند اما خود او، شخصیت و جایگاه ادبی‌اش کمتر برای مردم شناخته شده است. به این بهانه در روز بزرگداشت خواجوی کرمانی، نگاهی بر رکود شعر فارسی در زبان و کلام روزمره ایرانیان داشته‌ایم.
-
ژاله آموزگار و حسن انوری در رونمایی «از ستیز تا ستایش»
مراسم رونمایی از کتاب «از ستیز تا ستایش»، در شب فردوسی و شاهنامه برگزار می‌شود.
-
ژاله علو، پیشکسوت هنر ایران در ۹۷سالگی آسمانی شد
درگذشت خاله لیلای روزی روزگاری
ژاله علو، بازیگر سینما، تئاتر و تلویزیون و گوینده و بازیگر هنرهای نمایشی رادیو عصر روز گذشته (دوشنبه سوم دی) در ۹۷سالگی درگذشت.
-
یک ایران دور سفره یلدا
استقبال سرخ از زمستان سفید
در تمام ادوار تاریخی تا آنجا که اسناد شفاهی و مکتوب وجود دارد برای شب یلدا عناوین شب چله یا چله‌نشینی به کار رفته است. در این شب طولانی آیین‌ها و مراسم‌های ویژه وجود داشته که شاید در سایر مناطق ایران کمتر مرسوم بوده است به آن شب چراغانی چله یا شب چراغ نیز می‌گفته‌اند.
-
کرسی نماد شب‌نشینی‌های زمستانی
حرارت دلچسب و بی‌نظیر کرسی با یک داغی تنبلی‌آور و دو راهی وسوسه ماندن زیر لحاف کرسی در اتاق یا برف‌بازی در هوای سرد بیرون همراه می‌شد که هنوز هم در یاد و خاطره مادربزرگ‌ها و پدربزرگ‌ها مانده است. تهیه سوخت و زغال کرسی و به‌ویژه خاکه زغال و تهیه گلوله‌های خاکستر زغال کار چندان راحتی نبود. اما لذت جمع شدن اعضای خانواده و احساس امنیت حاصل از آن دورهمی، سختی آماده کردن آن را پاک می‌کرد.
-
سلطه فیلتر شکن‌ها بر زندگی مردم
از فناوری‌هراسی بپرهیزیم
حمید ضیایی‌پرور دارای دکترای علوم ارتباطات اجتماعی است که طی ۲۵سال اخیر در حوزه روزنامه‌نگاری و روابط عمومی الکترونیک به‌عنوان مشاور، مدرس و محقق فعالیت می‌کند. مدیرکل دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی رسانه‌های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، معاون مرکز رسانه‌های دیجیتال وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، رییس مرکز اطلاع‌رسانی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری و... گوشه‌ای از سابقه فعالیت‌های اجرایی او محسوب می‌شود.
-
منظومه موسیقیایی سیمرغ این شب‌ها مهمان تالار وحدت است
سفر به هفت شهر عشق به همراه فخر ایران
«منظومه سیمرغ » نام اجرایی است که این شب‌ها در تالار وحدت شنیده می‌شود و دوستداران موسیقی کلاسیک و ارکسترال با اشتیاق و به عشق یک اجرا با رهبر ارکستری فرهاد فخرالدینی مهمان این تالار می‌شوند.
-
رونمایی از دو کتاب ادبیات کودک ایران در ارمنستان
«سایه هیولا» و «آهنگی برای چهارشنبه‌ها» به ایروان رسیدند
دو کتاب «سایه هیولا» نوشته عباس جهانگیریان و «آهنگی برای چهارشنبه‌ها» نوشته فرهاد حسن‌زاده در کتابخانه ملی کودکان ارمنستان رونمایی شدند.
-
کاغذک
آرزوی کاغذک
در خبرها آمد که سازمان جهانی گردشگری (UNWTO) روستای اصفهک (از توابع طبس در استان خراسان جنوبی) را در فهرست بهترین روستاهای گردشگری ۲۰۲۴ انتخاب کرد.
-
گفت‌وگوی «آگاه» با نویسنده و پژوهشگر حوزه ارتباطات به مناسبت روز جهانی نوجوان
چالش اصلی نوجوان امروز جامعه‌پذیری است
زهرا بذرافکن - خبرنگار گروه فرهنگ: نوجوانی، گروه سنی‌ای است که هر وقت سخن از آن به میان می‌آید، همه تاکید می‌کنند که حساس‌ترین دوره زندگی هر فردی است. اگر روراست باشیم، هیچ‌کدام از ما هنوز دوره نوجوانی را درک نکرده‌ایم، گرچه پنج سال، ۱۰سال یا بیشتر از آن گذشته باشد. همین درک نکردن را می‌توان در سطح تولیدات و محصولات فرهنگی کشورمان برای این گروه سنی حساس هم تعمیم داد. اگرچه دغدغه‌مندانی در این حوزه هستند اما معمولا نوجوان را تنها در مرز بزرگسالی قرار می‌دهیم و او را در این جهان تنها می‌گذاریم؛ نه آنقدر کوچک است که به کمک مستقیم نیاز داشته باشد و نه آنقدر بزرگ که دست از هدایت مستقیم او برداریم.
-
گردشگری
معرفی قلعه ضحاک؛ برجی از شکوه و ترس
قلعه ضحاک، قلعه‌ای تاریخی در یکی از مرتفع‌ترین بخش‌های هشترود است که یادآور داستان‌های شاهنامه است. این قلعه یکی از جاذبه‌های گردشگری استان آذربایجان شرقی است که در دل طبیعتی زیبا قرار گرفته است.
-
«شاهنامه بزرگ ایلخانی (ابوسعیدنامه)» رونمایی می‌شود
مراسم رونمایی از کتاب «شاهنامه بزرگ ایلخانی (ابوسعیدنامه)» سه‌شنبه اول آبان با حضور نویسنده و مترجمان در موسسه کتابخانه و موزه ملی ملک برگزار می‌شود.