شاهنامه
-
روایت غربی از روح شرقی
زهرا بذرافکن- خبرنگار گروه فرهنگ: در حوالی امروز در سال۱۸۶۹، شهر پاریس شاهد تولد نویسنده‌ای بود که بعدها نه تنها مسیر ادبیات فرانسه، بلکه جریان مدرنیسم جهانی را دگرگون کرد. آندره پل گیوم ژید که زندگی‌اش آمیخته با شور جست‌وجو و هیجان بود، در نهایت با دریافت جایزه نوبل ادبیات در سال۱۹۴۷، به اوج شهرت رسید. اهمیت او در تاریخ ادبیات چنان بود که روزنامه نیویورک تایمز در آگهی درگذشت وی، او را بزرگ‌ترین ادیب معاصر فرانسه و از سوی خبرگان ادبی، بزرگ‌ترین نویسنده فرانسوی این قرن نامید. به این بهانه در این متن، به مرور ادیبان غیر ایرانی و اثر گسترده ادبیات فارسی بر اندیشه و آثار آنها پرداخته‌ایم.
-
کلاس درس برای آموزش کار جهادی
سنگر کتاب
بی‌شک قلم می‌تواند سنگری باشد برای جهاد و کتاب می‌تواند میعادگاهی باشد برای شهادت‌طلبان. این را بارها در تقریظ‌های مقام رهبری بر کتاب‌های دفاع مقدس دیده‌ام. هر بار که دست بر این تقریظ‌ها می‌گذارم، این پرسش در ذهنم طنین می‌اندازد که چرا این چند خط ساده، این‌چنین کتابی را به جریانی فرهنگی تبدیل می‌کند؟ پاسخ را می‌توان در همان مفاهیم جهاد و شهادت یافت.
-
سهم ۶۶ درصدی بانوان نویسنده از تقریظ‌های ۱۴ سال اخیر رهبر انقلاب
مراسم انتشار تقریظ‌های رهبر انقلاب اسلامی بر سه کتاب «تب ناتمام»، «همسفر آتش و برف» و «خانوم ماه» صبح دیروز چهارشنبه ۲۸ آبان ۱۴۰۴ همزمان با ایام شهادت حضرت فاطمه زهرا(س) و هفته کتاب با هدف معرفی الگوهای واقعی و تبیین نقش‌آفرینی‌های زنان قهرمان ایرانی در قالب «رویداد ملی قهرمان» برگزار شد.
-
سیاحت‌نامه‌ای در عصر صفوی
زهرا بذرافکن- خبرنگار گروه فرهنگ: او نه یک دیپلمات بود و نه یک مبلغ مذهبی، بلکه یک تاجر ماهر بود که حضورش در دربار صفوی از همان ابتدا رنگ و بوی دیگری گرفت. مهارت او در عرضه جواهرات به اندازه‌ای بود که شاه عباس دوم او را به‌عنوان «تاجرشاه» به رسمیت شناخت. این عنوان مهم‌ترین کلید این تاجر فرانسوی بود که به او اجازه داد نه تنها در پایتخت، یعنی شهر اصفهان آزادانه زندگی کند، بلکه به طور مستقیم شاهد وقایع حساس دربار باشد. از ژان شاردن، سیاح فرانسوی می‌گوییم که او را به پایه‌گذاری مطالعات مذهبی و دینی در ایران می‌شناسیم.
-
-
برخی مشاهدات نشان می‌دهد حالا سگ‌ها و گربه‌ها هم وارد اتوبوس و مترو شده‌اند
زندگی آشکار حیوانات خانگی
در سیصدوشصت‌وهفتمین جلسه شورای اسلامی شهر تهران در ۱۲ آبان ۱۴۰۴، سوده نجفی، عضو هیات‌رئیسه شورا، با تذکری قاطع و مستند، ورود حیوانات خانگی – به‌ویژه سگ – به وسایل حمل و نقل عمومی را به چالش کشید. اتفاقی عجیب که حالا برخی تصاویر مربوط به آن هم در شبکه‌های اجتماعی در حال انتشار است.
-
به بهانه روز بزرگداشت بیهقی
تاریخ بیهقی، متنی مناسب برای اهل قلم
در تقویم ملی کشورمان اول آبان روز بزرگداشت بیهقی نامیده شده است؛ نثر سلیس و روان بیهقی به خصوص در تاریخ بیهقی آنچنان زبانزد اهالی تاریخ و ادبیات است که بسیاری او را پدر نثر فارسی می‌دانند و به همین دلیل این روز (اول آبان‌ماه) روز نثرفارسی هم نامیده می‌شود. سه سال دیگر، تاریخ بیهقی که یکی از مهم‌ترین آثار نثر ادبیات ماست هزار ساله می‌شود و در گزارش پیش رو قرار است درباره این اثر و خالق آن بگوییم.
-
به بهانه روز ملی کوهنوردی
اخلاق کوهنوردی؛ فرهنگی که باید زنده بماند
در روزگار فعلی که همه تفریحات وابسته به پول شده و اگر کسی پول نداشته باشد باید از انجام بسیاری از فعالیت‌ها و ورزش‌ها صرف‌نظر کند شاید بتوان گفت، کوهپیمایی یکی از بهترین و کم‌هزینه‌ترین تفریحاتی است که می‌توان از آن لذت برد.
-
به بهانه روز جهانی کودک
چرا «کودک» و «کودکی» نادیده گرفته می‌شود؟
یادم است، قدیم‌ترها وقتی یک‌جایی دعوت می‌شدیم یا قرار بود مهمانی بگیریم در شمارش مهمان‌ها معمولا من و بقیه بچه‌های فامیل جزو آمار حساب نمی‌شدیم و این نادیده‌گرفتن بچه‌ها در بسیاری از امور دیگر هم دیده می‌شد؛ انگار کودکی یک‌جوری در ادامه جوانی و نوجوانی بود و به رسمیت شناخته نمی‌شد اگر هم جایی حرف از کودکی بود، خیلی جدی گرفته نمی‌شد و این بود حکایت دوران کودکی زمان ما؛ این روزها اما اوضاع تغییر کرده و خوشبختانه بخش زیادی از چالش‌های کودکی دو، سه دهه اخیر به مدد آموزش و آگاهی حل شده است.
-
به بهانه روز جهانی ترجمه، فراز و فرود این فعالیت فرهنگی در ایران را بررسی کردیم
آیا مترجمان در آینده بیکار می‌شوند؟
در تقویم بین‌المللی ۳۰ سپتامبر به‌عنوان روز جهانی ترجمه نامگذاری شده است. انتخاب این مناسبت به دلیل همزمانی این روز با تاریخ درگذشت سنت جروم (کشیش یونان باستان) مترجم مشهور انجیل از زبان عبری به زبان لاتین است. اما معمولاً نامگذاری و مناسبت‌ها در تقویم به دلیل اهمیت آن رویداد هستند و از این منظر می‌توان گفت این تاریخ، نوعی یادآوری درخصوص اهمیت ترجمه است؛ به عقیده بسیاری از اهل علم، ترجمه یک فرصت است؛ یک فرصت تازه برای مواجهه با اتفاقات تازه.
-
در گفت‌وگو با امیرحسین جلالی ندوشن مطرح شد
آرا و اندیشه‌های فروید در ایران
بیست‌وسوم سپتامبر مصادف با اول مهر، سال‌مرگ زیگموند فروید، عصب‌شناس اتریشی و بنیان‌گذار دانش روان‌کاوی و روش بالینی برای ارزیابی و درمان آسیب‌های روانی است.
-
به مناسبت سالروز حمله مغول‌ها به ایران
فرهنگ ایرانی، بیدی نیست که با هر بادی بلرزد
پاییز تلخ سال ۵۹۸ هجری شمسی با حمله چنگیزخان مغول و کشتار جمع زیادی از مردم و نابودی شهرها و روستاهای ایران آغاز شد. فصلی که حمله با هجوم ارتش چنگیزخان مغول به مناطق شمال شرقی ایران آغاز شد و به تدریج تمام سرزمین ایران را فراگرفت.
-
نسبتِ میان زیست عفیفانه و تمدن و خردگرایی ایرانی
آرتور دوگوبینو، مستشرق سرشناس و شهیر فرانسوی جمله‌ای دارد با این مضمون که «قدمت ایران به عنوان یک کل منسجم به پیش از تشکیل دولت‌های ملی بازمی‌گردد.»
-
نگاهی بر میراث ابوالقاسم انجوی شیرازی در گفت‌وگو با محمدجعفری قنواتی
سالگرد خاموشی آقای نجوا
سید ابوالقاسم انجوی شیرازی، معروف به نجوا، از پژوهشگران ادبی ایران بود که از وی آثار متعددی در حوزه‌های مختلف ادبیات ازجمله تصحیح دیوان حافظ شیرازی، گردآوری غزل‌ها و رباعی‌های مولانا و تالیف «فردوسی‌نامه» شامل پژوهش در باب زندگی فردوسی با محوریت ادبیات عامه به‌یادگارمانده است. اما بیشترین پژوهش‌ها و خدمات وی به تالیف کتاب‌های ارزشمند و نگارش مقالات در باب فولکلور و فرهنگ عامه اختصاص دارد که ۱۱ جلد کتاب را در این حوزه شامل می‌شود.
-
روایت زندگی و میراث پربار عبدالحسین زرین‌کوب، ادیب و تاریخ‌نگار
آن که یافت می‌نشود، آنم آرزوست
زهرا بذرافکن- خبرنگار گروه فرهنگ: ۲۴ شهریورماه، سالروز درگذشت یکی از برجسته‌ترین چهره‌های فرهنگ معاصر ایران، دکتر عبدالحسین زرین‌کوب، فرصتی برای مرور زندگی و آثار مردی است که با قلم خود، پلی میان گذشته و حال ایرانیان بنا نهاد. او ادیب، تاریخ‌نگار، منتقد ادبی، نویسنده و مترجمی برجسته و همچنین شاعری بااحساس بود که آثارش به‌عنوان یک مرجع مهم در مطالعات تاریخ ایران و اسلام و نیز در حوزه‌های تصوف و مولوی‌شناسی شناخته می‌شود. زرین‌کوب با بیانی ادبی و حماسی، تاریخ را از صفحات خشک کتابخانه‌ها به میان مردم آورد و نوشته‌هایش را به آثار پرفروش و پرمخاطب تبدیل کرد.
-
گلایه حمید عجمی از انجمن خوشنویسان :
چرا پس از ابداع «خط معلی» سکوت کردند؟
مراسم بیست و پنجمین سالروز تولد «خط معلی» در ایران و بزرگداشت حمید عجمی خالق و مبدع این خط در ایران با عنوان رویداد «اشراق در زمین»، عصر جمعه ۲۱ شهریور در مجموعه فرهنگی هنری آسمان فرهنگستان هنر برگزار شد.
-
بررسی سیر بازی از ایران کهن تا امروز
بازی؛ سرگرمی یا زندگی؟
مجتبی مشهدی محمد، دبیر گروه فرهنگ: در دل فلات ایران، جایی که تاریخ و فرهنگ هزاران ساله با یکدیگر آمیخته شده‌اند، بازی‌ها نه‌تنها وسیله‌ای برای سرگرمی بوده‌اند، بلکه آینه‌ای از زندگی اجتماعی، نظامی و حتی فلسفی مردم این سرزمین به شمار می‌روند. از کاوش‌های باستان‌شناختی در شهر سوخته سیستان که تخته‌بازی‌هایی شبیه به تخته‌نرد با مهره‌های سنگی و طاس‌های شش‌ضلعی را آشکار کرده - بازی‌هایی که احتمالا برای آموزش شمارش و استراتژی به کار می‌رفتند - تا عصر دیجیتال که میلیون‌ها ایرانی به بازی‌های ویدیویی روی آورده‌اند، این سنت غنی همچنان زنده است.
-
روایت زندگی و نگاه هوشو، نویسنده‌ای که از دل رنج، زندگی برآورد
به دنیا آمده‌ام که نویسنده شوم
زهرا بذرافکن - خبرنگار گروه فرهنگ: در ادبیات، گاه قصه‌ها از دل حوادث برمی‌آیند و گاه حوادث از دل قصه‌ها زاده می‌شوند، اما سرنوشت هوشنگ مرادی کرمانی، ترکیبی شگفت‌انگیز از هر دو است؛ زندگی خودش یک داستان بود و همین داستان بود که قلمش را پروراند و او را به یکی از محبوب‌ترین قصه‌گویان زمانه تبدیل کرد. در ۱۶ شهریور ۱۳۲۳ در روستایی به نام سیرچ از توابع کرمان، کودکی پا به دنیا گذاشت که نامش را هوشنگ گذاشتند، اما اهالی روستا او را هوشو صدا می‌زدند. این نام که حالا برای بسیاری یادآور سادگی و شیطنت‌های کودکی است، نقطه آغاز مسیری بود که از دل فقر و محرومیت، به شهرت و موفقیت جهانی رسید.
-
اولین سالگرد درگذشت محمدعلی بهمنی
من زنده‌ام هنوز و غزل فکر می‌کنم
نهم شهریورماه ۱۴۰۳ محمدعلی بهمنی بعد از سکته مغزی و بستری‌شدن چندباره در بیمارستان، رخت از دنیا بربست؛ شاعری که اسم و رسمی داشت و اگر شعری مستقیم از او نخوانده باشید، یقینا ترانه‌هایی را که سروده اوست شنیده‌اید.
-
نگاهی به تغییر زبان فارسی و نیازی که به حمایت دارد
ادبیات کهن راهی به تمدن فردا
چندی‌پیش، توهین یکی از به اصطلاح کمدین‌ها به فردوسی، باعث اعتراض بسیاری از مردم و واکنش جمع کثیری از ادبای کشور شد. اما نکته‌ای که در این میان مغفول ماند، بی‌توجهی به ادبیات کهن و سیری که این ادبیات تا امروز طی کرده و مسیری که همچنان باید برای حفظ آن طی شود، بود. مسئله نسخ خطی، نگهداری از گنجینه ارزشمند زبان فارسی و ارائه آن به نسل‌های بعد و دلیل این امر، از مواردی است که کمتر برای نسل ما و نسل بعد توضیح داده شده و برای آن دلیل آورده شده است.
-
درنگی بر ابتذال سلبریتی‌ها و سقوط یک ارزش
عیارسنجی خورشید کار شب‌پره شد
در روزگاری که مرز میان طنز و ابتذال چنان باریک شده که گاهی تشخیص آن غیرممکن است، برخی از چهره‌های شناخته‌شده در رسانه‌های اجتماعی بی‌محابا از خطوط قرمز عبور می‌کنند. این روزها، رفتارهای ضد فرهنگ و حاشیه‌ساز سلبریتی‌ها به پدیده‌ای آشنا تبدیل شده اما آنچه اخیرا رخ داد، جراحتی عمیق‌تر بر تن فرهنگ ملی ایران بر جای گذاشت.
-
وقتی شاهنامه‌خوانی «امپراتور کوزکو» همه را عصبانی می‌کند
شـوخی یا ابتــذال
اخیرا یک برنامه طنز اینترنتی با موضوع شوخی با «شاهنامه» و اسطوره‌هایش منتشر شده؛ برنامه‌ای که به تعبیر برخی مرزهای طنز و شوخی را رد کرده و «بی‌احترامی»، «بی‌ادبی»، «فحاشی» و «ابتذال» است.
-
کتاب ژاله آموزگار درباره ایران در کمتر از یک ماه به چاپ دوم رسید
کتاب «باز هم ایران و گوشه‌هایی از فرهنگ آن» نوشته ژاله آموزگار، در کمتر از یک ماه پس از انتشار نخست، به چاپ دوم رسید. این کتاب را انتشارات معین منتشر کرده است.
-
فهرستی از انیمیشن‌های حال خوب‌کن برای عبور از روزهای پس از جنگ
انیمیشن؛ جهان امید و قصه
زهرا بذرافکن - خبرنگار گروه فرهنگ: در دورانی که جهان با تنش و اخبار ناگوار دست‌به‌گریبان است و ذهن و روح انسان‌ها، به‌ویژه در مناطق درگیر بحران، نیازمند آرامش و تسکین است، هنر همچون پناهگاهی امن عمل می‌کند. در میان فرم‌های گوناگون هنر، انیمیشن جایگاهی منحصربه‌فرد دارد. این مدیوم با درهم شکستن مرزهای واقعیت و خیال به ما اجازه می‌دهد تا پیچیده‌ترین مفاهیم عاطفی و اجتماعی را در بستری دلنشین و غیرمستقیم تجربه کنیم. انیمیشن با زبان بصری جهانی خود، می‌تواند داستان‌هایی از شجاعت، همدلی و امید را روایت کند که بدون سنگینی درام‌های واقع‌گرایانه، عمیقا بر قلب و ذهن تاثیر می‌گذارد. در این متن، فهرستی از انیمیشن‌های منتخب، با درنظرگرفتن این نقش درمانی در روزهای پس از بحران تهیه شده است.
-
نگاهی به یک وضعیت نابهنجار فرهنگی
فارسی کی آخر آمد؟!
چند روز پیش در جمعی حاضر بودم که به عنوان یک دهه شصتی از همه مسن‌تر بودم و اتفاق جالب یا شاید بهتر است بگویم اتفاق عجیبی که افتاد این بود که معنی بسیاری از اصطلاحات و واژگانی که این گروه استفاده می‌کردند را نمی‌فهمیدم که خُب، اشکالی هم نداشت چون به لطف هوش مصنوعی و گوگل می‌توانستم هرجا که معنی کلمه‌ای را نفهمیدم از آنها کمک بگیرم اما نکته غم‌انگیزتر این بود که حاضرین در جمع هم متقابلا معنی برخی از واژگانی که من استفاده کرده بودم را نمی‌دانستند؛ نه اینکه فکرکنید کلمه عجیب و غریب استفاده کرده بودم بلکه اندازه سختی کلمات در حد «معذب» و امثال آن بود. در همان لحظه با خودم فکر کردم چقدر زبان فارسی هرروز مظلوم‌تر و مهجورتر از قبل می‌شود و هیچ کس هم حواسش نیست. زبانی که با آن شاهکارهایی چون شاهنامه، بوستان و گلستان خلق شده است.
-
جنگ‌نوشت
هنوز وقت صبر و مقاومت است
آتش‌بس، صلح، توقف درگیری و هر عبارت دیگری که بخواهد حالِ الان و امروز صبحِ ما را توصیف کند، جواب خون‌های به ناحق ریخته کودکان و زنان و مردان و دانشمندان و سرداران ایرانی‌ای که در این ۱۲ روز به زمین ریخت، نیست.
-
مروری بر آنچه امروز از فرهنگ شفاهی برجای‌مانده است
میراثی در حال دگردیسی
زهرا بذرافکن - خبرنگار گروه فرهنگ: در گزارشی که به تاریخ ۲۳ تیر با عنوان «آداب نانوشته؛ نقش‌های ماندگار» منتشر شد، به سفری در دل گنجینه‌ای کهن رفتیم؛ گنجینه فرهنگ شفاهی که در سینه‌ها و حافظه‌ها، نسل به نسل منتقل شده بود. از لالایی مادران و قصه‌های مادربزرگان تا فریادهای حماسی نقالان و هم‌نوایی کارگران در مزارع، این میراث ناملموس، دی‌ان‌ای فرهنگی و هویت جمعی ما را شکل می‌داد. آن جهان بر پایه یک اصل استوار بود: انتقال مستقیم، انسانی و سینه‌به‌سینه. اما امروز در جهانی که با الگوریتم‌ها، صفحات نمایش و اتصال دائمی به شبکه بازتعریف شده، سرنوشت آن گنجینه چه‌شده است؟
-
آرامش در روزهای سخت
این روزها، سایه سنگین جنگ تحمیلی بر سرمان چرخ می‌زند. صدای اخبار، پراز ناآرامی است و دل‌ها در تنگنای نگرانی گرفتار.
-
ارتباط شاهنامه و این روزهای ایران
شاهنامه و تقویت حس خوبِ ایرانی بودن
سیدمهدی زرقانی، استاد دانشگاه و پژوهشگر : زعمای قوم نشانه‌های شاهنامه را از شهر پاک نکنند بلکه هنرمندان را ترغیب کنند که به این سرمایه معنوی بیشتر بپردازند.
-
در آستانه فرارسیدن عید غدیر
همه از علی(ع) گفتند؛ از سعدی و مولوی تا شهریار
هجدهم ماه ذی‌الحجه در تقویم برای همه شیعیان جهان یک روز بزرگ است؛ بهتر است بگوییم یک عید بزرگ است، عیدی که در آن روز شیعیان از اینکه مولای متقیان، جانشین و رهبر مسلمانان پس از رحلت پیامبر (ص) شده است را در سراسر دنیا جشن می‌گیرند. روزی که همه‌جا حرف از علی (ع) و رشادت‌ها و دست‌گیری‌های اوست.