آگاه: پولیتزر که در سال ۱۹۰۴ در وصیت‌نامه‌اش توجه به روزنامه‌نگاری و موفقیت در آن را شرط لازم تحقق راستین جمهوری دانسته بود، نخستین کسی بود که در آمریکا خواستار آموزش روزنامه‌نگاری در سطح دانشگاهی شد و این خواسته درست یک سال بعد از مرگ او برآورده شد. مدرسه عالی روزنامه‌نگاری کلمبیا که امروز از زیرشاخه‌های دانشگاه کلمبیا به حساب می‌آید و بر مراسم اهدای جوایز پولیتزر نظارت دارد، در پی تاکیدهای جوزف پولیتزر بر لزوم تقویت روزنامه‌نگاری و حمایت از استعدادهای این رشته تاسیس شد. 

از تلاش برای خدمت به ارتش تا روزنامه‌نگاری
جایزه پولیتزر (که به صورت PULL-it-sir تلفظ می‌شود) سالانه به خاطر خدمات عمومی برجسته و دستاوردهای برجسته در روزنامه‌نگاری، ادبیات و موسیقی اهدا می‌شود. این جایزه از سال ۱۹۱۷ هر ساله اهدا می‌شود. تاریخ جذاب این جایزه با همنام خود، جوزف پولیتزر، آغاز می‌شود که در سال ۱۸۴۷ در مجارستان امروزی از یک تاجر غلات ثروتمند مجارستانی متولد شد. این نوجوان پس از دوران کودکی ممتاز در بوداپست، در سن ۱۷ سالگی تصمیم گرفت ارتش را حرفه خود قرار دهد. متاسفانه، این مرد جوان بینایی بسیار ضعیفی داشت و توسط ارتش اتریش، لژیون خارجی فرانسه و در نهایت توسط ارتش بریتانیا رد شد. با این حال، او پافشاری کرد و سرانجام در ارتش ایالات متحده پذیرفته شد تا در طول جنگ داخلی آمریکا برای اتحادیه بجنگد. 
پس از جنگ، پولیتزر راهی سنت لوئیس، شهری در ایالت میزوری شد و در حین تحصیل در رشته زبان انگلیسی و حقوق، کارهای متفرقه‌ای هم انجام می‌داد. در حالی که در کتابخانه بود، دو آلمانی، ناشران یک روزنامه محلی آلمانی، را تحت تاثیر قرار داد که او را در سال ۱۸۶۸ به عنوان خبرنگار استخدام کردند. او تا سال ۱۸۷۱ به اندازه کافی درآمد داشت تا سهم قابل‌توجهی از روزنامه تقریبا ورشکسته را خریداری کند. با به کارگیری حس تجاری قوی و سبک روزنامه‌نگاری جنجالی که به مشخصه بارز او تبدیل شد، روزنامه را متحول کرد و آن را با سود خوبی فروخت. او این الگو را در سال‌های بعد بارها تکرار کرد؛ خرید یک روزنامه، بهبود آن و سپس فروش آن.
تا سال۱۸۸۳  او به اندازه کافی ثروتمند شده بود که به نیویورک نقل مکان کند و روزنامه «The World» را با قیمت ۳۸۶ هزار دلار (به ارزش چیزی حدود ۱۲ میلیون دلار به قیمت امروز) خریداری کند. در نهایت، این روزنامه با فروش بیش از ۶۰۰ هزار نسخه در روز، به بزرگ‌ترین روزنامه در گردش در ایالات متحده تبدیل شد. او همچنین نوآوری‌هایی داشت و بخش‌هایی مانند کارتون، ستون‌های شایعات و پوشش ورزشی گسترده را به آن اضافه کرد.
بینایی پولیتزر همچنان رو به وخامت بود و تا سال۱۸۹۰ می‌توان گفت کاملا نابینا شد و مجبور شد از تجارت روزنامه کناره‌گیری کند. علاوه بر این، او به بیماری‌ای مبتلا شد که او را به صدا حساس می‌کرد. او دوران بازنشستگی خود را با قایق بادبانی خصوصی در چیزی که آن را یک محفظه عایق صدا می‌نامید، گذراند و در سال ۱۹۱۱ در کشتی خود در بندر چارلستون، کارولینای جنوبی درگذشت.

افتتاح جایزه و دانشکده روزنامه‌نگاری 
پولیتزر در وصیت‌نامه‌اش گفته بود که مبلغ دو میلیون دلار به دانشگاه کلمبیای نیویورک برای تاسیس یک دانشکده روزنامه‌نگاری اختصاص داده شود و یک چهارم این مبلغ برای جوایز سالانه یا بورسیه‌هایی در حوزه‌های «عمومی، خدمت، اخلاق عمومی، ادبیات آمریکایی و پیشرفت آموزش» اختصاص یابد. دانشکده روزنامه‌نگاری کلمبیا تنها یک سال پس از مرگ پولیتزر افتتاح شد و اولین جوایز پولیتزر در سال ۱۹۱۷ اعطا شد. طبق اطلاعات پایگاه آنلاین این جایزه، تنها چهار جایزه در سال افتتاحیه اهدا شد. هر دو جایزه روزنامه‌نگاری به نویسندگان روزنامه‌های نیویورک اهدا شد: هربرت بایارد از روزنامه «The World»، جایزه گزارشگری را برای مجموعه‌ای از مقالات با عنوان «درون امپراتوری آلمان» دریافت کرد و روزنامه «تریبون»، جایزه نویسندگی سرمقاله را برای مقاله‌ای بدون ذکر منبع، در مورد یک سالگی غرق‌شدن کشتی لوزیتانیا دریافت کرد. جناب آقای جی.جی. یوسراند، جایزه پولیتزر تاریخ را برای کتاب «با آمریکایی‌های گذشته و حال» دریافت کرد. جالب اینجاست که سه زن- لورا ای. ریچاردز، ماد هاو الیوت و فلورانس هاو هال- اولین جایزه بیوگرافی را برای جولیا وارد هاو، ۱۸۱۹-۱۹۱۰ به دست آوردند.

مجوزی برای انعطاف‌پذیری 
یکی از نکات قابل‌توجه در مورد وصیت‌نامه پولیتزر این بود که او به هیئت نظارت بر جایزه، انعطاف‌پذیری شگفت‌انگیزی اعطا کرد و به آنها اجازه داد تا دسته‌بندی‌ها را تغییر دهند، آنها را اضافه یا حذف کنند یا حتی در صورت احساس کافی‌نبودن کیفیت آثار، از اهدای جایزه خودداری کنند. این هیئت، متشکل از ۱۰ نفر (رییس دانشگاه کلمبیا به علاوه ۹ سردبیر و ناشر معتبر روزنامه) به سرعت دست به ایجاد تغییرات زد، به طوری که تا سال بعد، چهار جایزه روزنامه‌نگاری (خدمات عمومی، گزارشگری، نویسندگی سرمقاله و تاریخ روزنامه- تنها سالی که به دسته دوم جایزه داده شد) و پنج جایزه ادبیات (رمان، نمایشنامه، تاریخ، زندگینامه و شعر) اهدا شد. طرح جایزه- قوانینی که بر جوایز پولیتزر هر سال حاکم است- در طول دهه‌های بعدی بارها اصلاح شده است.
بیش از یک قرن عمر موسسه پولیتزر، تنها به تغییر دیدگاه‌های مرسوم در آن منجر نشده؛ در واقع دورنگری نویسنده اساسنامه این موسسه، به هیئت‌مدیره آن اجازه می‌دهد که در خور زمان رشته‌های رقابتی را تغییر دهد. بر این اساس مهم‌ترین تغییر در پولیتزر شاید در رشته موسیقی بوده که از سال ۱۹۴۴ به رشته‌های رقابتی افزوده شد و در طول زمان از موسیقی کلاسیک به گستره متنوع‌تری از موسیقی آمریکایی کشیده شد.
اکنون ۲۳ دسته وجود دارد- ۱۵ دسته مربوط به روزنامه‌نگاری و هشت دسته برای هنر. برخی از جدیدترین موارد اضافه شده به جوایز روزنامه‌نگاری، مربوط به گزارش صوتی و عکاسی است. این دسته‌ها توسط هیئت داوران اداره می‌شوند که هر کدام معمولا از پنج نفر تشکیل شده‌اند که تمام آثار ارسالی را در حوزه تخصص خود بررسی می‌کنند. این فرآیند می‌تواند طولانی باشد. هیئت‌داوران برای زمانی که صرف می‌کنند، دستمزدی دریافت نمی‌کنند. اگرچه به کسانی که مجبور به سفر هستند، حقوق کمی داده می‌شود. پس از بررسی تمام آثار ارسالی توسط این هیئت، سه اثر برتر را انتخاب کرده و در مورد برنده آن دسته تصمیم می‌گیرند. سپس لیست آنها به هیئت داوران جایزه پولیتزر (در حال حاضر ۱۷ نفر به علاوه رییس دانشگاه کلمبیا) می‌رود که ممکن است با ارزیابی هیئت‌داوران موافق باشند یا نباشند. 

معیار مشخصی وجود ندارد!
در یک مورد قابل‌توجه، هیئت داوران انتخاب درام «چه کسی از ویرجینیا وولف می‌ترسد» اثر ادوارد آلبی، در سال ۱۹۶۲ را لغو کرد؛ زیرا آن را به اندازه کافی نشاط‌آور ندانستند و آن را متنی غیرمتعالی دانست؛ توصیفی که در واقع به نحوه روایت مسائل جنسی و زبان درشت به کار رفته، در این اثر برمی‌گردد. با این همه در سال ۱۹۹۳، ۳۰ سال بعد در همین رشته، نمایشنامه «فرشتگان در آمریکا» که به مسائل هم‌جنس‌گرایان می‌پردازد، به عنوان اثر برتر انتخاب شد. هیچ معیار مشخصی برای داوری جوایز وجود ندارد و تعاریف هر دسته (که به صورت آنلاین منتشر می‌شوند) تنها راهنما هستند. به عنوان مثال، دستورالعمل‌های روزنامه‌نگاری فقط بیان می‌کنند: هر فردی می‌تواند بر اساس مطالبی که از یک روزنامه، مجله یا سایت خبری ایالات متحده (که اکنون شامل سایت‌های سازمان‌های خبری پخش در اکثر دسته‌ها می‌شود) که به طور منظم در طول سال تقویمی منتشر می‌شود و به بالاترین اصول روزنامه‌نگاری پایبند است، ارسال کند. شهروندی ایالات متحده پیش‌نیاز جوایز روزنامه‌نگاری پولیتزر نیست.

اینجا نوبل نیست
این به عهده هیئت داوران و هیئت مدیره است که تصمیم بگیرند آیا یک مقاله «بالاترین اصول روزنامه‌نگاری» را دارد یا خیر! بنابراین جوایز نسبتا سلیقه‌ای هستند. کمیته هر ساله حدود ۲۵۰۰ اثر دریافت می‌کند.
تصمیمات نهایی در مورد جوایز پولیتزر سالانه در بهار گرفته می‌شود و نتایج آن کاملا محرمانه نگه داشته می‌شود. از نظر تاریخی، هیئت داوران از بحث یا دفاع از تصمیمات خود خودداری کرده‌اند. جوایز در اوایل ماه مه، دقیقا ساعت سه بعدازظهر (به وقت شرقی) در مراسمی در دانشگاه کلمبیا اعلام می‌شوند. آنها جوایز را پخش زنده می‌کنند، اما با افتخار در برابر وسوسه تبدیل این رویداد به نوعی سرگرمی پر زرق و برق که سایر مراسم اهدای جوایز به آن تبدیل شده‌اند (که به طور خاص از مراسم سالانه جایزه نوبل نام می‌برند) مقاومت کرده‌اند. به هر دریافت‌کننده ۱۵ هزاردلار اهدا می‌شود، به استثنای جایزه خدمات عمومی در روزنامه‌نگاری که همیشه به یک روزنامه به جای یک فرد تعلق می‌گیرد. این جایزه به جای چک، با یک مدال طلا همراه است. جوایز رسمی در یک شام در ماه اکتبر بعدی، که همزمان با جلسه سالانه هیئت‌مدیره دانشگاه کلمبیا است، اهدا می‌شود.
علاوه بر این، از سال ۱۹۹۹ روزنامه‌نگاری آنلاین هم به رشته‌های رقابتی در پولیتزر اضافه شده است. همین رشته هم از آن سال تا به امروز گسترش پیدا کرده و شامل وبلاگ‌ها، ویدیو بر روی اینترنت، اسلایدشو و فایل‌های صوتی‌شده است و این امر در اصل منعکس‌کننده طبیعت متغیر و روبه‌رشد روزنامه‌نگاری در آمریکاست.
 یکی از انتقاداتی که در این سال‌ها متوجه هیئت مدیره پولیتزر بوده، تغییر دائمی در رشته‌های رقابتی بوده، اما شاید مهم‌ترین انتقادها از سوی اهالی سیاست به موسسه‌ای بوده که روزنامه‌نگاری افشاگرانه را تشویق و ترغیب می‌کند و به زعم عده‌ای پیام سیاسی دارد.  یکی از مدیران سابق اجرایی این موسسه، درباره نحوه داوری پولیتزر گفته‌ است: «هیئت داوران هیچوقت برای دفاع از آرای خود به بحث و مناظره نمی‌نشیند و هیچ نوع ملاحظات سیاسی در تصمیم‌گیری آنها دخالت ندارد. خود آرا و آثار انتخاب شده به اندازه کافی بیانگر دیدگاه داوران هستند. تنها چیزی که برای هیئت داوران مهم است، به‌ویژه در انتخاب برندگان آثار روزنامه‌نگاری، برتری و امتیازشان نسبت به سایر آثار است. گزارشگری و نویسندگی با کیفیت بالا. همین ویژگی‌ها در انتخاب اثر ادبی برتر نیز مهم است.». با این همه سیاستمداران همیشه هدف انتقاد گردانندگان پولیتزر نبوده‌اند. در سال ۱۹۵۷ کتاب زندگی‌نامه جان اف کندی، او را به تنها رییس‌جمهوری آمریکا تبدیل کرد که برنده جایزه پولیتزر شده است.  و در پایان یک حقیقت جالب درباره پولیتزر: او برای انتقال مجسمه آزادی که در آن زمان هنوز در فرانسه و در انتظار حمل‌ونقل بود، به نیویورک‌سیتی لابی کرد. در سال ۱۸۸۵، او یک کمپین جمع‌آوری کمک مالی برای تامین مالی پایه مجسمه آغاز کرد و قول داد که نام هر اهداکننده را صرف‌نظر از مبلغی که به پروژه کمک کرده‌اند، در صفحه اول روزنامه «جهان» درج کند. او طی ۶ ماه ۱۰۰ هزار دلار جمع‌آوری کرد؛ بیش از مقداری که برای تکمیل نصب کافی بود.